TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ - Deneme Sınavı - 18

Konaklarının farklı organ veya dokularında bulunan parazitler değişik bozukluklara neden olmaktadır. Burada enfekte organın hayati fonksiyonu büyük önem arzetmektedir. Örneğin köpeklerde yaşayan Echinococcus granulosus isimli parazitin larva şekli olan kist hidatik insanların akciğerlerinde bulunduğunda solunumla ilgili bozukluklar oluşturmakta, beyinde yerleştiğinde ise hayatı tehdit edici daha ciddi durumlara neden olmaktadır.

Parazitler konakların sindirim enzimlerinden kendilerini korumak amacıyla bazı enzim inhibitörleri salgılarlar. Bu inhibitörler konağın almış olduğu gıdaların sindirimini engelleyebilirler. Bazen de parazitin kendisi ya da larvaları konak vücudunda salgı üreten bezlere girmek suretiyle bunları tahrip ederek sindirime engel olabilirler. Bir protozoon olan Giardia lamblia bağırsakta yağ emilimini bozarak yağda eriyen vitaminlerin absorbsiyonuna engel olur. Bu durum özellikle çocuklarda büyümeyi geciktirmektedir. Sığırların abomazumlarında bulunan Ostertagia ostertagi isimli nematodun larvaları alındıktan sonra bez hücrelerine girerek onları tahrip eder ve pepsinojen ve hidroklorik asit salgılanması engellenir. Ortamda yeterli hidroklorik asit olmadığı için pepsinojen pepsine dönüşemez ve protein sindirim metabolizması bozulur.

Parazitler sindirime hazır hale gelen gıdaların emilimini engellemek suretiyle de beslenmeyi olumsuz yönde etkileyebilmektedirler. Bazı parazitler bağırsak hareketlerini bozarak veya değişik özellikteki salgıları ile ishal oluştururlar. Bu nedenle alınan besinler yeterince sindirilip emilemezler. Bağırsaklarda yaşayan bazı parazitler ise bağırsak epitelinde tahribatlara, villuslarda dejenerasyonlara, villus boylarının kısalmasına neden olarak sindirime hazır haldeki gıdaların gereği gibi sindirilip değerlendirilmesine engel olurlar.

Konağın normal metabolizması için gerekli olan maddelerin parazit tarafından alınması konağın genital organlarını da etkilemektedir. Parazitin konakta oluşturduğu bu açlık sonucu gonadların yapı ve fonksiyonları bozulabilmektedir. Ovaryumlar bu duruma testislerden daha duyarlıdırlar. Ovaryum ve testislerde oluşan bu hasar atrofi ile sonlanmakta ve konağın üreme potansiyeli etkilenmektedir. Ayrıca üreme sisteminin diğer kısımlarında ve sekonder cinsel karakterlerde de değişiklikler olabilmektedir. Konakta şekillenen bu duruma paraziter kastrasyon ya da paraziter kısırlık denilmektedir. Örneğin Ligula intestinalis isimli cestodun larvası olan pleurocercoidler tatlı su balıklarının karın boşluklarında yaşamakta ve bunların gonadlarını hasara uğratarak kısırlığa neden olmaktadır.

İnsanlarda Wuchereria bancrof­ti büyük lenf damarlarına girerek lenf akımını bloke etmekte ve elefantiasis (fil bacaklılık) denen hastalığa neden olmaktadır.

Sarılık: Karaciğere yerleşen parazit veya larvalarının neden olduğu bir belirtidir. Örneğin karaciğere yerleşen kist hidatik’ler konakta sarılığa neden olabilmektedir.

Parazitlerden bazıları konaklarından kan yapımında görevli bazı maddeleri çalmak suretiyle zarar verirler. Köpek, kedi gibi balık yiyen hayvanların ve insanların ince bağırsaklarında yaşayan Diphyllobothrium latum bu konakların bağırsaklarındaki B12 vitaminini absorbe ederler. Bu parazitin B12 vitaminine özel bir duyarlılığı vardır ve bağırsakta yaşayan diğer parazitlere göre bu vitamini 10-40 kat daha fazla absorbe edebilmekte ve dokularında depolayabilmektedir. Bu vitamin kan yapımında kullanıldığı için kan yapımı zarar görür ve parazitin bulunduğu konaklarda anemi şekillenir.

Mutlaka lastik eldivenler kullanılır. Ayrıca bulaşma riski nedeniyle yüz, ağız ve vücuda sürülmemelidir. Doğru cevap "c" seçeneğidir.

Canlı hayvanlarda paraziter tanı amacıyla uygulanan başlıca metodlar şunlardır:
1- Dışkı Muayenesi
2-Kan Muayenesi
3- İdrar Muayenesi
4-Balgam ve Burun Akıntısı Muayenesi
5- Deri (deri örtüsü ve deri kazıntısı) Muayenesi.

Yani topam 5 ana metod vardır. "e" şıkkı doğrudur.

Alınan dışkılar hemen muayene edilemeyecekse buzdolabında (+4°C) veya bazı özel
durumlarda derin dondurucuda (-20°C) saklanmalıdır, bunlar mümkün değilse veya muayene için dışkıyı uzak bir laboratuvara göndermek gerekiyorsa dışkının
bir süre bozulmadan muhafazası için koruyucu maddeler içinde tespit edilmesi gerekir."d" seçeneği doğrudur.

Muayenesi yapılacak dışkı ilk önce makroskobik olarak çıplak gözle incelenir. Bazı durumlarda hayvanların dışkılaması ile erişkin parazitler (Örn: kedi, köpek,
atlarda askaritler) veya parazit parçaları, halkaları (Örn: kedi, köpek, koyun v.d. hayvanlarda şerit parçaları) dışkıyla dışarı atılabilir (Resim 7. 1). Bu kısımlar uzun bir iğne yardımıyla bulundukları yerden itinayla alınıp teşhis amacıyla %70’lik alkol içerisinde saklanır. "a" seçeneği doğru cevaptır.

Flotasyon işlemi sırasında genellikle tuzlu su, şekerli su, çinko sülfat ve çinko klorür kullanılır. "b" seçeneği doğrudur.

1. Temiz bir lamın kısa kenarından yaklaşık 1,5 cm uzağına 1 damla kan konur.
2. Alınan kan damlasının önüne yaklaşık 45 derece açı yapacak şekilde bir lamel tutulur.
3. Lamel hafif geri çekilerek kan ile temas ettirilir. Kanın lam-lamel temas yüzeyine yayılması beklenir.
4. Üstteki lamel hızla ileri doğru itilerek kan olabildiğince ince yayılır. 
5.  Hazırlanan preparat havada kurutulur.
6.  Boyama işlemlerine geçilmesi için 1-3 dk. tespit edilir (Örn: metil alkolde).
7. Preparat tekrar havada kurutulur ve taze hazırlanmış Giemsa boyası ile 30
dk. boyunca boyanır.
8. Preparatın çok ince akan çeşme suyunda yıkanır ve son kez havada kurumaya bırakılarak mikroskopta muayeneye hazır hale gelir. "b" seçeneği dogrudur.

Akciğer ve Karaciğer çalışırken 1cm3’lük parçalara kesilerek ılık suda (37-39°C)’de 1 saat bekletme işlemi uygulanır.

Parazitlerin Ölü Hayvanlarda Tanı Yöntemlerini Uygularken, pirinç büyüklüğünde kesilip 2 lam arasına sıkıştırılarak preparatı hazırlanan ve sonra mikroskopta incelen sistem "kas"tır. "e" seçeneği doğrudur.

Parazitlerin Canlı Hayvanlarda Tanı Muayenesi için; deri muayenesinde uyuz etkenlerini görmek için potasyum hidroksit kullanılır.

HCL (Hidroklorik asit) Teleman yönteminde kullanılır. "a" şıkkı doğru cevaptır.

Konu ile ilgili ayrıntılı bilgiyi Parazitoloji Laboratuvarında Dikkat Edilmesi Gereken Konular başlığı altında bulabilirsiniz

Konu ile ilgili ayrıntılı bilgiyi Parazitlerin Canlı Hayvanlarda Tanı Yöntemleri başlığı altında bulabilirsiniz

Konu ile ilgili ayrıntılı bilgiyi Dışkı Muaynesi başlığı altında bulabilirsiniz