TEMEL VETERİNER MİKROBİYOLOJİ VE İMMÜNOLOJİ

IgA tüm mukozal salgılarda en çok bulunan immunglobulin sınıfıdır

Epitel hücrelerine bağlanamayan patojenler vücuda zarar vermeden bağırsaktan atılırlar. Bu mekanizmaya immun dışlama da denir.

B lenfositlerini nonspesifik olarak uyaran, çok sayıda lenfosit soyunu uyarabilen antijenlere Mitojen denir.

ram negatif hücre duvarı antijenlerine ortak olarak “O antijeni” veya “somatik antijen” adı da verilir.

Patogenezis: İnfeksiyonun veya hastalığın oluşum mekanizması.

Bazı bakteriler, komplementin etkisine dirençlidirler. Bakterilerin komplement direnci genellikle kapsül ve hücre duvarı yapıları ile ilişkilidir. Bu nedenle komplement etkisine dirençli bakterilerin çoğu, fagositoza da dirençlidir. Bazı bakterilerin kapsülünde bulunan sialik asit C3b
parçasının hücre duvarında aktive olmasını önler. Böyle bakterilerin yüzeyinde alternatif komplement yolu çalışamaz. Kapsül dışında, M proteini gibi bazı moleküller de klasik ve alternatif komplement yolunu engelleyebilirler.

Viruslar, basit yapıları nedeniyle az sayıda antijene sahiptirler. Virusların kapsid proteinleri kuvvetli antijenlerdir. Zarfta bulunan lipoprotein ve glikoprotein gibi yapısal moleküller ile nöraminidaz ve hemaglütinin aktivitesi gösteren maddeler de antijenik özelliğe sahiptir. Virus bir hayvanın vücuduna girdiğinde virion proteinleri immun yanıtı uyarabilir.

NK hücreler, hedef hücrelerle temas kurduktan sonra, sitotoksik T lenfositlerindeki mekanizma ile hücreyi öldürürler. Antikor yardımı ile gerçekleştirilen öldürme mekanizması ADCC olarak
da nitelenir.

Bakterilerin fagositoza direnci, yutulmaya ve sindirilmeye direnç şeklinde olabilir. Diğer bir deyişle bakteriler fagositik hücrelerin etkisine, hücre dışında ve hücre içinde direnç gösterebilirler. Bazı bakterilerde bulunan kapsül direkt olarak fagositozu engelleyebilir. Ayrıca bakteriler, nötrofillerin fagositozunu engelleyen maddeler salgılayabilirler, nötrofil kemotaksisini engelleyebilirler, fagositik hücreleri öldüren leukotoksin üretebilirler veya salgıladıkları
protein A gibi maddeler ile opsonizasyonunu önleyebilirler. Bazı bakteriler ise, fagositik hücreler tarafından yutulsalar bile öldürülemezler

Antikor varyasyon akterilerin İmmun Yanıttan Kurtulma Yollarından biri değildir.

Mide asitliği ağız yoluyla giren mikroorganizmaların bağırsağa ulaşmasını önleyen önemli bir engeldir. Düşük pH direk olarak mikrobisidal etki gösterir. Bu etki pH 3-4 arasında oldukça yüksek, pH 3’ün altında ise tamdır.

Solunum sisteminde alveollere kadar inebilen 3-5 µm’den küçük mikroorganizmalar burada alveolar makrofajlar ve nötrofiller tarafından fagosite edilirler. Bu hücreler de daha sonra mukusa karışıp aynı yolla atılırlar.

Lizozim, laktoferrin ve laktoperoksidaz gibi enzimler ve mukus, dişi genital kanalının önemli savunma faktörleridir. Ayrıca, vagina kalıcı bir mikrofloraya sahiptir. Erişkin dişilerde, vagina duvarındaki hücreler döküldüğünde, vagina florasını oluşturan laktobasillere besin kaynağı olurlar. Laktobasiller de laktik asit üreterek ve ortamın pH’sını düşürerek, patojenlerin vaginaya yerleşmesini engellerler. Üriner sistemin ise en önemli ve başlıca savunma mekanizması idrar akışıdır. İdrarın akışı, patojenlerin alt idrar kanalından böbreğe doğru ilerlemelerini engeller. Eğer herhangi bir nedenle idrar akışı çok azalır veya durursa, idrar kanalları, hatta böbrek, infeksiyonlara duyarlı hale gelir. Ayrıca düşük pH’lı idrar da mikroorganizmaların üremesini önleyen diğer bir faktördür. İdrar kanallarında antimikrobiyal enzimler de bulunmasına rağmen, idrarın boşalmasıyla miktarları sürekli azaldığından doğal savunmada önemleri yoktur.

IgA tüm mukozal salgılarda en çok bulunan immunglobulin sınıfıdır (ruminant barsağı ve memesi dışında). Tükürük, bağırsak, burun ve trahea salgıları, gözyaşı, kolostrum ve genital sekresyonlarda oldukça yüksek konsantrasyonda sIgA bulunur.

Bağırsaktaki mukozal lenfoid dokuda sentezlenen IgM epitel hücreleri vasıtasıyla mukoza boşluğuna taşınabilir. Ancak yapısı nedeniyle, IgM mukoz boşluklardaki enzimlerin etkisine çok duyarlıdır. Bu nedenle erişkinlerde IgM’nin mukozal yüzeylerde önemli bir fonksiyonu yoktur. Ancak, yenidoğanların mukoz membranlarındaki en önemli immunglobulin sınıfı IgM’dir. Bunun bir nedeni, yenidoğanların antijenlerle ilk kez karşılaşmaları ve primer immun yanıtta IgM’lerin baskın olması; diğer nedeni bağırsaktaki enzim aktivitesinin düşük olması nedeniyle IgM’nin parçalanmadan fonksiyonunu yürütebilmesidir.

Genelde, fötal dönemde mikroorganizmalara verilen yanıt, fötusun immunolojik gelişim düzeyi, yani fötusun yaşı ile ilişkilidir. Fötal infeksiyonlar üç temel seyir izleyebilir:

1) Eğer fötusun immun sistemi henüz tam fonksiyonel hale gelmeden patojen bir mikroorganizma ile karşılaşırsa, önemli doku tahribi ve ardından ölüm gelir. Bu durum gebeliğin erken dönemlerinde görülür.

2) Eğer fötusun immun sistemi tam olarak gelişmeden az virulent bir mikroorganizma ile karşılaşırsa, immunolojik yanıtsızlık veya immunolojik tolerans gelişir. Böyle infeksiyonlar fötal yaşam boyunca, hatta ömür boyunca kalıcı olur. Fötusta kalıcı bir viral infeksiyon bulunmasına rağmen antikor yanıtı oluşmaz. Bu fötus diğer viruslara karşı ve farklı virusun antijenik tiplerine karşı immun yanıt oluşturabilir.

3)Fötusun immun sistemi geliştikten sonra bir mikroorganizmayla karşılaşırsa, buna karşı immun yanıt oluşturur. İnfeksiyonun bundan sonraki seyri ise erişkinlerden farklı değildir. Eğer immun sistem yeterli korumayı sağlarsa infeksiyon yenilir, eğer yeterli korumayı sağlamazsa sonuç ölüme kadar gidebilir.

Anneden fötusa plasenta vasıtasıyla antikor geçişi, bazı türlerde fötusun ve yenidoğanların pasif savunmasına katkıda bulunur. Maternal antikorların fötusa geçişi plasentanın yapısı ile ilişkilidir ve sadece bazı hayvan türleri için geçerli olan bir yol değildir. Plasentanın histolojik katları ne kadar çoksa, antikor geçişi o kadar zordur. Hemokorial plasenta insan, diğer primatlar ve kemiricilerde bulunur. Bu plasenta tipinde anneden fötusa IgG geçer, diğer immunglobulin sınıfları geçemez.

İlk emzirmeden sonra kolostrumun içeriği saatler ile ifade edilebilecek kadar kısa sürede değişir ve süt niteliği kazanmaya başlar. Dolayısıyla bağışıklık elemanlarının konsantrasyonu da hızla düşer. Ruminantlar dışındaki hayvanların kolostrumlarında IgG baskın iken, sütte IgA daha yoğun hale gelir. Ruminantların gerek kolostrum gerekse sütlerindeki baskın immunglobulin sınıfı IgG1’dir. Kolostrum ayrıca, makrofaj, B ve T hücreleri de içerir. Kolostrumun her mililitresinde bu hücrelerden 2-3 milyon adet vardır.

Bazı bakterilerde hareket organeli olarak flagella bulunur. Flagella, bakterinin en önemli antijenik yapılarından birisidir. Flagellin adı verilen flagella proteini kuvvetli bir antijendir ve buna “H antijeni” de denir. Flagellaya karşı oluşan immun yanıt, bakterilerin bir araya kümelenmesini (aglütinasyon) ve hareketsiz kalmalarını sağlar.

Kuduz hastalığı köpek, kedi, at ve sığırlar için öldürücüdür, çünkü bunlar virusun doğal konakları değildir ve virusun adaptasyonu zayıftır. Bu tip infeksiyonda immun yanıt etkili olur. Buna karşın kuduz virusu yarasa gibi doğal konağında hastalığa neden olmadan uzun süre kalabilir, çünkü iyi adapte olmuştur.