TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ - Deneme Sınavı - 16

Konakların beslenme şekli, farklı vücut sıvılarının varlığı, farklı türdeki konakların varlığı, konakların genç ya da yaşlı olması ve bazı genetik faktörler (tür ve ırk gibi) konakların doğal dirençlerinde rol oynayan faktörlerdir. Bu nedenle  "e" şıkkı doğru cevaptır.

Fasciola hepatica’nın gelişmesinde etkili  ara konak bataklık, çamurlu alanlarda yaşayan su sümüklüleri (salyangozları) dir. Dicrocoelium dendriticum gelişmesini tamamlayabilmek için iki ara konak (salyangoz ve karınca) kullanmaktadır. Kedilerin karaciğer safra kanallarında yaşayan Platynosomum fastosum ise gelişmesinde üç ara konağa ihtiyaç duymaktadır. Bu ara konaklar sırasıyla kara salyangozları, kabuklu artropodlar ve kertenkelelerdir. Yani "a" şıkkı doğru cevaptır.

Süperparazitizm; herhangi bir parazit türü ile enfekte olan bir konağın taşıdığı parazit türü ile yeniden enfekte olmasıdır. Periyodik parazitizm tipinde ise; canlı yaşamının bir kısmını parazit olarak sürdürürken bir kısmını serbest olarak geçirmektedir. Daimi parazitizm tipinde, parazit olan canlı hayatının bütün bölümlerini bir konak üzerinde geçirmek zorundadır. Bu tür parazitlerin konak dışında yaşamaları mümkün değildir. Doğada serbest yaşayanancak kısa bir süre için besin almak amacıyla konağa gelen ve beslendikten sonra konağı terk eden parazitlere geçici parazit, bu tip parazitizme de "Geçici parazitizm" adı verilir. Normalde doğada serbest olarak yaşayan bazı canlıların bazen kendi istekleri ile paraziter hayata geçerek başka bir canlının üzerinde, içinde özellikle de yaralarda yaşamasına "İsteğe bağlı parazitizm" denir. "a" şıkkı doğru cevaptır.

Süperparazitizm; Herhangi bir parazit türü ile enfekte olan bir konağın taşıdığı parazit türü ile yeniden enfekte olmasıdır. Multiparazitizm; bir konağın birden fazla parazit türünü aynı anda vücudunda bulundurması durumudur. Örneğin bir koyunun akciğerlerinde Cystocaulus ocreatus, karaciğerinde Dicrocoelium dendriticum, bağırsaklarında Trichostrongylus colubriformis’in bulunması bu duruma bir örnek teşkil eder. Bir parazitin normal olarak bulunması gereken organ veya dokudan başka bir yerde bulunmasına ise erratik (sapık) parazitizm denir. Periyodik parazitizm tipinde ise, canlı yaşamının bir kısmını parazit olarak sürdürürken bir kısmını serbest olarak geçirmektedir. Daimi parazitizm tipinde ise; parazit olan canlı hayatının bütün bölümlerini bir konak üzerinde geçirmek zorundadır. "c" şıkkı doğrudur.

Şalgam, turp, kereviz ve patates gibikök bitkilerde yaşayan bazı nematodlar vardır. Bu sebzeleri yiyen insan veya hayvanların dışkılarında bazen bu nematodlara rastlanabilir ve yanlış teşhislere neden olabilir. Bu durum "Pseudo (yalancı) parazitizm"e örnektir. "b" şıkkı doğru cevaptır.

Taenia saginata sadece insanların ince bağırsaklarında yaşayan insanlara özgü bir parazittir. Karaciğerde bulunan Fasciola hepatica’ya bazen akciğerlerde ve deri altında rastlanır. Sivrisineklerde insanlarda sıtma hastalığına neden olan Plasmodium’lar parazit olarak yaşamaktadır. Gordius aquaticus normalde sularda serbest olarak yaşayan bir parazittir. Dicrocoelium dendriticum ise sığırın karaciğerinde yaşar. Yani "b" şıkkı doğru cevaptır.

Sölozoik Parazitler: konakların vücut boşluklarında ya da boşluklu organlarında yaşayan parazitlerdir.
Histozoik Parazitler: doku içinde yaşayan parazitlere histozoik parazit adıverilir.
İntraselüler (Hücre İçi) Parazitler: hücre içinde yaşayan parazitlere verilen isimdir.
Hemoparazitler: kanın plazma kısmında ya da kan hücreleri içinde yaşayan parazitlere hemoparazit adı verilir.
Ektoparazitler (Dış Parazitler): deri ve solungaç gibi konaklarının vücudunun dış yüzeyinde yaşayan parazitlere ektoparazit adı verilir. Endoparazitler (İç Parazitler): konaklarının organlarında ve dokularında yani vücudu içinde yaşayan parazitlere endoparazit adı verilir."d" şıkkı doğru yanıttır.

Yalancı parazitizm, genellikle paraziter hastalıkların teşhisi amacıyla yapılan değişik muayenelerde karşımıza çıkar ve incelemeyi yapan kişiyi yanıltabilir. Konağın tükettiği besinler bazen tam olarak sindirilmeden bağırsaklardan geçerse dışkı muayenelerinde yanılgıya neden olabilir. Örneğin dışkıda görülen yaprak damarları, portakalın sindirilmemiş kısımları ya da mukoza parçaları incelemeyi yapan kişinin yeterli tecrübesi yoksa parazit zannedilebilir.

Parazit olarak yaşayan bir canlının üzerinde ya da içinde başka bir parazitin bulunmasına hiperparazitizm denir. Yani parazitin kendisi başka bir parazite konaklık yapabilmektedir. Bu konudaki en güzel örnek sivrisinekler ve kenelerdir. Sivrisinekler kan emerek beslenen geçici ektoparazitlerdir. Bu sivrisineklerde insanlarda sıtma hastalığına neden olan Plasmodium’lar parazit olarak yaşamaktadır.

Parazitin normal olarak bulunması gereken konaktan başka bir konakta bulunması Şaşkın (Egare) Parazitizm olarak adlandırılır.

Süper parazitizm, herhangi bir parazit türü ile enfekte olan bir konağın taşıdığı parazit türü ile yeniden enfekte olmasıdır. Bu tür parazitizmde konak taşıdığı parazitle yeniden enfekte olunca hastalığın şiddeti artmaktadır.

imagonal parazitizm adı da verilen bu parazitizm şeklinde erişkinler parazit olarak yaşamlarını sürdürürken genç şekilleri ve larva dönemleri serbest yaşarlar. Nematodların çoğunda bu tip bir parazitizm görülür.

Gelişme şeklinde parazit hayat döngüsünü tamamlayabilmek için bir ara konağa ihtiyaç duyuyor ise bu Diheteroksen gelişmedir.

Konakların vücut boşluklarında ya da boşluklu organlarında yaşayan parazitlere sölozoik parazitler denir.

Parazit-konak ilişkilerinin başlayabilmesi için iki temel şart bulunmaktadır. Bunlardan birincisi parazitin uygun konağı bulabilmesi ve parazitlenebilmesi diğeri de konağın hayatını tehlikeye atmadan onda gelişebilmesidir. Temas dönemi, Giriş dönemi, Yerleşme dönemi, Aktivasyon dönemi parazitlenme için gerekli dönemlerken larva dönemi her parazitte konak içinde  görülmeyebilir.

Parazit için doğada kaynak rolü oynayan konaklara rezervuar konak adı verilir.

Genellikle taşıdıkları parazitlerden daha büyük ve güçlüdürler. Omurgalı ve omurgasız her türlü canlı konak görevi görebilmektedir.

Taenia saginata erişkin yani olgun şekli insanların bağırsaklarında yaşayan bir şerittir. Bundan dolayı insanlar bu parazitin son konaklarıdır.

Dermatobia hominis isimli sinekler yumurtalarını kene ve sivrisineklerin karınlarına yapıştırırlar. Kene ve sivrisinekler konaklarından kan emerlerken taşıdıkları yumurtalarlardan çıkan larvalar konağın derisinden girerler. Böylece Dermatobia hominis’in yumurtalarını konak üzerine taşıyan kene ve sivrisinekler transport konak olmuş olurlar.

Bir konakta bulunan parazitin tesadüfen başka bir konakta bulunması halidir. Normalde o konağa ait olmayan bir paraziti tesadüfen taşıyan konaklara rastlansal konak veya tesadüfi konak adı verilir. Bu genellikle bir canlının diğer bir canlıyı yemesiyle şekillenir. Bir hayvan diğer bir hayvanı yediği zaman onun taşıdığı parazitleri de yemiş olur. Dolayısıyla bu parazitler avcı hayvanın sindirim sisteminde bir süre canlı kalırlar. Örneğin kedi bir fareyi yakalayıp yediğinde faredeki parazitlere kedide rastlanabilir. Burada kedi fare parazitleri için rastlansal konaktır.