TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ

Dışkı muayenesi ile sindirim kanalında veya bu kanalla ilişkisi olan organlarda yaşayan ve gelişme dönemlerini bu kanalla dış ortama çıkaran helmint, protozoon ve bazı eklembacaklı parazitlerin tanısı yapılır.

Flotasyon (Yüzdürme): Normal şartlarda paraziter safhalar, normal su içerisinde bulundukları kabın dibine çökerler. Bu yöntem yoğunluğu yüksek, doymuş sıvılar kullanılarak yumurta, ookist gibi paraziter saf­haların dışkı içerisinden çıkarak sıvı yüzeyinde toplanması esasına dayanır.

Vajda yöntemi ile larva aranması iki yolla yapılabilir. Tanecikli dışkının muayenesi işlem basamakları soruda verilmiştir. Bu yöntemde incelenen dışkı miktarı az olduğu için yanlış negatif sonuç alınabilir. Ancak örnek incelemek için gereken sürenin kısa olması yöntemin avantajıdır. Diğer yöntem ise dağınık dışkıda yapılan aramadır.

Alınan dışkıların hemen muayene edilemeyecekse buzdolabında (+4°C) veya bazı özel durumlarda derin dondurucuda (-20°C) saklanması, bunlar mümkün değilse veya muayene için dışkıyı uzak bir laboratuvara göndermek gerekiyorsa dışkının bir süre bozulmadan muhafazası için koruyucu maddeler içinde tespit edilmesi gerekir. Bu amaçla dışkı numunesi helmintolojik yönden muayene edilecekse %10 formalin, protozoonlar yönünden muayene edilecekse %2,5 potasyum dikromat içinde saklanması yeterlidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Modifiye Knott yöntemi, mikrofilaryaların yoğunlaştırılmasında ve incelemesinde kullanılır. Perifer (kapillar) kan örneği alınır ve yayma preparat hazırlanarak inceleme yapılır. Yöntemin yapılışı: 1. Bir deney tüpüne 1 ml kan (antikoagülanlı) alınır ve 9 ml formaldehit (%2) ile karıştırılır. 2.   1200-1500 devirde 3 dk santrifüj edilir. 3. Takiben sediment hareket ettirilmeden üst kısım dökülür. 4. Tüpün dibinde kalan sedimente eşit miktarda metilen mavisi ilave edilir. 5. Temiz bir lam üzerine 1 damla alınır ve mikroskopta muayeneye hazır hale gelir.

Balgam ve Burun Akıntısı Muayenesi Amaç: Solunum yollarında hastalık yapan parazitlerin tanısını yapmaktır. Yöntemin yapılışı: Hasta hayvandan alınan balgam veya burun akıntısı fizyolojik tuzlu su ile sulandırılır. Bir lam üzerine alınan bir kaç damla üzerine lamel kapatılarak mikroskopta muayene hazır hale gelir.

Dış bakı ile karaciğer üzerinde gözle görülebilen renk değişimi, safra kanalı kalınlaşması, kist varlığı, süt beyazı lekeler gibi değişiklikler, nekrotik kısımlar veya apseler olup olmadığı incelenir. Karaciğer 1 cm kalın dilimler halinde kesilip safra kanalları sıkılarak kanallarda yaşayan parazitlerin dışarı çıkması sağlanır. Karaciğer 1cm3’lük parçalara kesilerek ılık suda (37-39°C)’de 1 saat bekletilir. Bekleme sırasında canlı parazitler suya çıkarlar.

Teleman Yöntemi
Amaç: Bu yöntem eter ve asitler yardımı ile özellikle yağlı dışkılarda (kedi, köpek
gibi et ile beslenen hayvanların ve insanların) helmint yumurtalarını aramak için
uygulanır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Özellikle domuz etlerinde Trichinella adlı zoonoz parazit larvasının tanısı amacıyla yapılır. Bu amaçla çene kası, diyafram, dil gibi vücut kısımları kullanılır. Pirinç büyüklüğünde kesilmiş kas parçaları temiz bir lam üzerine konur. İkinci bir lam ile doku parçaları kapatılır. İki lam parmaklar arasında dikkatlice kırılmadan sıkıştırılır. Lamlar gevşetilmeden bir bant ile sıkıca yapıştırılır. Bu şekilde hazırlanan preparatlar mikroskopta tanıya hazır hale gelir.

McMaster Yöntemi
Amaç: Bu yöntemin amacı dışkı içersindeki helmint yumurtalarının veya protozoon ookistlerinin kantitatif olarak yani bir gram dışkıdaki sayılarının belirlenmesidir. McMaster yöntemi bu özelliği ile paraziter enfeksiyonların şiddeti hakkında fikir sahibi olunmasını sağlar. Bu yöntem ayrıca ilaç etkinlik çalışmalarında da sıkça kullanılır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Deri, erişkin veya larva şekilleri deride yaşayan parazitler (bit, pire, kene, uyuz etkenleri, hipoderma=nokra=büvelek) açısından muayene edilir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Özellikle domuz etlerinde Trichinella adlı zoonoz parazit larvasının tanısı amacıyla yapılır. Bu amaçla çene kası, diyafram, dil gibi vücut kısımları kullanılır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Zenginleştirme Yöntemi (Tüm uyuz etkenleri için)
Amaç: Deri parçaları potaskostik (KOH=potasyum hidroksit) ile eritilir. Böylece
uyuz etkenleri rahatça görülür.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Sindirim sisteminde yaşayan parazitler tarafından üretilen ve dışkı ile atılan antijenler koproantijen olarak adlandırılmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Paraziter yönden kan muayenesi iki şekilde yapılır:
• Kanda yaşayan paraziter etkenlerin kendilerini görmek
• Kanda antijen veya antikor saptanması (Parazite ait antijenlerin veya parazite karşı konak savunma sisteminin oluşturduğu antikorları saptamak) amacıyla kan muayenesi yapılır. Parazitin (bazı tek hücreli ve ya çok hücreli parazitler) kendini görmek için kullanılan yöntemlerde genelde periferik kan; antijen veya antikor saptamak için sistemik kan kullanılır. Periferik kan genelde kulak venasından (bazen kuyruk ucundan), sistemik kan ise boyun, kol ve bacaktaki venalardan (toplardamar) alınır. Paraziter yönden kan muayenesi ya direkt ya da zenginleştirme yöntemleriyle yapılır.
Direkt Muayene
a) Natif muayene: Temiz bir lam üzerine 1-2 damla pıhtılaşması engellenmiş (antikoagülanlı) kan alınır. Üzerine az miktarda (1 damla) fizyolojik tuzlu su ilave edilir. Bunun üzerine lamel kapatılarak mikroskopta muayeneye hazır hale gelir.
b) İnce yayma (Froti) Yöntemi (Giemsa boyalı)

Doğru cevap C seçeneğidir.