TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ

Patojenite: Hastalık oluşturma özelliği, patolojik değişiklikler veya hastalık
oluşturma yeteneği. Doğru Cevap C'dir.

Parazitler konaklarında ne kadar fazla miktarda bulunurlarsa zararlı etkileri de
o kadar fazla olmaktadır. Az miktardaki parazit ise daha az zararlı etkiler oluşturmaktadır. Örneğin köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Toxocara canis isimli nematod birkaç tane olduğunda fazla bir patojenik etki oluşturmazken çok sayıda olduğunda hayvanın bağırsaklarını tıkayıp ölümüne neden olabilmektedir. Konaktaki parazit sayısı veya miktarı ise parazitin çoğalma yeteneği ve enfeksiyon oranına bağlıdır. Örnek olarak yine köpeklerde bulunan Mesocestoides corti’nin hem kendisi hem de larvası aseksüel olarak çoğalabilmektedir. Bundan dolayı karın boşluğuna geçen larvalar sürekli çoğalarak peritonite neden olurlar. Doğru Cevap A'dır.

Parazitlerin beslenme şekilleri de patojeniteleri üzerinde önemli rol oynamaktadır. Kan ile beslenen parazitler konaklarında anemiye neden olurlar. Bazı parazitler kanın pıhtılaşmasını engelleyici maddeler salgılayarak kanamanın devam etmesine ve zararlı etkilerin artmasına neden olurlar. Parazitlerden bazıları ise safra, doku artıkları veya lenf ile beslenirler. Doğru Cevap D'dir.

Genel anlamıyla virulans bir mikroorganizmanın hastalık oluşturma yeteneği olarak tanımlanır. Parazitlerin de virulansları dolayısıyla hastalık oluşturma dereceleri farklı farklıdır. Bazı parazitlerin hastalık oluşturabilmesi için fazla miktarda alınması gerekirken, bazılarının birkaç tanesi çok ağır hastalık tablolarına neden olabilmektedir. Doğru Cevap A'dır.

İnhibitör: Bir biyolojik veya kimyasal olayı yavaşlatan ya da durduran madde. Doğru Cevap B'dir.

Parazitler konakların sindirim enzimlerinden kendilerini korumak amacıyla bazı enzim inhibitörleri salgılarlar. Bu inhibitörler konağın almış olduğu gıdaların sindirimini engelleyebilirler. Bazen de parazitin kendisi ya da larvaları konak
vücudunda salgı üreten bezlere girmek suretiyle bunları tahrip ederek sindirime
engel olabilirler. Bir protozoon olan Giardia lamblia bağırsakta yağ emilimini bozarak yağda eriyen vitaminlerin absorbsiyonuna engel olur. Bu durum özellikle
çocuklarda büyümeyi geciktirmektedir. Sığırların abomazumlarında bulunan Ostertagia ostertagi isimli nematodun larvaları alındıktan sonra bez hücrelerine girerek onları tahrip eder ve pepsinojen ve hidroklorik asit salgılanması engellenir. Ortamda yeterli hidroklorik asit olmadığı için pepsinojen pepsine dönüşemez ve protein sindirim metabolizması bozulur. Doğru Cevap C'dir.

Konağın normal metabolizması için gerekli olan maddelerin parazit tarafından
alınması konağın genital organlarını da etkilemektedir. Parazitin konakta oluşturduğu bu açlık sonucu gonadların yapı ve fonksiyonları bozulabilmektedir. Ovaryumlar bu duruma testislerden daha duyarlıdırlar. Ovaryum ve testislerde oluşan bu hasar atrofi ile sonlanmakta ve konağın üreme potansiyeli etkilenmektedir. Ayrıca üreme sisteminin diğer kısımlarında ve sekonder cinsel karakterlerde de değişiklikler olabilmektedir. Konakta şekillenen bu duruma paraziter kastrasyon ya da paraziter kısırlık denilmektedir. Örneğin Ligula intestinalis isimli cestodun larvası olan pleurocercoidler tatlı su balıklarının karın boşluklarında yaşamakta ve bunların gonadlarını hasara uğratarak kısırlığa neden olmaktadır. Doğru Cevap A'dır.

Parazit Türü Konak Bir Adet Parazitin Konaktan
Aldığı Günlük Miktar
Haemonchus contortus Koyun 0.5 ml
Ancylostoma duodonale İnsan 0.37 ml
Ancylostoma caninum Köpek 0.5 ml
Fasciola hepatica Koyun 0.5 ml
Ixodes ricinus Koyun 1 ml
Ctenocephalides felis Kedi 0.014 ml

Doğru Cevap E'dir.

Hipertrofi hücre büyüklüğünün dolayısı ile de hücrelerden oluşan dokuların ve
organların büyüklüğünün artmasıdır. Bu reaksiyon daha çok hücre içinde yerleşen parazitlerle ilgili olarak ortaya çıkmaktadır. Plasmodium vivax’ın eritrositik döneminde paraziti bulunduran eritrositler çoğunlukla genişlemektedirler. Hipertrofide hücreler sayıca artmayıp hacimce büyümektedirler. Bazen büyüyen bu enfekte hücreler diğerleriyle birleşerek çok çekirdekli dev hücrelere dönüşebilirler. Doğru Cevap E'dir.

Antikor: Bağışık yanıt sonucunda kendilerinin oluşumunda etkin olan antijenlerle özgül reaksiyonlar verebilen, plazma hücrelerinde oluşan, gama globülinler
(immunglobülinler). Doğru Cevap C'dir.

Zararlı etkileri pek belirgin olmayan parazitler çoğu zaman apatojen olarak kabul edilirler. Doru cevap B seçeneğidir.

Köpeklerde bulunan Mesocestoides corti’nin hem kendisi hem de larvası aseksüel olarak çoğalabilmektedir. Bundan dolayı karın boşluğuna geçen larvalar sürekli çoğalarak peritonite neden olurlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Uncinaria cinsindeki parazitlerin ağızlarında diş ve kesici levha bulunmaktadır. Bu oluşumlar parazitin konak bağırsaklarına tutunmasına ve ülserlere neden olur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Atların kalın bağırsaklarında yaşayan Strongylus vulgaris’in larvaları Arteria mesenterica cranialis’e göç ederek kızılkurt sancısı adı verilen ve ölümle sonuçlanabilen ciddi hastalıklara neden olabilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Parazitlerin konaklarda oluşturdukları başlıca patojenik etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz.
• Soyucu ve sömürücü etkileri
• Kısırlaştırma etkisi
• Mekanik etkiler (basınç uygulama ve engelleme yolu ile)
• Toksik etkileri
• İrkiltme etkileri
• Eritme etkileri
• Doku bozukluklarına ve reaksiyonlara yol açma
• İmmunopatolojik ve aşırı duyarlılık reaksiyonlarına yol açma
• Travma ve perforasyon etkileri
• Diğer hastalık etkenlerini nakletme ve onlara zemin hazırlama etkileri

Doğru cevap C seçeneğidir.

Kanın pıhtılaşmasını önleme parazitin kan üzerindeki zararlı etkilerindendir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ancylostoma duodonale dışındaki diğer parazitler hayvanlar üzerinde konaklamaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bazı parazitler konak vücuduna girerken, konakta beslenirken ya da göç geçirirken proteinaz, kollojenaz, mukopolisakkaridaz gibi bazı enzimler salgılayarak dokuları eritirler. Örneğin protozoonlardan Entamoeba histolytica salgıladığı proteolitik enzimlerle bağırsak dokusunu aşındırır ve eritir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hiperplazi , Epitel ve bağ dokuda hücre bölünmesindeki hızlanma nedeniyle toplam hücre sayısında artış meydana gelmesidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Antijen, genellikle protein yapısında olan, antikorlara bağlanarak bağışık yanıtı oluşturan, bakteri, virüs, parazit ve bunların ürünleri gibi vücuda yabancı olan maddelere denir. Doğru cevap E seçeneğidir.