TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ

Primer kemik dokusu fötal gelişim ve kemik onarımı sırasında şekillenen olgunlaşmamış kemik dokusudur, geçicidir ve zamanla olgun kemik dokusuna (sekonder kemik dokusu) dönüşür. Birim alana düşen hücre sayısı olgun kemikten daha fazladır. Kemik hücrelerin sentezlediği kollagen iplikler de her yöne dağılarak doku içinde üç boyutlu gelişigüzel ağlar oluşturur.

Spesiyal lameller (Havers lamelleri): Kan damarını içeren kanalın (Havers kanalı) etrafında iç içe yerleşmiş, konsantrik dairesel halkalar şeklindedir.

Volkmann kanalı: Kemiğin uzun eksenine dik (transversal) ya da oblik seyreden, periosteum, meduller kavite ve Havers kanalları arasında bağlantı kuran ve kan damarlarını dağıtan, endosteum ile örtülü silindirik yapılardır.

Kemik hücreleri dört ana başlık altında incelenebilir. • Osteoprojenitör hücre • Osteoblast • Osteosit • Osteoklast.

Osteoblastlar, kemik matriksin organik proteinlerini, tip I kollagen, proteoglikan ve glikoproteinleri sentezler.

Kemik hücreleri dört ana başlık altında incelenebilir.
• Osteoprojenitör hücre
• Osteoblast
• Osteosit
• Osteoklast

Osteoklastlar: Kemiklerin yapımı sırasında osteoklastlar yüzeyde ya da iç kısımlara yerleşerek kemik dokuyu yıkıma uğratırlar. Kökenini kan monositleri ile aynı kök hücreden alırlar. Osteoklastlar en büyük çapa sahip (20- 100µm), çok çekirdekli (50 çekirdeğe kadar) kemik hücreleridir.

Organik matriks, şekilsiz temel madde ve bağ doku ipliklerinden ibarettir. Bağ doku iplikleri Tip I kollagen ipliklerinden (%95), şekilsiz temel madde ise proteoglikanlar (kondroitin-4 sulfat, kondroitin-6, keratan sulfat), glikozaminoglikanlar (hiyaluron asit), glikoproteinlerden (osteonektin, osteokalsinin, osteopontin) oluşur. Glikoproteinler ve siyaloproteinler kalsiyumun bağlanmasında etkili olup, kemik matriksinin kalsifikasyonu gerçekleşir.

İntramembranöz Kemikleşme Kafatasının yassı kemikleri bu tür kemikleşmeyle meydana gelir.

Hipofizden salınan büyüme hormonu kemiğin enine ve boyuna büyümesinde etkilidir. Paratiroitten salgılanan parathormon ve tiroidden salgılanan kalsitonin hormonlarının etkileri birbirine zıttır. Kan kalsiyum seviyesi düştüğünde parathormon salgılanır. Osteoklastların sayıca artmasını sağlar. Östrojen ve testesteron kemik yapımını uyaran hormonlardır. Kemiklerdeki epifiz plaklarının kapanmaları üreme sisteminin gelişimi ile bağlantılıdır.

Osteositler: Olgun kemik hücresidir. Osteoblastlardan farklılaşırlar, matriksin kalsifikasyonu arttıkça hücreler osteosite dönüşür. Osteositler metabolik aktivitesi azalmış osteoblast hücreleridir.
Osteositler lakun içine yerleşir ve her lakunda bir hücre bulunur. Hücreler sitoplazmik uzantıları oldukça çok olup, bu uzantılar ince kanalcıklar içinde ilerler ve bunlara kanaliküli ossei adı verilir.