TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ - Deneme Sınavı - 20

Komünite, aynı alanda yaşayan ve birbirleriyle etkileşim içerisinde olan türlerin oluşturduğu grup olarak tanımlanır

Konak içersindeki gelişimini yavaşlatmakta ve konağı terk etmeyerek gelişmelerine bir süre ara verirler. Bu şekilde larval gelişimin geçici olarak bir noktada durmasına hipobiyoz denir

Tropik bölgelere endemik sinek, böcek türlerinin küresel ısınmanın etkisiyle daha önce hiç görülmedikleri coğrafyalara doğru yayılış gösterdikleri bilinen bir gerçektir. Örneğin daha çok Afrika kıtasında endemik olarak bulunan ve arıların önemli zararlılarından biri olan Küçük Kovan Böceği (Aethina tumida Resim 5.1) Afrika kıtasında kuzeye doğru yayılmaya başlamış ve daha önce hiç görülmediği Avrupa kıtasına sıçrayarak ilk defa Portekiz’de saptanmıştır. Henüz ülkemizde görülmeyen bu böcek türünün ileriki yıllarda küresel ısınmanın etkisiyle Avrupa kıtasında yayılmaya devam edebileceği ve Türkiye’ye de gelerek arıcılık sektöründe önemli sorunlar yaratacağı öngörülmektedir.

Doğal bariyerlerin ortadan kaldırılmasıyla birçok konak ve parazit türü yeni alanlara geçiş yapabilir. Bu tip yeni yaşam alanlarına geçiş yapan yabancı organizmalara Neozoa denmektedir.

Acanthocephala ve cestodlar ağır metalleri oldukça yüksek düzeyde biriktirebilirken nematodlar ise düşük miktarlarda biriktirmektedirler. Dolayısıyla cestodlar ve acanthocephalalar yüksek metal biriktirme kapasitelerinden dolayı metal kirliliklerinin biyoindikatörü olarak kullanılmaktadırlar

Genç sığırların önemli akciğer parazitlerinden olan Dictyocaulus viviparus larvalarının radyoaktif ışınlarla zayıflatılmaktadır.

İnek kuşu (Molothrus ater) adı verilen bir kuş türü yumurtalarını başka kuşların yuvalarına bırakarak yuva parazitliği yapar.

Sindirim sistemi ve akciğerlerde yaşayan bazı nematodların larvaları kendi gelişmeleri için olumsuz çevre şartlarının olduğu zamanlarda (Örn: çevre sıcaklığının düşmesi, kuraklık gibi) konak içersindeki gelişimini yavaşlatmakta ve konağı terk etmeyerek gelişmelerine bir süre ara verirler. Bu şekilde larval gelişimin geçici olarak bir noktada durmasına hipobiyoz denir.

Parazitler biyolojik ve fiziksel çevreleri ile karşılıklı etkileşimlerde, en iyi şekilde yaşayabilecekleri ve üreyebilecekleri en uygun koşulları ararlar. Bu koşullardan bazıları iyi ve yeterli beslenme, kolay üreme ile neslinin devamını sağlama, kendisine zararlı olabilecek başta fiziksel ve kimyasal etkiler olmak üzere konağın savunma mekanizmalarından kaçmadır.

Sarkoptik uyuza neden olan ektoparazitlerin İskandinavya’da kırmızı tilki popülasyonunun azalmasında rol oynarlarken, tilkilerin avladığı küçük memeli hayvanların ise popülasyonlarının dolaylı olarak artmasına sebep olmuşlardır

Daha çok Afrika kıtasında endemik olarak bulunan ve arıların önemli zararlılarından biri olan Küçük Kovan Böceği (Aethina tumida) Afrika kıtasında kuzeye doğru yayılmaya başlamış ve daha önce hiç görülmediği Avrupa kıtasına sıçrayarak ilk defa Portekiz’de saptanmıştır. Henüz ülkemizde görülmeyen bu böcek türünün ileriki yıllarda küresel ısınmanın etkisiyle Avrupa kıtasında yayılmaya devam edebileceği ve Türkiye’ye de gelerek arıcılık sektöründe önemli sorunlar yaratacağı öngörülmektedir.

İnek kuşu (Molothrus ater) adı verilen bir kuş türü yumurtalarını başka kuşların yuvalarına bırakarak yuva parazitliği yapar. Ekosistemin yukarıda sayılan sebeplerle değişmesi, küçülmesi sonucu bu kuş normalde hiç saldırmadığı kuş türlerinin yuvalarına saldırarak hem o kuşların yumurtalarına zarar verir, hem de savunmasız olan bu yeni kuş türlerinin yuvalarına kendi yumurtalarını bırakarak yuva parazitliğine bu yeni kuş türlerinde devam eder. Bu ilginç durumdan dolayı bazı kuş türlerinin neslinin devamı ciddi olarak tehlikeye girmiştir.

Ormanların yok olması özellikle parazit ve vektör popülasyonunu etkileyen en önemli değişimlerden biridir. Böylece bu ortamlara gelip adapte olan vektör ve parazitlerin üremeleri için yeni ekolojik habitatlar oluşur. Bu alanlarda yok olan ormanlar otlak haline gelir ve buralarda hayvan popülasyonlarında artışlar olur. Ormanın yerini alan yeni bitki örtüleri parazitler ve vektörler için uygun yaşam ortamları oluşturur. Yerleşim için oluşan açık alanlara gelen insanlar bu bölgelerde endemik olarak görülen zoonotik parazitlerin hedefi haline gelirler.

Neozoa konaklar, yayılış gösterdikleri yeni habitatlardaki mevcut parazitlerle enfekte olurlar: Güney Amerika’da bulunan Bufo marinus türü kurbağa, Avustralya’ya yerleşiminden sonra kendi parazitleri yerine Avustralya’ya mahsus kurbağaların parazitleriyle enfekte olmuştur.

Aynı konakta farklı habitatlarda yaşayan iki farklı parazitin dolaylı etkileşimi humoral olana örnek gösterilebilir. Burun boşluğunda yaşayan Oestrus ovis ile enfekte koyunlarda, ince bağırsakta yaşayan Trichostrongylus colubriformis ve abomasumda yaşayan Haemoncus contortus adlı nematodların gerek erişkin parazit sayısında gerekse dışkıyla çıkan yumurta sayısında düşüş görülür. Tamamen iki farklı vücut kısmında yerleşim gösteren bu parazitlerden biri böylece diğerinin mevcudiyetini humoral yollarla sınırlamış olmaktadır

Bazı parazitlerin larva formları, negatif fototropizm gösterir ve ışıktan kaçarlar (Örn: pire larvalarının evlerde halı yünleri arasına veya zeminde çatlaklara girmesi gibi)

Bir canlı organizmasının yapısında başlıca karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve azot (N) elementleri bulunur. Parazitlerde de benzer şekilde bu elementler temel yapı taşlarıdır. Karbon havada karbondioksit halinde, doğada besin zincirinde, toprakta, petrol ve kömürde bulunur. Hidrojen ve oksijen, karbonla birlikte havada, suda ve yine besin zincirinde, azot ise havada serbest halde, toprakta, tüm organik bileşiklerde ve besin zincirinde bulunmaktadır. Bu ana elementlerin yanı sıra, sodyum, potasyum, kükürt, fosfor, kalsiyum, klor gibi daha birçok elementin parazitlerde az veya çok bulunmasıyla ya da bu elementlerin parazitlerin bulundukları ortamda miktarlarında meydana gelecek değişimlerle parazitlerin yaşamı da etkilenir.

pH dışında diğerleri, fiziksel çevreyi etkileyen faktörlendendir.

Doğru seçenek, “Birikim indikatörü” olacaktır.

Sıtma parazitinin vektörü olan sivrisineklerin üreme habitatları sudur. Sivrisineğin larvaları su birikintilerinde bulunur.

Erişkin sivrisineklerin nemi az olan kurak havalarda yaşam süreleri kısalır veya çabuk ölürler. Zaten sivrisinek larvalarının kendileri direkt olarak suda gelişmelerine devam ederler. Kuraklık birçok canlı organizma için olduğu gibi, parazitler için de en hassas ve fazla dayanıklı olmadıkları faktörlerden biridir.

Parazitin hastalık oluşturma özelliği, patolojik değişiklikler veya hastalık oluşturma yeteneğine patojenite denir.

Atların kalın bağırsaklarında yaşayan Strongylus vulgaris’in larvaları Arteria mesenterica cranialis’e göç ederek kızılkurt sancısı adı verilen ve ölümle sonuçlanabilen ciddi
hastalıklara neden olabilmektedir. Köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Uncinaria cinsindeki parazitlerin ağızlarında diş ve kesici levha bulunmaktadır. Bu oluşumlar parazitin konak bağırsaklarına tutunmasına ve ülserlere neden olur. Köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Toxocara canis isimli nematod birkaç tane olduğunda fazla bir patojenik etki oluşturmazken çok sayıdaolduğunda hayvanın bağırsaklarını tıkayıp ölümüne neden olabilmektedir. Köpeklerde yaşayan Echinococcus granulosus isimli parazitin larva şekli olan kist hidatik insanların akciğerlerinde bulunduğunda solunumla ilgili bozukluklar oluşturmakta, beyinde yerleştiğinde ise hayatı tehdit edici daha ciddi durumlara neden olmaktadır. "e" şıkkı doğru cevaptır.

Parazitlerin hastalık oluşturma derece ve yetenekleri farklılıklar gösterir."b" şıkı dışındaki özellikler parazitin virulansı ile ilgili olmayıp parazitin morfolojik, fizyolojik veya biyolojik özellikleri ile ilgilidir.