TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ

Efferent nöron, uyarımları merkezi sinir sisteminden ya da gangliyondan alıp perifere ileten nöronlardır. Bipolar ve unipolar nöronlar, nöronların yapısal özelliklerine bakılarak sınıflandırılır. Ara nöron, merkezi sinir sisteminde duyu ve motor nöronlar arasında iletimi sağlar. Afferent nöron ise uyarımları periferden merkeze ileten nöronlara verilen addır.

Dentritlerde golgi ve çekirdek dışında tüm organeller özellikle de ribozom ve rER bulunmaktadır.

Pseudounipolar nöronların, hücre gövdesinden tek bir uzantı çıkar bu uzantı daha sonra biri perifere diğeri merkeze olmak üzere ikiye ayrılır. Multipolar nöron, hücre gövdesinin bazen sadece bir kutbundan bazen de her yerinden dentrit adı verilen çok sayıda küçük uzantılar ve diğer bir noktasından tek ve uzun bir uzantı akson çıkar. Bipolar nöron, hücre gövdesinden çıkan bir dentrit ve bir aksona sahip hücrelerdir.

Hücre gövdesi ergasitoplazmadan çok zengindir. Ergasitoplazma, elektron mikroskobu ile incelendiğinde birbirine paralel çok sayıda sisternaları ile iyi gelişmiş bir granüllü endoplazma retikulumu, bağımsız ribozom ve polizomlardan oluşmuş olarak görülür. Işık mikroskopta görülebilen bazik boyalar ile boyanan bu bazofilik materyal kümesine Nissl cisimcikleri adı verilir.

Aksolem, akson membranıdır. Telodendron, aksonun ilgili organa ulaştığında yaptığı dallandırmalara verilen isimdir. Kollateraller, bir aksonun hücre gövdesine yakın bölümde verdiği yan kollardır. Terminal buton, aksonun ilgili organlarda sonlandığı noktada yapmış olduğu düğme biçimli oluşumdur. Miyelin kılıf, sinir telini içten saran, implusların daha hızlı iletimini sağlayan lipit ve proteinden oluşan bir dokudur.

İletim hızı tüm sinirlerde akson çapı ile doğru orantılıdır. İletim hızı miyelinli sinirlerde miyelinsizlere göre daha fazladır. Ranvier boğum ve sinaps sayısı arttıkça iletim hızı azalır.

Akson tepesi, aksonun nöron gövdesinden köken aldığı kısa piramit şekillli perikaryon bölgesidir. Başlangıç segmenti, nöron gövdesine gelen uyarımlarının toplanıp uyarılma eşiğine ulaşarak aksiyon potansiyeline dönüştüğü yerdir. Akson segmenti, iki boğum arasında schwann hücresinin oluşturduğu bölümdür. Sinaps, implusların bir sinir hücresinden diğer sinir hücresine ya da kas, epitel gibi başka bir hücreye geçiş noktalarına denir.

Presinaptik membrana gelen uyarımlar, membran geçirgenliğini arttırır, sinaps aralığından akson ucuna Ca iyonları girer. Presinaptik membran yakınında toplanmış olan veziküller, kalsiyum iyonlarının etkisiyle presinaptik membran ile kaynaşır ve ekzositoz ile içeriklerini sinaps aralığına boşaltır. Postsinaptik membranda bu nöyrotransmitterlere özgü reseptör proteinleri vardır. Membrandaki kanallardan bir kısmını oluşturan bu reseptör proteinleri nörotransmitterler aktifleştirir ve kanallar açılır. Kanalların açılması ile hedef hücrenin postsinaptik membranından içeriye bol miktarda Na iyonu girerken sinaps aralığına da K iyonları çıkar.

Nörotransmitter, perisinaptik membrandan salınan ve postsinaptik membrandaki reseptörleri aktive eden sinyal molekülleridir.Lipofuksin Granülleri,rengi sarıdan kahverengiye değişen düzensiz şekilli pigment granülleridir. Metabolizma sonucu oluşan maddelerin primer lizozomlar ile bir araya gelerek oluşturduğu yapılardır, sayıları yaşa bağlı olarak da artmaktadır. Lipid damlacıkları, nöyron sitoplazmasında metabolizma bozuklukları sonucunda görülebildiği gibi enerji rezervi olarak da değerlendirilebilir.Sekresyon Granülleri: Nöyro sekretorik hücrelerde görülen, sinyal moleküllerini içeren oluşumlardır.

Nörogliya hücreleri uyarım üretmez, iletmez ve sinaps yapmazlar.

Merkezi sinir sisteminde en fazla görülen ve en büyük tip nöyrogliya hücreleri astrositlerdir.

Mikrogliyalar; nörogliya hücreleri içinde en küçük
olanlardır. Merkezi sinir sisteminin fagositik hücreleridir. Kemikiliğinden mononükleer fagositik sistem hücrelerinden köken alır ve kandan merkezi
sinir sistemine geçerler.

Ependim hücreleri apikal yüzlerinde mikrovillus ve silyum taşır. Birbirine komşu ependim hücreleri desmozomlar ile bağlanır. Ependim hücreleri, beynin bazı bölümlerinde beyin zarlarına ait damarlar ile temas ederek tela koroideayı bunlar da salgı yapan hücrelere dönüşerek koroid pleksüsü meydana getirir. Koroid pleksüs beyin omurilik sıvısını oluşturur.

Gangliyonun fonksiyonel bölümünü pseudounipolar nöyronlar, uydu hücreleri (satellit), akson ve Schwann hücrelerinden oluşur. Mikrogliyalar; nörogliya hücreleri içinde en küçük
olanlardır. Merkezi sinir sisteminin fagositik hücreleridir.

Epinöyriyum: Sinir teli demetlerini kuşatan, onları birbirine bağlayıp, perifer bir sinir oluşumunu sağlayan yoğun bağ dokudur. Longitudinal seyirli kollagen iplikler ve fibroblastlardan oluşur. Epinöyriyum sadece mekanik ve koruyucu bir katman değildir. Aynı zamanda aktif transport da yapılan bir katmandır.

Akson ilgili olduğu organa ulaştığında telodendron adı verilen dallanmalar yapar.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Multipolar Nöyronlar:
Hücre gövdesinin bazen sadece bir kutbundan bazen de her yerinden dentrit adı
verilen çok sayıda küçük uzantılar ve diğer bir noktasından tek ve uzun bir uzantı
akson çıkar. Genel olarak ara, bağlayıcı ve motor nöyronlar bu tiptedir.

Bipolar Nöyronlar:
Hücre gövdesinden çıkan bir dentrit ve bir aksona sahip hücrelerdir. Bipolar nöyronlar burun boşluğunda ve işitme organında bulunur.

Pseudounipolar Nöyronlar:
Hücre gövdesinden tek bir uzantı çıkar, bu uzantı daha sonra biri perifere diğeri
merkeze olmak üzere iki kola ayrılır. Kolların her ikisi de morfolojik olarak akson
yapısındadır, uyarımları yayar ancak periferdeki küçük dentritik dallanmalar reseptör fonksiyonu yapar. Bu tip nöyronlar, bazı gangliyonlarda bulunurlar.

Unipolar Nöyronlar:
Omurgalılarda embriyonal gelişim sırasında ve aşağı sınıf canlılarda görülürler.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Golgi kompleksi, çekirdeğe yakın bir bölgededir ve protein sentezleyen hücrelerde olduğu gibi iyi gelişmiştir. Golgi kompleksi nöyrotransmitter maddelerin sentezlenmesi ve paketlenmesinden sorumludur. Mitokondrionlar, hücre gövdesi, dentrit ve aksonlarda bol miktardadır, en yoğun olarak akson sonlanmalarında görülür. Gümüş boyaları ve osmiyum ile boyanır. Nöyronlar hücre bölünmesi geçirmediği için sentrioller işlevini kaybetmiştir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Elektron mikroskop çalışmalarında nöyrofibriller çaplarına göre;
Mikrofibriller(24nm), Nöyrofilamentler(10nm), Mikrofilamentler, (6nm)olarak gruplandırılabilir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Presinaptik membrana gelen uyarımlar, membran geçirgenliğini arttırır, sinaps aralığından akson ucuna Ca iyonları girer.

Doğru cevap E seçeneğidir.