TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ

Kıkırdak matriksinde kıkırdak hücreleri ve kollagen iplikler arasında iletişimi sağlayan kondronektin, ankorin CII ve fibronektin gibi moleküller de vardır.

Makroskobik olarak hiyalin kıkırdak mavimsi beyaz renkte ışığa karşı yarı geçirgen görünümdedir. Organizmada en yaygın olarak görülen kıkırdak türüdür.

Tiroksin, testosteron ve somatotropin kıkırdak matriksinin oluşumunu ve kıkırdak büyümesini uyarır. Kortizon, hidrokortizon ve östradiol kıkırdak büyümesi ve matriks gelişimin baskılar. A vitamininin fazlalığı (hipervitaminoz) durumunda epifiziyal plağın kemikleşmesi hızlanır ve kapanır. A vitamininin eksikliği (hipovitaminoz) durumunda epifiziyal plak küçülür. C vitamininin eksikliği durumunda matriks sentezi baskılanır epifiz plağında şekil bozukluğu görülür. D vitamini yokluğunda kalsiyum ve fosfor emilimi yetersizliğine bağlı olarak matriks yeterince kalsifiye olamayacaktır.

Tiroksin, testosteron ve somatotropin kıkırdak matriksinin oluşumunu ve kıkırdak büyümesini uyarır. Kortizon, hidrokortizon ve östradiol kıkırdak büyümesi ve matriks gelişimin baskılar. A vitamininin fazlalığı (hipervitaminoz) durumunda epifiziyal plağın kemikleşmesi hızlanır ve kapanır. A vitamininin eksikliği (hipovitaminoz) durumunda epifiziyal plak küçülür. C vitamininin eksikliği durumunda matriks sentezi baskılanır epifiz plağında şekil bozukluğu görülür. D vitamini yokluğunda kalsiyum ve fosfor emilimi yetersizliğine bağlı olarak matriks yeterince kalsifiye olamayacaktır.

FİBRÖZ KIKIRDAK
Düzensiz sıkı bağ dokunun kıkırdak dokuya dönüşmüş şeklidir. Basınçlara karşı son derece dirençlidir. Organizmada kıkırdak doku türleri içinde en az sıklıkla görülen türüdür. Diğer dokular ve hiyalin kıkırdak ile tendon ve ligamentler arasında görülür. Fibröz kıkırdak diz ekleminde, intervertebral disklerde bulunur. Köpeklerde, kalp iskeletinde atrial ve ventriküler kalp kasını birbirine bağlamak üzere bulunur. Fibröz kıkırdağın karakteristiği matriksde yer alan I. tip kollagen ipliklerdir. Mikroskopik görünümü, kıkırdağın yerleşimine göre farklılıklar gösterir. Ligament ve tendonları bağlayan fibröz kıkırdakta kollagen iplikler, birbirine paralel kalın bantlar oluşturur, bantlar arasında kondrositler küçük lakunlar içerisinde sıralar oluşturur. Fibröz kıkırdakta belirgin bir perikondriyum yoktur. Perikondriyum yerine kıkırdak doku yer yer bağ doku iplikleriyle kuşatılmıştır.

ELASTİK KIKIRDAK
Elastik kıkırdak, kulak kepçesinde, dış işitme kanalı duvarında, burun kanatlarında bulunur. Makroskobik olarak, elastik kıkırdak yapısındaki elastik iplikler nedeniyle sarı renkte görülür. Basınçlara karşı hiyalin kıkırdak kadar dirençli değildir, çok fazla eğrilip bükülebilir. Bu özelliği öncelikle matriksdeki elastik iplikler sağlar, matriksde ayrıca II. tip kollagen ipliklerde vardır. II. tip kollagen iplikler hiyalin kıkırdakta olduğu gibi ışık mikroskopta görülemezler. Elastik kıkırdakta kondrositler tek tek bulunur. İzogen gruplar az sayıdadır.

Kıkırdak doku, kıkırdak hücreleri, çok miktarda bağ doku iplikleri ve ekstrasellüler matriksden oluşur. Ekstrasellüler matriks glikozaminoglikan ve proteoglikanlardan zengindir

HİYALİN KIKIRDAK
Makroskobik olarak hiyalin kıkırdak mavimsi beyaz renkte ışığa karşı yarı geçirgen görünümdedir. Organizmada en yaygın olarak görülen kıkırdak türüdür. İntrauterin dönemde, kemik oluşumu tamamlanıncaya dek hiyalin kıkırdaktan bir taslak iskelet fonksiyonunu yapar. Kemiklerin uzamasından sorumlu olan bölgelerde epifiz plağında yer alır. Bunun dışında erişkinlerde kostaların uç kısımlarında, solunum yollarının tamamında (bronşlarda, soluk borusu, gırtlak, burun) hiyalin kıkırdak bulunur. Basınçlara karşı son derece dirençlidir, çok az bükülebilir. Bu durum taşıdığı kollgen ipliklerin seyir özelliği ve proteoglikanların su moleküllerine bağlı olmasıyla ilgilidir. Hiyalin kıkırdak dokuda II. tip kollagen
iplikler temel madde içinde bir ağ oluşturur. Temel madde içindeki II. tip kollagen iplikler, 20 - 45 nm gibi çok ince iplikcik boyutlardadır ve bir araya gelerek iplik oluşturmazlar. Ayrıca, ışığı kırma indeksleri içinde gömülü oldukları şekilsiz temel maddeninki ile aynı olduğundan histolojik kesitlerde ışık mikroskopta görülemezler. Hiyalin kıkırdakta, kondrositler tek tek ya da izogen gruplar oluşturmuş olarak görülür. Herbir kondrositin ya da izogen grubun çevresinde kollagen ipliklerin olmadığı, proteoglikanların yoğun olduğu perisellüler matriks ya da territorial matriks vardır. Bu bölge bazik boyalar ile yoğun olarak boyanır, aynı zamanda hücre kapsülü olarak da adlandırılır. Kondrosit ve territorial matriks dışında kalan alanlar interterritorial matriksi oluşturur. İnterterritorial matriks kollagen iplikler ve proteoglikanlardan oluşmaktadır. Kollagen ve proteoglikan içeriğindeki farklılıklar ışık mikroskop ile gözlenebilen boyanma farklılıklarının ortaya çıkmasına neden olur.

Hidroksiapatit molekülleri: Kemikleşme bölgelerinde kalsiyum ve fosforun çökerek oluşturduğu iğne biçimli kristallerdir.