TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ - Deneme Sınavı - 15

Protozooon enfeksiyonlarında parazitli bir omurgalı canlıdan sağlam omurgalı canlıya hastalık etkenlerini aktif olarak taşıyıp bulaştıran omurgasızlara vektör adı verilir.

Parazit konakta yerleşemez ve değişik şekillerde kısa sürede vücuttan atılır

Sivrisinek, bit, pire, kene gibi eklem bacaklılar birer dış parazittir. Örneğin keneler konaklarının dış yüzeyine gelerek kan emerler doyduktan sonra da konaklarından ayrılırlar.

Doğada serbest yaşayan ancak kısa bir süre için besin almak amacıyla konağa gelen ve beslendikten sonra konağı terk eden parazitlere geçici parazit, bu tip parazitizme de geçici parazitizm adı verilir. Parazit ile konak arasındaki ilişki sadece beslenmeye bağlı olup bunun dışında bir ilişkileri söz konusu değildir. Bu tür parazitizmde parazitle konak arasında gevşek bir ilişki bulunmaktadır. Parazit olan canlı konak üzerinde herhangi bir gelişme ya da çoğalma geçirmez. Geçici parazitizmin en iyi örnekleri sivrisinek, kene, pire ve tahtakuruları gibi kan emerek beslenen ektoparazitlerdir. Konakta kalış süreleri parazitlerin beslenme alışkanlıklarına göre değişiklikler göstermektedir. Örneğin sivrisinekler konak üzerinde çok kısa bir süre (1-2 dk) kalarak kan emdikten sonra ayrılırlar. Bu tür parazitler tek bir canlıya bağımlı kalmazlar hayatları boyunca çok değişik konaklardan beslenebilirler.

Bit ve pireler deri üzerine yani yüzeyine (temas yoluyla) konaklarına giriş yaparlar. Gebelikte parazitlerin anneden yavrusuna geçmesi ise plasenta yoluyla girişe bir örnektir. Toxoplasma gondii’nin koyun spermasına geçişi ise "germinatif yolla giriş"e bir örnek olarak verilebilir. O nedenle "d" şıkkı doğru cevaptır.

Paraziter etkenlerin gebe konaklardan gebelik esnasında plasenta yoluyla yavrulara geçmesi: Plasenta yoluyla girişe, 

Parazitin hayvanlara deri yoluyla girişi: Deri içine girişe,

Paraziter etkenler vektörler aracılığıyla deriden geçerek konağın kan dolaşımına dahil olması: Kan yoluyla girişe,

Parazitin konaklara kontamine toprak ile dolaylı yoldan girişi: Ağızdan girişe

Enfekte konakların kendi vücutlarında oluşan paraziter enfektif formlarla tekrar enfekte olması durumu ise  (Örn: Dışkıyla dışarı
çıkmayan bazı ince duvarlı Cryptosporidium ookistlerinin aynı konakta ince bağırsakta tekrar enfeksiyon meydana getirmesi):Endojen otoenfeksiyon yoluyla parazitlerin konaklara girişini açıklamaktadır. Yani "e" şıkkı doğru cevaptır.

Echinococcus granulosus:  Bu parazite ait larva formu olan kist hidatikler, ara konak hayvanların (koyun, keçi, sığır
gibi) akciğer, karaciğer gibi organlarının yenmesiyle son konak köpeklere bulaşır. 

Diphylidium caninum: hayvanda otoenfeksiyona yol açan bir parazittir.

Entamoeba histolytica ise, İnsanda amipli dizanteriye sebep olur.

Toxocara canis: Köpek dışkısıyla yumurtaları ağız yoluyla insana geçen bir parazittir.

Trypanosoma cruzi: Chagas hastalığı etkenidir. "c" şıkkı doğru cevaptır.

Özellikle kenelerin vektör olarak rol aldığı bulaşma şekli  kısaca en doğru şekilde horizontal bulaşma ve inokulatif aktarma ile mümkündür. "c" şıkkı doğru cevaptır.

Entamoeba histolytica; amipli dizanteriden sorumludur.  Echinoccoccus granulosus; köpeklere bulaşır. Özellikle Cysticercus bovis  içeren sığır etlerinin çiğ veya az pişmiş olarak insanlar tarafından tüketilmesiyle parazit insanlara bulaşmaktadır. Sebze ve meyvelerin çiğ tüketilmesiyle insana bulaşan Ascaris lumbricoides'dir. Schistosoma cinsindeki parazitlerin enfektif formları ise nehir, göl, gölet gibi doğal su kaynaklarında bulunur ve bu tarz sulara giren konaklarına suda yüzerek yaklaşırlar ve derilerinden girerler. Yani "a" seçeneği doğru cevaptır.

Leishmania tropica minor-Leishmaniasis, Leishmania donovani donovani-Leishmaniasis, Giardia intestinalis-Giardiosis ve Toxoplasma gondii-Toxoplasmosis doğru olarak eşleşmiştir. Ama Cryptosporidium parvum- Cryptosporidiosis olarak eşleşmelidir. O nedenle "c" şıkkı doğru cevaptır.

Fasciolosis: Fasciola cinsinde yer alan trematod türlerinin (Fasciola hepatica = halk arasında yaprak kelebeği de denir; F. gigantica = halk arasında yılan kelebeği de denir) insanlarda karaciğer paranşim dokuda göçü (akut) ve karaciğer safra yollarında yerleşimi (kronik) sonucu oluşan zoonoz bir hastalıktır. Echinococcosis: kistik yapılara sebep olur. Trichinosis: şiddetli kas ve eklem ağrısına sebep olur. Cryptosporidiosis: özellikle immün sistemi baskılanmış kişilerde ishalle kendini gösterir ve protozoonlardan insana bulaşır (helmintlerden değil). Cysticercosis ise özellikle merkezi sinir sistemde ve kaslarda hasar bırakır."b" seçeneği doğrudur.

Cryptosporidiosis'de hastalığın yayılmasında özellikle buzağılar ön plana çıkmaktadır. "d" şıkkı doğru cevaptır.

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi" hastalığının etkeni olan antropod kenedir. "e" şıkkı doğrudur.

Bahçede yetiştirilen sebzelerin çiğ yenmesi yani yıkanmadan yenmesi birçok zoonotik hastalıkları beraberinde getirecektir. o nedenle bu önlem alınmalıdır. "b" şıkkı doğru cevaptır.

Rhipicephalus sanguineus türü keneler konak olarak genellikle  köpekleri seçer. Kenelerde kesin bir konak spesifitesi yoktur, buna rağmen hemen hemen her kene türü belirli hayvan türlerinden kan emmeyi tercih eder

Tahtakuruları özellikle geceleri kan emerler ve gündüzleri konaklarının yaşadığı yerlerin yakınlarında yarıklarda, çatlaklarda, yatak aralıklarında saklanırlar. Sıcak hava ve CO2 tahtakurularını cezbeden faktörlerdir.

Bazı nematod larvalarının insanlarda iç organlardaki invazyonuna Larva migrans visceralis veya Visceral Larva Migrans (VLM) denir. İnsanlarda bu hastalığa özellikle Toxocara canis ve T. mystax adlı nematodlar neden olur.

Bazı nematod larvalarının, insan derisine girerek burada göç geçirmesiyle şekillenen tabloya Larva Migrans Cutanea denir. Ancylostomatidae ailesindeki kancalı kurtlar (özellikle köpeklerin paraziti olan Ancylostoma braziliense ve Uncinaria stenocephala) ve Strongyloides cinsinde yer alan türler tarafından meydana getirilir.

Taenia solium ile enfekte insanlarda bulunan erişkin parazit halkaları, bağırsak içeriğinin ters yönde hareketleriyle mideye gelirse ve burada serbest kalan yumurtalardan yine MSS’de, kaslarda sistiserkler şekillenir.

Fasciola cinsinde yer alan trematod türlerinin (Fasciola hepatica = halk arasında yaprak kelebeği de denir; F. gigantica = halk arasında yılan kelebeği de denir) insanlarda karaciğer paranşim dokuda göçü (akut) ve karaciğer safra yollarında yerleşimi (kronik) sonucu oluşan zoonoz bir hastalıktır.