TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ

Son konağı "insan" ara konağı "sığır" olan parazit türü "Taenia saginata"dır.

Bir hayvan diğer bir hayvanı yediği zaman onun taşıdığı pa­ razitleri de yemiş olur. Dolayısıyla bu parazitler avcı hayvanın sindirim sisteminde bir süre canlı kalırlar. Örneğin kedi bir fareyi yakalayıp yediğinde faredeki parazit­ lere kedide rastlanabilir. Burada kedi fare parazitleri için rastlansal konaktır.

Direnç hiç yoksa parazit konakta yerleşir ve normal hayatını sürdürür. Ancak konakta kısmi bir direnç söz konusu ise parazitler konağa yerleşir ancak normal gelişimini ta­mamlaya maz. Bu durumda;
• Parazitin yaşama süresi kısalabilir
• Parazit normal büyüklüğüne ulaşamayabilir

• Parazitin döl verme yeteneği azalabilir
• Parazitin olgunlaşma süresi uzayabilir

Sölozoik Parazitler: konakların vücut boşluklarında ya da boşluklu organla­ rında yaşayan parazitlerdir.

Tek Konakta Daimi Parazitizm: bu tip parazitizmde parazit tüm hayatını bir konak üzerinde geçirir. Doğada serbest yaşayan herhangi bir dönemle­ri yoktur. Uyuz etkenleri ve bitler bu şekildeki parazitizme iyi birer örnektirler.

Genç Şekilleri Parazit Olanlar: bu parazitizm şekline protelien ya da lar­val parazitizm de denmektedir. Bu grupta incelenen canlıların larvaları parazit erişkinleri ise doğada serbest olarak yaşamaktadırlar. Protelien parazitizme ar­ tropodlarda yaygın olarak rastlanmaktadır. Değişik gruplarda yer alan sinekleri bu tip parazitizme örnek verebiliriz.

Konak ve Konak Çeşitleri: Konaklar parazitlerin gelişmelerinde oynadıkları rollere göre değişik isimler alırlar. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür:
a. Son konak
b. Ara konak
c. Transport konak
d. Rastlansal konak
e. Rezervuar konak

Ara Konak: Bir parazitin gelişme dönemlerinden birini taşıyan canlılara ara konak
denir. Bu konaklar parazitin erişkin olmayan formunu taşırlar.

Enfeksiyon: bir mikro organizmanın herhangi bir yolla insan ya da hayvan vücuduna yerleşerek çoğalması.

Latent: gelişmeyen, inaktif halde bekleyen. Bu tip canlılar normal şartlar oluştuğunda gelişebilirler.

Protozooon enfeksiyonlarında parazitli bir omurgalı canlıdan sağlam omurgalı canlıya hastalık etkenlerini aktif olarak taşıyıp bulaştıran omurgasızlara vektör adı verilir.

Sapık (Erratik) Parazitizm: Bir parazitin normal olarak bulunması gereken organ veya dokudan başka bir yerde bulunmasına sapık parazitizm denir. Örneğin normalde karaciğerde bulu­nan Fasciola hepatica’ya bazen akciğerlerde ve deri altında da rastlanabilmektedir. Ancak bu organlar parazitin gerçek yaşam alanları değildir.

Süperparazitizm: Herhangi bir parazit türü ile enfekte olan bir konağın taşıdığı parazit türü ile ye­niden enfekte olmasıdır. Bu tür parazitizmde konak taşıdığı parazitle yeniden en­ fekte olunca hastalığın şiddeti artmaktadır.

Dış ortama atılan parazit yumurtaları ara konaklar tarafından alınarak bunların vücudunda sistiserkoid adı verilen larva şekilleri oluşur.

Mekanik Vektörlük: hasta olan canlıdan alınan etkenin artropodun vücudunda herhangi bir değişikliğe uğramadan hayvan veya insanlara taşınmasıdır.

Doğal direnç tam veya da kısmi olarak şekillenir. Eğer direnç tam ise parazit konakta yerleşemez ve değişik şekillerde kısa sürede vücuttan atılır. Direnç hiç yoksa parazit konakta yerleşir ve normal hayatını sürdürür. Ancak konakta kısmi bir direnç söz konusu ise parazitler konağa yerleşir ancak normal gelişimini tamamlayamaz. Bu durumda;
• Parazitin yaşama süresi kısalabilir
• Parazit normal büyüklüğüne ulaşamayabilir
• Parazitin döl verme yeteneği azalabilir
• Parazitin olgunlaşma süresi uzayabilir

Hemoparazitler: kanın plazma kısmında ya da kan hücreleri içinde yaşayan parazitlere hemoparazit adı verilir.

Otoenfeksiyon: Konaktan atılan parazite ait enfektif dönemlerin konağı tamamen terk etmeden yine aynı konak tarafından (örn. iyi yıkanmamış kirli ellerle) alınmasıyla oluşan enfeksiyon şekli.

Miyazis: Sinek larvalarının insan ve hayvanların vücudunda oluşturduğu enfestasyon. Yumurtalar hem açık yaralara, buruna, kulağa, kafa derisine hem de normal deriye bırakılabilir.

Latent: gelişmeyen, inaktif halde bekleyen. Bu tip canlılar normal şartlar oluştuğunda gelişebilirler.