TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ - Deneme Sınavı - 12

Sindirim sistemi inceleneceği zaman, mide bağırsak gibi organ içeriklerinin birbiri içine girmelerini engellemek amacıyla organ geçişleri sağlam bir iple bağlanmalıdır (ligatür atmak). Bu geçişler kısaca şunlardır:

Doğru cevap D'dir.

Parazitoloji laboratuvarlarında çalışanlar için tehlike oluşturabilecek konuların başında şunlar gelmektedir:

idrar gibi örnekler aracılığıyla enfekte olma riski. Doğru cevap C' dir.

Canlı hayvanlarda paraziter tanı amacıyla uygulanan başlıca metodlar şunlardır:
• Dışkı Muayenesi
• Kan Muayenesi
• İdrar Muayenesi
• Balgam ve Burun Akıntısı Muayenesi
• Deri (deri örtüsü ve deri kazıntısı) Muayenesi

Doğru cevap E' dir.

Natif Muayene
Bu işlem için lam, lamel ve dışkı örneği gereklidir. Az bir miktar (Örn: pirinç
tanesi büyüklüğünde) dışkı alınıp lam üzerine konur. Dışkı sert kıvamlı ise bir
iki damla su veya doymuş tuzlu su ile sulandırılır. Bir iğne ucu veya lamelin sivri
kenar ucuyla dışkı örneği lam üzerinde dairesel hareketlerle yayılır; sonra üzerine lamel kapatılarak mikroskobik muayeneye hazır hale gelir. Bu tür yayma
preparatlarda dışkı kalınlığı çok olmamalıdır, çünkü paraziter tanıyı güçleştirir.
Bu şekilde hazırlanan preparatlar kuruma riskinden dolayı kısa süre (10-15 dk.)
içersinde muayene edilmelidir. Natif muayene bazı tek hücreli parazitlerin tanısının daha kolay konması için lam üzerinde yayılacak dışkıya değişik boyaların
ilave edilmesiyle de yapılabilir. Doğru cevap B' dir.

Normal şartlarda paraziter saf­halar, normal su içerisinde bulundukları kabın dibine çökerler. Bu yöntem yoğunluğu yüksek, doymuş sıvılar kullanılarak
yumurta, ookist gibi paraziter saf­haların dışkı içerisinden çıkarak sıvı yüzeyinde
toplanması esasına dayanır. Bu amaçla genellikle tuzlu su, şekerli su, çinko sülfat
ve çinko klorür kullanılır. Bu sıvılar, organizmalardan daha yüksek özgül ağırlığa
sahip oldukları için paraziter yapılar yüzüp yukarı çıkarken çoğu dışkı kalıntıları
dibe çöker. Bu şekilde sıvı yüzeyinde toplanan paraziter saf­halar lam üzerine alınarak mikroskop altında incelenir.Lamelin lam üzerine alınmasından sonra kısa bir süre (2-3 dk.) içersinde muayenenin yapılması gerekir, aksi halde lamel kenarında tuz kristalleri oluşmaya başlar bu da paraziter tanıyı güçleştirir. Bu yöntem ile tanısı konabilecek bazı paraziter formlar şunlardır: Sindirim sisteminde yaşayan parazitlerden nematod ve
şerit yumurtaları, bazı protozoon kist ve ookistleri. Doğru cevap A' dır.

Teleman Yönteminde amaç, eter ve asitler yardımı ile özellikle yağlı dışkılarda (kedi, köpek gibi et ile beslenen hayvanların ve insanların) helmint yumurtalarını aramak için
uygulanır. Doğru cevap D' dir.

Baerman Wetzel yöntemi ile nematod larvası aranması: Bu yöntemde amaç dışkıda bulunan nematod larvalarını özellikle de akciğerlerde yaşayan kıl kurtlarının larvalarını görmektir. Doğru cevap C' dir.

McMaster Yöntemi
Amaç: Bu yöntemin amacı dışkı içersindeki helmint yumurtalarının veya protozoon ookistlerinin kantitatif olarak yani bir gram dışkıdaki sayılarının belirlenmesidir. McMaster yöntemi bu özelliği ile paraziter enfeksiyonların şiddeti hakkında fikir sahibi olunmasını sağlar. Bu yöntem ayrıca ilaç etkinlik çalışmalarında
da sıkça kullanılır. Doğru cevap B' dir.

Deri (Deri Örtüsü ve Deri Kazıntısı) Muayenesi: Deri, erişkin veya larva şekilleri deride yaşayan parazitler (bit, pire, kene, uyuz etkenleri, hipoderma=nokra=büvelek) açısından muayene edilir. Doğru cevap E' dir.

Ölü hayvanlarda tanı, otopside makroskobik veya mikroskobik olarak değişik organ ve dokularda parazitlerin erişkin ya da gelişme dönemlerinden biri görülerek yapılır. Bunda en önemli amaçlardan biri ölmüş hayvanın ne tür parazitlerle
enfekte olduğunu görerek ölüm sebebinin belirlenmesinde parazitlerin rolünün
olup olamayacağı hakkında bilgi edinmek ve ona göre değerlendirme yapmaktır. Doğru cevap D' dir.

Özellikle domuz etlerinde Trichinella adlı zoonoz parazit larvasının tanısı amacıyla yapılır. Bu amaçla çene kası, diyafram, dil gibi vücut kısımları kullanılır. Pirinç büyüklüğünde kesilmiş kas parçaları temiz bir lam üzerine konur. İkinci bir
lam ile doku parçaları kapatılır. Doğru cevap C' dir.

Konaktaki parazit sayısı veya miktarı ise parazitin çoğalma yeteneği ve enfeksiyon oranına bağlıdır. Örnek olarak köpeklerde bulunan Mesocestoides corti’nin hem kendisi hem de larvası aseksüel olarak çoğalabilmektedir. Bundan dolayı karın boşluğuna geçen larvalar sürekli çoğalarak peritonite neden olurlar.

Genel anlamıyla virulans bir mikroorganizmanın hastalık oluşturma yeteneği olarak tanımlanır. Parazitlerin de virulansları dolayısıyla hastalık oluşturma dereceleri farklı farklıdır. Bazı parazitlerin hastalık oluşturabilmesi için fazla miktarda alınması gerekirken, bazılarının birkaç tanesi çok ağır hastalık tablolarına neden olabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Parazitler içinde ya da üzerinde yaşadıkları konaklara değişik derecelerde zarar verirler. Zararlı etkiler ne kadar fazla olursa hastalığın şiddeti de o kadar fazla olmaktadır. Bir parazit konak üzerinde tek tip bir etki oluşturmaz. Parazitler birkaç değişik şekilde etki gösterebilir. Oluşturulan bu zararlı etkiler birbiri ile bağlantılı olup biri diğerinin oluşmasına ya da artmasına neden olabilmektedir. Parazitlerin konaklarda oluşturdukları başlıca patojenik etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz.

Konağın beslenmesi üzerinde değişik şekillerde etki gösteren parazitler konak kanı üzerinde de zararlı etkiler oluşturabilmektedir. Bu etkiler kan emme, kan yapımını bozma, kanın pıhtılaşmasını engelleme gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Buzağılarda "Toxocara vitulorum" gibi ascaritler eğer çok sayıda iseler bulundukları konaklarda akut bağırsak tıkanmalarına neden olabilmektedir. 

Köpeklerde yaşayan "Ancylostoma caninum" kan emerken pıhtılaşmayı engelleyici maddeler salgılamakta bunun sonucunda patojenite daha da artmaktadır. 

"Trichinella spiralis" ler insanların bağırsaklarında oluşturdukları irritatif (irkiltici) etkilerden dolayı şiddetli ishallere neden olurlar. 

Köpeklerin böbreklerinde yaşayan "Dioctophyma renale" yaptığı basınç etkisiyle bu organlarda ciddi harabiyet meydana getirerek organın atrofiye olmasına neden olmaktadır.

Merkezi sinir sisteminde yerleşen "Trypanosoma" ların çıkardıkları amino asit benzeri aromatik maddeler konağın beyin fonksiyonlarını etkilemektedir. Doğru cevap A'dır.

Erişkin formu köpeklerin bağırsaklarında yaşayan Multiceps multiceps isimli cestodun larva şekli olan Coenurus cerebralis koyunların beyin ve omuriliklerinde yerleşim göstererek bu organlarda basınç oluştururlar. Bunun neticesinde bu larva şeklini taşıyan koyunlarda kendi etrafında dönme, diş gıcırdatma, başını duvara vurma, ayakların tutmaması gibi değişik sinirsel belirtiler ortaya çıkmaktadır.

Koyunların safra kanallarında bulunan Fasciola hepatica ve Fasciola gigantica isimli trematodlar bu kanallarda safra akışını engellemek suretiyle sarılığa, karaciğerin sindirim fonksiyonunu bozulmasına ve karaciğerde siroza neden olmaktadır. Yine ruminantların karaciğer safra kanallarında yaşayan Dicrocoelium dendriticum’lar da benzer bozukluklara neden olmaktadır. Koyun, sığır gibi hayvanların akciğerlerinde yaşayan akciğer nematodları bu organda bronş ve bronşiolleri tıkamak suretiyle solunum güçlüğü, burun akıntısı, öksürük gibi belirtilere neden olmaktadır.

İnsanlarda Wuchereria bancrof­ti büyük lenf damarlarına girerek lenf akımını bloke etmekte ve elefantiasis (fil bacaklılık) denen hastalığa neden olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Bazı parazitler konak hücre ve dokularında normal büyümeyi bozarak hiperplazi, hipertrofi, metaplazi veya iyi ya da kötü huylu olabilen doku üremelerine yani neoplazi’lere neden olabilmektedir.

Neoplazi doku içinde yapısı farklı yeni hücrelerin oluşmasına verilen addır. Bu yapılar tümör olarak da bilinirler. Neoplastik tümörlerin yangısal özellikleri yoktur ve normal hücre büyümesi yoluyla şekillenmezler. Bu oluşumlar iyi ya da kötü huylu olabilirler. İyi huylu olanlar belirli bir odakta sınırlı olarak kalırlar ve çevre dokulara yayılmazlar. Kötü huylu olanlar çevre dokulara, kan ve lenf yoluyla vücudun diğer kısımlarına yayılabilirler. Yapılan araştırmalarda birçok parazit türü tümör oluşumu ile ilişkili bulunmuştur. Doğru cevap D'dir.

Bazı parazitler viral, bakteriyel ve paraziter hastalık etkenlerini naklederler. Değişik artropod türleri deriyi delip kan emmeleri esnasında insan ve hayvanlara çeşitli hastalık etkenlerini nakletmektedirler. Örneğin sivrisinekler sıtma etkeni olan Plasmodium’ları, keneler Babesia ve Theileria gibi kan parazitlerini naklederler. Yine kenelerden bazıları lyme hastalığı etkeni olan Borrelia burgdorferi’yi konaklara bulaştırarak ciddi klinik olgulara yol açarlar. Benzer şekilde çeçe sinekleri de Trypanosomaları nakletmektedirler. Birçok değişik sinek türü mavi dil, Afrika at vebası virusu, Batı Nil virusu gibi değişik viral hastalık etkenlerini nakletmektedir. İnsanlarda parazitlenen Trichuris trichiura’nın apandis çeperine giriş noktası bakterilerin giriş noktası haline gelir ve bunun sonucunda apandisite neden olabilir. Koyunların karaciğerinde yaşayan Fasciola hepatica isimli trematodlar gelişmeleri esnasında bağırsaklarda bulunan Clostridium novyi adlı bakterileri karaciğere taşırlar. Karaciğerin Fasciola hepatica’lar tarafından tahrip edilmesi sonucunda bu organlarda doku ölümleri ve anaeorobik (oksijensiz) bir ortam oluşur. Karaciğerdeki anaeorobik ortamda hızla çoğalan bu bakteriler salgıladıkları toksinlerle koyunlarda ölümlere ve kara hastalık denilen hastalığa neden olmaktadırlar.

Doğru cevap E'dir.