TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ

Periferik sinir sistemi işlevsel bakımdan uyarıları merkezi sinir sistemine taşıyan afferent (senzorik) bölüm ve uyarımları merkezi sinir sisteminden etkileyici organlara taşıyan efferent (motor) bölümlerden oluşur.

Motor bölüm alt gruplara ayrılır. Sinir sistemi kökenli uyarımları tek bir nöyron aracılığı ile iskelet kaslarına taşıyan bölümü somatik sistemdir. 

Merkezi sinir sisteminden alınan bir uyarıyı bir nöyron aracılığı ile otonom bir gangliyona taşıyan ve bu gangliyonda yer alan ikinci bir nöyron ile uyarımları düz kaslar, kalp kası veya bezlere taşıyan bölüm de otonom sistemdir.

Doğru seçenek C şıkkıdır.

Doğru seçenek A şıkkıdır.

Nöyronlar yapısal özelliklerine göre; multipolar, bipolar, pseudounipolar ve unipolar nöyronlar olarak sınıflandırılır. Doğru seçenek B şıkkıdır.

Unipolar nöyronlar omurgalılarda embriyonal gelişim sırasında ve aşağı sınıf canlılarda görülürler. Doğru seçenek E şıkkıdır.

Nöyron gövdesinden konik bir genişlemeden çıkan akson kısa bir süre çıplak seyreder ve daha sonra bulunduğu bölgeye göre bir ya da iki kılıf ile sarılır. Bu kılıfların her ikisi ya da biri ile sarılmış aksonlardan her birine sinir teli denir. Sinir telini içten saran miyelin kılıf, dıştan saran ise nöyrolemdir. Miyelin kılıf periferik sinir sisteminde Schwann hücrelerinin modifikasyonuyla, merkezi sinir sisteminde Oligodentrositlerin sitoplazma uzantıları aracılığı ile oluşturulmaktadır. Miyelin kılıfın asıl fonksiyonu aksolemden geçmekte olan uyarımın yavaşlamasını ve zayıflamasını önlemektir.

Doğru seçenek A şıkkıdır.

Aksonlarda uyarım iletimi dışında nöyron gövdesinde üretilen maddelerin dentrit ve aksonların uç kısımlarına kadar iletilmesi gerekir. Aksonal iletim iki yönlüdür.
• Anterograd transport: Materyal perikaryondan perifere taşınır.
• Retrograd transport: Materyal akson ve dentritlerden perikaryona taşınır. Aksonal iletim sistemi taşınan maddelerin taşınma hızına göre de farklılıklar gösterebilir.

Doğru seçenek C şıkkıdır.

Klasik olarak bir nöyron ile diğer nöyronlar arasındaki sinapslar şu şekilde sınıflandırılır:
• Aksodentritik sinapslar: Bir nöyronun aksonu ile diğer nöyronun dentriti arasında görülen sinapslardır.
• Aksosomatik sinapslar: Akson sonu ile diğer nöyronun gövdesi arasında görülen sinapslardır.
• Aksoaksonik sinapslar: Bir nöyronun aksonu ile diğer nöyronun aksonu arasında görülen sinapslardır.
• Dentrodentritik sinapslar: Bir nöyronun dentriti ile diğer nöyronun dentriti arasında görülen sinapslardır.

Doğru seçenek E şıkkıdır.

Nöyrogliya hücreleri bulundukları bölge ve fonksiyonel özelliklerine göre farklı isimlerle tanımlanır:

• Merkezi sinir sisteminde: Astrositler, Oligodentrositler, Ependim Hücreleri, Mikrogliya hücreleri,
• Perifer sinir sisteminde: Schwann hücreleri, Uydu (satellit, manto) hücreleri

Doğru seçenek B şıkkıdır.

Motor (otonom) gangliyonlar, otonom sinirlerde ampul şeklinde genişlemeler ya da bazı organların içlerinde intramural gangliyonlar olarak yer alan yapılardır.

Doğru seçenek D şıkkıdır. Diğer seçeneklerin akson tepkisiyle bir alakası yoktur.

Sinir dokuda asıl fonksiyon yapan hücrelere nöyron (sinir hücresi- nöyrosit) adı
verilir.

Sinir hücresinde sitoplazmaya nöroplazma, nöroplazmanın akson içindeki bölümüne aksoplazma ve çekirdek çevresindeki bölümüne de perikaryon adı verilir.

Akson Tepesi: Aksonun nöyron gövdesinden köken aldığı kısa piramit şekilli perikaryon bölgesi.

Reseptör: Fiziksel ve fonksiyonel uyarıları alıp merkez sinir sistemine ileten yapılardır.

Nöyron gövdesine gelen uyarımların toplanıp uyarılma eşiği düzeyine ulaşarak aksiyon potansiyeli ya da sinirsel impulsa dönüştüğü yere "başlangıç segmenti" adı verilir.

İmpulsların bir sinir hücresinden diğer sinir hücresine ya da kas, epitel gibi bir başka hücreye geçiş noktalarına sinaps adı verilir.

Motor nöyron ve kas teline innervasyon sağlayan yapıya motor plak (motor ünite) adı verilir.

Sinir sisteminin periferik sinir sistemi bölümünde sinir telleri ve hücrelerinin aralarını bağ doku doldururken, merkezi sinir sisteminde bu doku özelleşir ve nöyrogliya dokusu olarak tanımlanır.

Mikrogliyalar, Nöyrogliya hücreleri içinde en küçük olanlardır.

Gangliyonlar perifer sinir sisteminde yer alan yuvarlak veya ovoid yapıda nöyral ileti düzenleme merkezleridir.