TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ

Ekosistemin canlı varlıklardan oluşan kısmına biyosönoz denmektedir. Biyosönozun doğal yaşam alanı da biyotop olarak tanımlanır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Komünite, aynı alanda yaşayan ve birbirleriyle etkileşim içerisinde olan türlerin oluşturduğu grup olarak tanımlanır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Biyoçeşitlilik, belirli bir alan, çevre veya tüm dünya üzerindeki canlıların genetik, taksonomik ve ekosistem çeşitliliğidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Doğal bariyerlerin değişik sebeplerle ortadan kaldırılmasıyla birçok konak ve parazit türü yeni alanlara geçiş yapabilir. Bu tip yeni yaşam alanlarına geçiş yapan yabancı organizmalara Neozoa denmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Parazitler enfekte ettikleri konakları olmadan yeni habitatlara giderler. Japon yılan balığı Anguilla japonica’nın birçok helmint paraziti, asıl konakları yayılış göstermemelerine rağmen Avrupa ve Kuzey Amerika yılan balıklarında bulunurlar. Doğru cevap E şıkkıdır.

Humoral, belli bir vücut sıvısı veya sıvılarıyla ilgili, onlardan ileri gelen, onlara ait olan anlamındadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Parazitlerin fiziksel çevrelerinde kendilerini etkileyen değişik faktörler bulunur. Bu faktörler parazitlerin bolluk, yoğunluk, yayılış ve üremelerini etkiler. Bunların başlıcaları: sıcaklık, ışık, nem, toprak, oksijen, radyoizotoplar ve radyasyondur.  Doğru cevap E şıkkıdır.

Fototropizm, ışığa doğru yönelim anlamındadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Biyoindikatör, bazı durumlara karşı duyarlılık göstererek veya cevap oluşturarak o durumlar hakkında ipucu veren organizmadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sivrisineklerin gelişebilmeleri için en uygun sıcaklık aralığı 25-27°C’dir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Ekosistemin canlı varlıklardan oluşan kısmına biyosönoz denmektedir. Biyosönozun doğal yaşam alanı da biyotop olarak tanımlanır. Biyotoplar, insan eliyle değişikliğe uğratılabilir. Bu şekilde örneğin insan aracılığıyla oluşan alanlara (mera ve tarım alanları gibi) kültür biyotopları denir. Bir ekosistem içersinde farklı türden organizmalarla çevresel faktörler arasında geniş çaplı karşılıklı etkileşimler olur. Doğru cevap E'dir.

Parazitler açısından ekosistem içersindeki ana faktörler parazitin kendisi, ara konak(lar), vektör(ler) ve konak canlılardır. Bu faktörlerin birbirleriyle olan ilişkileri yanında her bir faktöre ait biyolojik ve fiziksel çevrelerin de bu ilişkilerde mutlak yeri bulunmaktadır. Parazitler tüm bu karşılıklı etkileşimler arasında en iyi şekilde yaşayabilecekleri ve üreyebilecekleri en uygun koşulları ararlar. Bu koşullardan bazıları iyi ve yeterli beslenme, kolay üreme ile neslinin devamını sağlama, kendisine zararlı olabilecek başta fiziksel ve kimyasal etkiler olmak üzere konağın savunma mekanizmalarından kaçmadır. Doğru cevap B'dir.

Parazitler, ekosistemin dengede kalmasında çok önemli roller oynayabilirler, zira parazitlerin doğada varoluş düzeninde meydana gelebilecek herhangi bir değişiklik (enfekte ettikleri konak sayısının artması veya azalması gibi) hiç beklenmedik sonuçlar doğurabilir.

Diğer taraf­tan iklimsel değişiklikler, tatlı su kaynaklarının kirlenmesi, doğadaki biyoçeşitlilik (=biyolojik çeşitlilik) kayıpları, yoksulluk artışı, egzotik hayvan türlerinin dağılımındaki değişiklikler gibi faktörler parazitlerin ortaya çıkışını etkiler. Doğru cevap E'dir.

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) bölgesinde mevsimlik ve kalıcı göçlerle birllikte, sağlıksız kentleşme, yetersiz konut hijyeni, temiz içme ve kullanma suyunun yetersizliği gibi faktörlerin birleşmesi neticesinde parazit hastalıklarının bu bölgede çok yaygın olmasına zemin hazırlayacaktır. GAP bölgesinde insan sağlığı için tehdit oluşturacak hastalıklar arasında sıtma, taeniosis (abdest bozan şeridi), kist hidatik, şark çıbanı gibi önemli paraziter kökenli olanlar bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Doğal bariyerlerin yukarıda bahsedilen değişik sebeplerle ortadan kaldırılmasıyla birçok konak ve parazit türü yeni alanlara geçiş yapabilir. Bu tip yeni yaşam alanlarına geçiş yapan yabancı organizmalara "Neozoa" denmektedir. Bu durum, parazitler ve enfekte ettikleri konaklar açısından değerlendirildiğinde bu geçişlerin birkaç şekilde olduğunu görülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Ektoparazitler de konaklarına bulaştıktan sonra yerleştikleri konak bölgesindeki şartlara uyum sağlamaları için genelde bazı fizikokimyasal özelliklere, mekanizmalara sahip olmaları gerekmektedir. Hatta ektoparazitlerde bu tarz özel mekanizmaların daha konağa bulaşmadan önce devreye girdiğini görmekteyiz. Örneğin çoğu kene türü enfeste edecekleri konaklarını, birtakım uyaranları (CO2, konağa has kokular, feromonlar, konağın hareketi v.d.) algılayabilme mekanizmaları sayesinde bulmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Su, parazitler dahil tüm canlılar için en önemli unsurlardan biridir. Kendi bünyelerinde önemli oranlarda su olduğu gibi bazı parazitlerin gelişmelerinde olmazsa olmazlardandır. Örneğin geviş getiren hayvanların bir karaciğer trematodu olan Fasciola hepatica’nın gelişmesinde dış ortamda bulunan saf­haları hem kendileri hem de ara konakları olan sümüklüler için nemli ortam, yaşamlarını devam ettirmelerinde en önemli şartlardan biridir. Yine nemle ilgili olarak; erişkin sivrisineklerin nemi az olan kurak havalarda yaşam süreleri kısalır veya çabuk ölürler. Zaten sivrisinek larvalarının kendileri direkt olarak suda gelişmelerine devam ederler. Kuraklık birçok canlı organizma için olduğu gibi, parazitler için de en hassas ve fazla dayanıklı olmadıkları faktörlerden biridir. Doğru cevap C'dir.

Bir canlı organizmasının yapısında başlıca karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve azot (N) elementleri bulunur. Parazitlerde de benzer şekilde bu elementler temel yapı taşlarıdır. Karbon havada karbondioksit halinde, doğada besin zincirinde, toprakta, petrol ve kömürde bulunur. Hidrojen ve oksijen, karbonla birlikte havada, suda ve yine besin zincirinde, azot ise havada serbest halde, toprakta, tüm organik bileşiklerde ve besin zincirinde bulunmaktadır. Bu ana elementlerin yanı sıra, sodyum, potasyum, kükürt, fosfor, kalsiyum, klor gibi daha birçok elementin parazitlerde az veya çok bulunmasıyla ya da bu elementlerin parazitlerin bulundukları ortamda miktarlarında meydana gelecek değişimlerle parazitlerin yaşamı da etkilenir. Doğru cevap D'dir.

Biyoindikatör, bazı durumlara karşı duyarlılık göstererek veya cevap oluşturarak o durumlar hakkında ipucu veren organizmadır.

Parazitler, konağın yaşadığı ortamdaki çevre kirliliğine karşı konak canlıya göre daha hassas organizmalardır. Bu özelliklerinden dolayı bunlar kötüleşen şartları belirlemede bir uyarı mekanizması olarak kullanılabilir. Parazitler, biyoindikatör olarak ya “etki indikatörü” ya da “birikim indikatörü” olmak üzere iki başlık altında incelenir. Doğru cevap B'dir.

Neozoa konaklar, yayılış gösterdikleri yeni habitatlardaki mevcut parazitlerle enfekte olurlar: Güney Amerika’da bulunan Bufo marinus türü kurbağa, Avustralya’ya yerleşiminden sonra kendi parazitleri yerine Avustralya’ya mahsus kurbağaların parazitleriyle enfekte olmuştur. Doğru cevap A'dır.