TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ

Kanın başlıca işlevleri arasında, besin maddelerinin mide-bağırsak kanalından vücut hücrelerine taşınması, daha sonra bu hücrelere ait son ürünlerin atılması ve özelleşmiş organlara iletimi yer alır. Bazı metabolitler, hücresel ürünler (hormonlar ve diğer bazı uyarıcı moleküller) de görev yerlerine kan yoluyla taşınır. Oksijen akciğerlerden hücrelere, alyuvarlardaki hemoglobin aracılığıyla taşınır. Karbondioksit hücrelerden akciğerlere, hem hemoglobinle hem de bikarbonat (HCO3) olarak taşınır. Bu görevlerinin yanısıra kan, vücut sıcaklığının ayarlanmasında ve vücut sıvılarının ozmotik dengesinin korunmasında da görev alır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Damardan çıkan kan hiçbir madde eklenmeden bir süre bırakılınca pıhtılaşır. Pıhtının üzerinde bir sıvı yer alır ki içinde fibrinojen bulunmayan saman rengindeki bu sıvıya serum denir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Plazma, büyük oranda sudan oluşur ve hacminin yaklaşık %90’ı sudur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Alyuvarlar kana kırmızı rengini veren hücrelerdir.  Alyuvarlarda bulunan karbonik anhidraz enzimi, karbondioksit ve sudan karbonik asit oluşumunu sağlar. Fakat genel olarak, vücudu yabancı maddelere karşı hücresel ve humoral yolla koruyan yapı akyuvarlardır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Alyuvarların büyüklüğünde görülen çok çeşitliliğe yani irili ufaklı olması durumuna anizositoz denir. Normal bir canlıda büyüklüğü bir örnektir. Bu duruma da izositoz denir. Normalden büyük alyuvarlara makrosit, küçük olanlara ise mikrosit denir. Hücrelerin normal şekillerinden başka formlarda (yıldız, mekik, raket vs.) görülmesi durumuna ise poikilositoz denir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Alyuvarların hücre zarında bulunan spesifik karbonhidrat zincirlerinin antijenik özellik göstermesi kan gruplarının oluşmasını sağlar. Doğru cevap A şıkkıdır.

Damar duvarında oluşan bir hasarda , trombositler kan damarı duvarının hasar gören bölgesine tutunurlar. Hücre zarı altında bulunanan aktin ve miyozin monomerleri ile oluşturdukları yalancı ayaklarla hem birbirlerine hem de zedeli bölgedeki endotel hücrelerine sıkıca bağlanırlar. Bu şekilde hasarlı bölgede kanamayı durduran bir tıkaç oluştururlar. Trombositlerin burada birbirlerine bağlanmalarında yüzeylerinde bulunan glikokaliksinde katkısı vardır. Bu sırada hasarlı damar duvarından ve trombositlerin granülomer bölgesinden açığa çıkan maddeler ve kanda bulunan bazı faktörlerin etkisiyle kan dolaşımında bulunan protrombin trombin’e döner. Trombin enzimi kalsiyumun varlığında fibrinojenin fibrine dönüşmesini sağlar. Fibrin oluşan tıkacı daha sağlam bir hale getirir. Fibrin iplikcikleri, bunlara tutunmuş kan hücreleri ve trombositler pıhtıyı oluşturur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Trombin enzimi kalsiyumun varlığında fibrinojenin fibrine dönüşmesini sağlar. Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Kan yapımı, gebeliğin altıncı ayının sonunda kemik iliğinde başlar. Bu dönem miyeloid faz olarak adlandırılır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Plazma, içerisinde hücrelerin, trombositlerin, organik bileşiklerin ve elektrolitlerin askıda veya çözünmüş halde ya da her iki halde bulunduğu, sarımsı renkli bir sıvıdır.

Fibrinojen pıhtılaşmada görevli plazma proteinidir

Alyuvarların büyüklüğünde görülen çok çeşitliliğe yani irili ufaklı olması durumuna anizositoz denir.

Organizmada akyuvarların sayısı, alyuvarlara göre çok daha azdır. Bir milimetre küp kandaki ortalama sayıları insanda 6500-10000, köpekte 9000, kedide 10000, atta 9000, sığırda 8000, koyun ve keçide 12000, domuzda 15000, tavukta 28000’dir.

Patolojik durumlarda kanda akyuvar miktarının artışına lökositoz, azalmasına ise lökopeni denir. Granülositlere polimorf nukleuslu lökositler de denir.

Eozinofil Granülositler; en iri olan granülositlerdir.

Spesifik granüller asit-baz boyaları almazlar. Nötr karakterlidirler. Bu boyanma şeklinden dolayı nötrofiller olarak adlandırılırlar. Kanatlı, tavşan ve kobayda ise bu granüller eozinofillerde olduğu gibi asit boyalarla pembe renkte boyanırlar. Bu hayvanlarda nötrofil granülositlere pseudoeozinofil granülositler adı verilir. Kanatlı, tavşan ve kobayda pseudoeozinofil granülosit yanında eozinofil granülositler de bulunmaktadır.

Trombositler, kanın pıhtılaşmasından sorumlu yapılardır.

Tüm kan hücrelerinin sınırlı bir yaşam süresi olduğundan, bu hücrelerin sürekli olarak yenilenmesi gerekir. Kan hücrelerinin yapımına, hemapoez (hematopoez) adı verilir. Doğum öncesi kan yapımına fötal (prenatal) hemopoez, doğum sonrası kan yapımına ise postnatal hemopoez denir.

Kan yapımı, gebeliğin altıncı ayının sonunda kemik iliğinde başlar. Bu dönem miyeloid faz olarak adlandırılır.