TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ

Parazitin hastalık oluşturma özelliği, patolojik değişiklikler veya hastalık oluşturma yeteneğine patojenite denir.

Atların kalın bağırsaklarında yaşayan Strongylus vulgaris’in larvaları Arteria mesenterica cranialis’e göç ederek kızılkurt sancısı adı verilen ve ölümle sonuçlanabilen ciddi
hastalıklara neden olabilmektedir. Köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Uncinaria cinsindeki parazitlerin ağızlarında diş ve kesici levha bulunmaktadır. Bu oluşumlar parazitin konak bağırsaklarına tutunmasına ve ülserlere neden olur. Köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Toxocara canis isimli nematod birkaç tane olduğunda fazla bir patojenik etki oluşturmazken çok sayıdaolduğunda hayvanın bağırsaklarını tıkayıp ölümüne neden olabilmektedir. Köpeklerde yaşayan Echinococcus granulosus isimli parazitin larva şekli olan kist hidatik insanların akciğerlerinde bulunduğunda solunumla ilgili bozukluklar oluşturmakta, beyinde yerleştiğinde ise hayatı tehdit edici daha ciddi durumlara neden olmaktadır. "e" şıkkı doğru cevaptır.

Parazitlerin hastalık oluşturma derece ve yetenekleri farklılıklar gösterir."b" şıkı dışındaki özellikler parazitin virulansı ile ilgili olmayıp parazitin morfolojik, fizyolojik veya biyolojik özellikleri ile ilgilidir.

Parazitlerin salgılarıyla konaktaki sindirim enzimlerinin yapısının bozulması; konakların beslenmesi üzerine parazitlerin etkisi sonucu görülür. "e" şıkkı doğru cevaptır. Diğer seçeneklerdeki bilgiler toksik, irkiltme ve kan üzerine olan etkilere örnektir.

Fasciola hepatica koyunda kan emerek anemiye sebep olur."a" şıkkı doğru cevaptır.

Sarcocystis’lerin ürettiği toksinin küçük bir dozu bir tavşanı öldürebilir. Plasmodium’larda şizogoni sonucunda açığa çıkan pigmentler vücudun ısı düzenleme merkezi üzerinde toksik etki göstererek ateş nöbetlerine yol açarlar. Merkezi sinir sisteminde yerleşen Trypanosoma’ların çıkardıkları amino asit benzeri aromatik maddeler konağın beyin fonksiyonlarını etkilemektedir. Ascarit’ler ile enfekte köpeklerde epilepsi nöbetlerine benzer sinirsel bozukluklar, Moniezia’larla enfekte kuzularda diş gıcırdatma ve hareket bozuklukları gibi toksik etkiler ortaya çıkabilmektedir. Diphyllobothrium latum ve Hymenolepis nana gibi parazitlerle enfekte şahıslarda görülen sinirsel belirtiler bu parazitlerin toksik etkilerine bağlanmaktadır. Erişkin şekilleri doğada serbest uçuşan Hypoderma’ların larvaları çıkardıkları salgılarla konaklarında toksik etkiler oluşmakta bu larvaları taşıyan sığırların göz kapağı, dudak ve meme başlarında ödemlergörülebilmektedir. Keneler de salgıladıkları maddelerle konaklarında kene felci’ne neden olabilmektedir. "c" şıkkı doğru cevaptır.

Erişkin şekli köpeklerde yaşayan Echinococcus granulosus’un larva şekli olan kist hidatik’ler koyun, keçi, sığır ve insan gibi birçok ara konak canlıda akciğer, beyin, karaciğer gibi değişik organlara yerleşerek basınç uygulamaktadır. "a şıkkı doğrudur.

Anemi: Dolaşım kanında alyuvar sayısının veya alyuvarlarda bulunan hemoglobin miktarının veya her ikisinin birden normal değerinin altına düşmesine
verilen ad, kansızlıktır. Hiperplazi: Epitel ve bağ dokuda hücre bölünmesindeki hızlanma nedeniyle toplam hücre sayısında artış meydana gelmesidir.
Hipertrofi hücre büyüklüğünün dolayısı ile de hücrelerden oluşan dokuların ve organların büyüklüğünün artmasıdır. Epitel ve bağ dokusundaki bir hücre grubunun kökeni aynı olan başka bir hücre grubuna dönüşmesine metaplazi denir. Miyazis ise diptera larvalarının omurgalı canlıların doku ve organlarına yerleşmesi sonucu oluşan paraziter bir enfeksiyondur. "b seçeneği doğru cevaptır.

Alerji şu yönleriyle anaf­laksiden farklıdır.
• Alerjide dolaşımda antikor bulunmaz
• Pasif olarak nakledilemez.
• Anaf­lakside olduğu gibi şok organları yoktur. Anaf­laksideki şok organlara karaciğer ve akciğer örnek verilebilir. Alerji ile virulans arasında bir ilgi yoktur. "d" seçeneği doğru cevaptır.

Koyunların beyin ve merkezi sinir sistemine yerleşen Coenurus cerebralis kendi etrafında dönme, başını duvara vurma, başını sallama gibi sinirsel belirtilere neden olur.  Birçok hayvan türünün konjunktivasında parazitlenen Thelazia türleri konjunktivit, gözyaşı akıntısı ve görme bozukluğuna neden olmaktadır. Bit, pire, uyuz etkenleri, deride göç geçiren nematod larvaları gibi birçok parazit kaşıntıya neden olabilmektedir. Kancalı kurtlar anemiye sebep olurlar. Bağırsaklarda yaşayan Ascaritler, cestodlar, amipler,Cryptosporidium’lar konaklarında ishale neden olabilirler. "c" seçeneği doğrudur.

Epitel ve bağ dokusundaki bir hücre grubunun kökeni aynı olan başka bir hücre grubuna dönüşmesine metaplazi denir. Örneğin Paragonimus westermani ile enfekte konakların akciğerlerinde görülen değişikliği buna örnek verebiliriz

Neoplazi doku içinde yapısı farklı yeni hücrelerin oluşmasına verilen addır. Bu yapılar tümör olarak da bilinirler.

Bunlardan tip I çabuk tip aşırı duyarlılık reaksiyonu, tip IV ise gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonu olarak bilinir.

Daha önce belirli bir antijene karşı duyarlı hale gelen organizmanın tekrar aynı antijenle karşılaşması sonucu ortaya çıkan aşırı duyarlılık reaksiyonları daha çok IgE antikorları ile ilgilidir. Antikorlar, özellikle IgE’ler mast hücrelerin ya da bazofillerin üzerine bağlanarak bunların histamin ve serotonin gibi bazı kimyasal maddeler salgılamalarına neden olurlar. Bu maddeler anaf­laktik ve alerjik reaksiyona sebep olan maddelerdir

Parazitlerden bazıları bağırsak, safra kanalı, bronş, bronşiyol gibi doğal kanalları tıkayarak fonksiyon bozukluklarına neden olmaktadır. Bu parazitler hangi organı veya hangi organın kanallarını tıkıyorsa ona göre belirtiler oluşur. Örneğin koyunların safra kanallarında bulunan Fasciola hepatica ve Fasciola gigantica isimli trematodlar bu kanallarda safra akışını engellemek suretiyle sarılığa, karaciğerin sindirim fonksiyonunu bozulmasına ve karaciğerde siroza neden olmaktadır.

Sinirsel Belirtiler: Beyin ve sinir sistemine yerleşen veya salgıladıkları maddelerle sinir sistemi üzerinde etkili olan bazı parazitler kendi etrafında dönme, titreme, kasılma, diş gıcırdatma gibi sinirsel belitilere neden olmaktadırlar. Koyunların beyin ve merkezi sinir sistemine yerleşen Coenurus cerebralis kendi etrafında dönme, başını duvara vurma, başını sallama gibi sinirsel belirtilere neden olur.

Parazitlerin konaklarda oluşturdukları başlıca patojenik etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz. • Soyucu ve sömürücü etkileri • Kısırlaştırma etkisi • Mekanik etkiler (basınç uygulama ve engelleme yolu ile) • Toksik etkileri • İrkiltme etkileri • Eritme etkileri • Doku bozukluklarına ve reaksiyonlara yol açma • İmmunopatolojik ve aşırı duyarlılık reaksiyonlarına yol açma • Travma ve perforasyon etkileri • Diğer hastalık etkenlerini nakletme ve onlara zemin hazırlama etkileri

Bazı parazitler konak vücuduna girerken, konakta beslenirken ya da göç geçirirken

proteinaz, kollojenaz, mukopolisakkaridaz gibi bazı enzimler salgılayarak dokuları

eritirler.

Solunum güçlüğü, burun akıntısı; öksürük, siroz engelleme ve tıkama etkilerindendir

Solunum güçlüğü, burun akıntısı; öksürük, siroz engelleme ve tıkama etkilerindendir