TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ

Konaktaki parazit sayısı veya miktarı ise parazitin çoğalma yeteneği ve enfeksiyon oranına bağlıdır. Örnek olarak köpeklerde bulunan Mesocestoides corti’nin hem kendisi hem de larvası aseksüel olarak çoğalabilmektedir. Bundan dolayı karın boşluğuna geçen larvalar sürekli çoğalarak peritonite neden olurlar.

Genel anlamıyla virulans bir mikroorganizmanın hastalık oluşturma yeteneği olarak tanımlanır. Parazitlerin de virulansları dolayısıyla hastalık oluşturma dereceleri farklı farklıdır. Bazı parazitlerin hastalık oluşturabilmesi için fazla miktarda alınması gerekirken, bazılarının birkaç tanesi çok ağır hastalık tablolarına neden olabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Parazitler içinde ya da üzerinde yaşadıkları konaklara değişik derecelerde zarar verirler. Zararlı etkiler ne kadar fazla olursa hastalığın şiddeti de o kadar fazla olmaktadır. Bir parazit konak üzerinde tek tip bir etki oluşturmaz. Parazitler birkaç değişik şekilde etki gösterebilir. Oluşturulan bu zararlı etkiler birbiri ile bağlantılı olup biri diğerinin oluşmasına ya da artmasına neden olabilmektedir. Parazitlerin konaklarda oluşturdukları başlıca patojenik etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz.

Konağın beslenmesi üzerinde değişik şekillerde etki gösteren parazitler konak kanı üzerinde de zararlı etkiler oluşturabilmektedir. Bu etkiler kan emme, kan yapımını bozma, kanın pıhtılaşmasını engelleme gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Buzağılarda "Toxocara vitulorum" gibi ascaritler eğer çok sayıda iseler bulundukları konaklarda akut bağırsak tıkanmalarına neden olabilmektedir. 

Köpeklerde yaşayan "Ancylostoma caninum" kan emerken pıhtılaşmayı engelleyici maddeler salgılamakta bunun sonucunda patojenite daha da artmaktadır. 

"Trichinella spiralis" ler insanların bağırsaklarında oluşturdukları irritatif (irkiltici) etkilerden dolayı şiddetli ishallere neden olurlar. 

Köpeklerin böbreklerinde yaşayan "Dioctophyma renale" yaptığı basınç etkisiyle bu organlarda ciddi harabiyet meydana getirerek organın atrofiye olmasına neden olmaktadır.

Merkezi sinir sisteminde yerleşen "Trypanosoma" ların çıkardıkları amino asit benzeri aromatik maddeler konağın beyin fonksiyonlarını etkilemektedir. Doğru cevap A'dır.

Erişkin formu köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Multiceps multiceps isimli cestodun larva şekli olan Coenurus cerebralis koyunların beyin ve omuriliklerinde yerleşim göstererek bu organlarda basınç oluştururlar. Bunun neticesinde bu larva şeklini taşıyan koyunlarda kendi etrafında dönme, diş gıcırdatma, başını duvara vurma, ayakların tutmaması gibi değişik sinirsel belirtiler ortaya çıkmaktadır.

Koyunların safra kanallarında bulunan Fasciola hepatica ve Fasciola gigantica isimli trematodlar bu kanallarda safra akışını engellemek suretiyle sarılığa, karaciğerin sindirim fonksiyonunu bozulmasına ve karaciğerde siroza neden olmaktadır. Yine ruminantların karaciğer safra kanallarında yaşayan Dicrocoelium dendriticum’lar da benzer bozukluklara neden olmaktadır. Koyun, sığır gibi hayvanların akciğerlerinde yaşayan akciğer nematodları bu organda bronş ve bronşiolleri tıkamak suretiyle solunum güçlüğü, burun akıntısı, öksürük gibi belirtilere neden olmaktadır.

İnsanlarda Wuchereria bancrof­ti büyük lenf damarlarına girerek lenf akımını bloke etmekte ve elefantiasis (fil bacaklılık) denen hastalığa neden olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Bazı parazitler konak hücre ve dokularında normal büyümeyi bozarak hiperplazi, hipertrofi, metaplazi veya iyi ya da kötü huylu olabilen doku üremelerine yani neoplazi’lere neden olabilmektedir.

Neoplazi doku içinde yapısı farklı yeni hücrelerin oluşmasına verilen addır. Bu yapılar tümör olarak da bilinirler. Neoplastik tümörlerin yangısal özellikleri yoktur ve normal hücre büyümesi yoluyla şekillenmezler. Bu oluşumlar iyi ya da kötü huylu olabilirler. İyi huylu olanlar belirli bir odakta sınırlı olarak kalırlar ve çevre dokulara yayılmazlar. Kötü huylu olanlar çevre dokulara, kan ve lenf yoluyla vücudun diğer kısımlarına yayılabilirler. Yapılan araştırmalarda birçok parazit türü tümör oluşumu ile ilişkili bulunmuştur. Doğru cevap D'dir.

Bazı parazitler viral, bakteriyel ve paraziter hastalık etkenlerini naklederler. Değişik artropod türleri deriyi delip kan emmeleri esnasında insan ve hayvanlara çeşitli hastalık etkenlerini nakletmektedirler. Örneğin sivrisinekler sıtma etkeni olan Plasmodium’ları, keneler Babesia ve Theileria gibi kan parazitlerini naklederler. Yine kenelerden bazıları lyme hastalığı etkeni olan Borrelia burgdorferi’yi konaklara bulaştırarak ciddi klinik olgulara yol açarlar. Benzer şekilde çeçe sinekleri de Trypanosomaları nakletmektedirler. Birçok değişik sinek türü mavi dil, Afrika at vebası virusu, Batı Nil virusu gibi değişik viral hastalık etkenlerini nakletmektedir. İnsanlarda parazitlenen Trichuris trichiura’nın apandis çeperine giriş noktası bakterilerin giriş noktası haline gelir ve bunun sonucunda apandisite neden olabilir. Koyunların karaciğerinde yaşayan Fasciola hepatica isimli trematodlar gelişmeleri esnasında bağırsaklarda bulunan Clostridium novyi adlı bakterileri karaciğere taşırlar. Karaciğerin Fasciola hepatica’lar tarafından tahrip edilmesi sonucunda bu organlarda doku ölümleri ve anaeorobik (oksijensiz) bir ortam oluşur. Karaciğerdeki anaeorobik ortamda hızla çoğalan bu bakteriler salgıladıkları toksinlerle koyunlarda ölümlere ve kara hastalık denilen hastalığa neden olmaktadırlar.

Doğru cevap E'dir.

Paraziter enfeksiyonlarda konağın gösterdiği reaksiyonların şiddetine bağlı olarak konak ile organizmaya dahil olan parazit arasındaki ilişki aşağıdaki şekillerden birisi ile sonuçlanır.

Doğru cevap B'dir.

Parazit çok farklı şekillerde konak üzerinde patojenik etkiler göstermektedir. Patojenik, hastalığa neden olan, patolojik belirtilere yol açan anlamındadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Genel anlamıyla virulans bir mikroorganizmanın hastalık oluşturma yeteneği olarak tanımlanır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Parazitler konakların sindirim enzimlerinden kendilerini korumak amacıyla bazı enzim inhibitörleri salgılarlar. Doğru cevap A şıkkıdır.

İnsanlarda Wuchereria bancrof­ti büyük lenf damarlarına girerek lenf akımını bloke etmekte ve elefantiasis (fil bacaklılık) denen hastalığa neden olmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Hipertrofi hücre büyüklüğünün dolayısı ile de hücrelerden oluşan dokuların ve organların büyüklüğünün artmasıdır. Bu reaksiyon daha çok hücre içinde yerleşen parazitlerle ilgili olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Duyarlılıktan hemen sonra anaf­laksi meydana gelmez. Duyarlılık ve anaflaktik şok arasında bir ara bulunmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Genellikle protein yapısında olan, antikorlara bağlanarak bağışık yanıtı oluşturan, bakteri, virüs, parazit ve bunların ürünleri gibi vücuda yabancı olan maddelere antijen adı verilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Karaciğerin Fasciola hepatica’lar tarafından tahrip edilmesi sonucunda bu organlarda doku ölümleri ve anaeorobik (oksijensiz) bir ortam oluşur. Karaciğerdeki anaeorobik ortamda hızla çoğalan bu bakteriler salgıladıkları toksinlerle koyunlarda ölümlere ve kara hastalık denilen hastalığa neden olmaktadırlar. Doğru cevap D şıkkıdır.

Bazı bağırsak parazitleri, yer kaplayan geniş hacimli parazit larvaları, ascites (karın boşluğunda sıvı toplanması)’e sebep olan bazı parazitler karın şişliğine neden olabilmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Ateş, çoğunlukla protozoon enfeksiyonlarında görülen bir belirtidir. Helmint ve artropod enfeksiyonlarında ateş çok nadir olarak görülen bir belirtidir. Doğru cevap E şıkkıdır.