TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 22

Mezenkim hücreleri embriyonal yapılarını koruyan köken hücrelerdir. Fibroblastlara çok benzerler ama daha küçüktürler.  Kuvvetli bölünme ve
farklılaşma özelliğine sahip olan bu hücreler, tüm bağ dokusu hücre tiplerinin kökenini oluşturmalarının yanı sıra, kan hücreleri, endotel hücreleri ve düz kas hücreleri gibi başka hücrelere de dönüşebilirler.

Kıkırdak doku, kıkırdak hücreleri, çok miktarda bağ doku iplikleri ve ekstrasellüler matriksden oluşur. Ekstrasellüler matriks glikozaminoglikan ve proteoglikanlardan zengindir. Ekstrasellüler matriks kıkırdak hücreleri tarafından salgılanır ve hücreler salgıladıkları matriksin boşlukları içinde kalır. Doğru cevap A'dır.

Birbirinden ayrılamayan iki ya da daha fazla kıkırdak hücresinin bir araya gelerek oluşturduğu kıkırdak hücre gruplarına izogen grup adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Kortizon, hidrokortizon ve östradiol kıkırdak büyümesi ve matriks gelişimin baskılar.

Kıkırdak dokunun gelişimi sırasıyla şu şekildedir;

I- Kıkırdak dokunun öncüsü olan mezenşim doku, II- Mezenşim hücrelerinin çok fazla bölünerek çoğalması ve kondroblastların oluşumu, III-Kondroblast oluşumunu takiben şekilsiz temel madde de artış ve kondrositlerin şekillenmesi, IV- Kondrositlerde de mitozun devam etmesiyle birlikte izogen grupların oluşumu ve kıkırdak dokuda büyüme. Doğru cevap C'dir.

Parathormon kemikteki kalsiyum (Ca+)'un kana geçmesini sağlar. Testosteron, somatotropin ve tiroksin ise matriks oluşumunu ve kıkırdak büyümesini uyarır. Kortizon ise baskılar. Doğru cevap A'dır.

Yukarıda verilen seçeneklerden bronşlar, soluk borusunda ve epifiz plağında hyalin kıkırdak bulunur, tendonlarda fibröz kıkırdak bulunur. Kulak kepçesinde ise elastik kıkırdak bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

HİYALİN KIKIRDAK
Makroskobik olarak hiyalin kıkırdak mavimsi beyaz renkte ışığa karşı yarı geçirgen görünümdedir. Organizmada en yaygın olarak görülen kıkırdak türüdür. İntrauterin dönemde, kemik oluşumu tamamlanıncaya dek hiyalin kıkırdaktan bir taslak iskelet fonksiyonunu yapar. Kemiklerin uzamasından sorumlu olan bölgelerde epifiz plağında yer alır. Bunun dışında erişkinlerde kostaların uç kısımlarında, solunum yollarının tamamında (bronşlarda, soluk borusu, gırtlak, burun) hiyalin kıkırdak bulunur. Basınçlara karşı son derece dirençlidir, çok az bükülebilir. Bu durum taşıdığı kollgen ipliklerin seyir özelliği ve proteoglikanların su moleküllerine bağlı olmasıyla ilgilidir. Hiyalin kıkırdak dokuda II. tip kollagen
iplikler temel madde içinde bir ağ oluşturur. Temel madde içindeki II. tip kollagen iplikler, 20 - 45 nm gibi çok ince iplikcik boyutlardadır ve bir araya gelerek iplik oluşturmazlar. Ayrıca, ışığı kırma indeksleri içinde gömülü oldukları şekilsiz temel maddeninki ile aynı olduğundan histolojik kesitlerde ışık mikroskopta görülemezler. Hiyalin kıkırdakta, kondrositler tek tek ya da izogen gruplar oluşturmuş olarak görülür. Herbir kondrositin ya da izogen grubun çevresinde kollagen ipliklerin olmadığı, proteoglikanların yoğun olduğu perisellüler matriks ya da territorial matriks vardır. Bu bölge bazik boyalar ile yoğun olarak boyanır, aynı zamanda hücre kapsülü olarak da adlandırılır. Kondrosit ve territorial matriks dışında kalan alanlar interterritorial matriksi oluşturur. İnterterritorial matriks kollagen iplikler ve proteoglikanlardan oluşmaktadır. Kollagen ve proteoglikan içeriğindeki farklılıklar ışık mikroskop ile gözlenebilen boyanma farklılıklarının ortaya çıkmasına neden olur.

Hidroksiapatit molekülleri: Kemikleşme bölgelerinde kalsiyum ve fosforun çökerek oluşturduğu iğne biçimli kristallerdir.

Doğru seçenek C şıkkında verilmiştir. Diğerleri yukarıda verilen tanım için uygun değildir.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir. A şıkkındaki tanım meduller kavitenin tanımını vermektedir.

Kemikler iki yolla gelişir, ilk gelişen kemik primer kemik olup zaman içersinde yerini sekonder kemiğe bırakır. Kemik gelişimi döneminde primer, sekonder kemik ile yapım ve yıkım alanları yan yana görülür. Kemik yapımı ve yıkımı gelişmekte olan canlıda çok belirgin olmasına rağmen erişkin dönemdeki canlılarda oldukça yavaşlamıştır. Yassı kemikler mezenşim dokusundan intramembranöz kemikleşme ile direkt kemik dokusuna farklılaşırlar. Kısa ve uzun kemikler ise önce hyalin kıkırdaktan oluşan model taslağı üzerinden endokondral kemikleşme ile gelişmeye başlarlar.

Kanın başlıca işlevleri arasında, besin maddelerinin mide-bağırsak kanalından vücut hücrelerine taşınması, daha sonra bu hücrelere ait son ürünlerin atılması ve özelleşmiş organlara iletimi yer alır. Bazı metabolitler, hücresel ürünler (hormonlar ve diğer bazı uyarıcı moleküller) de görev yerlerine kan yoluyla taşınır. Oksijen akciğerlerden hücrelere, alyuvarlardaki hemoglobin aracılığıyla taşınır. Bu görevlerinin yanı sıra kan, vücut sıcaklığının ayarlanmasında ve vücut sıvılarının ozmotik dengesinin korunmasında da görev alır.

Plazma, içerisinde hücrelerin, trombositlerin, organik bileşiklerin ve elektrolitlerin askıda veya çözünmüş halde ya da her iki halde bulunduğu, sarımsı renkli bir sıvıdır. Plazma, büyük oranda sudan oluşur ve hacminin yaklaşık %90’ı sudur. Plazma içeriğinde proteinlerin oranı %9 olup, inorganik tuzlar, iyonlar, azotlu bileşikler, besin maddeleri ise %1’lik bölümü oluşturur. Plazma proteinlerinin %55’i Albumin,%38 Globulinler ve %7 sini fibrinojen oluşturur.

Suyun hücre içine ya da dışına hareketini sağlayan osmotik basınç, plazma proteinleri tarafından oluşturulur. Bu proteinler bazı maddeleri kendilerine bağlayarak taşınmayı kolaylaştırırlar. Fibrinojen pıhtılaşmada görevli plazma proteinidir.

Vücutta oluşan karbondioksit, solunum yoluyla vücut dışına atılmak üzere büyük ölçüde bikarbonat şeklinde akciğerlere taşınır. Az bir bölümü ise karbondioksitin direk olarak hemoglobine gevşek bir şekilde bağlanmasıyla karbaminohemoglobin şeklinde taşınır. Oksijen hemoglobine gevşek bir şekilde bağlanır ve oksihemoglobin’e dönüşür. Oksijen yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde hemoglobin karbondioksiti bırakıp, oksijeni bağlar. Dokular gibi karbondioksitten yoğun olan bölgelerde ise hemoglobin oksijeni bırakıp, karbondioksiti bağlar. Hemoglobin karbonmonoksit ile bağlanırsa karboksihemoglobin şekillenir. Ancak hemoglobin ile karbonmonoksitin bağlanması geri dönüşümsüzdür.

Alyuvar sayısı normal değerlerin altında olursa anemi, bu sayı normal değerin üstünde olursa eritrositoz ya da polisitemi (poliglobuli) olarak adlandırılır.

Bazofil Granülositler; Granülositler içinde en az sayıda bulunanıdır. Memelilerde tüm lökositlerin % 0.5-1’ini oluştururlar. Kanatlılarda sayıları biraz daha fazladır (%2). Çekirdekleri genellikle tek loplu, U ya da S şeklinde görülebilir. Bazen iki lopludur. Çekirdek granüllerle kaplanmış bir haldedir. Spesifik granüllerde histamin, heparin ve seratonin molekülleri bulunur. Bazofiller içerdikleri heparin ve histaminden dolayı mast hücreleri ile büyük bir benzerlik göstermektedirler. Bazofil granülositlerin yüzeyinde de mast hücrelerinde olduğu gibi Ig E için özel reseptörler bulunmaktadır.

Monositler, lökositlerin en büyükleridir. Oldukça büyük ve böbrek şeklinde bir çekirdeği vardır. Monositler sitoplazmik uzantılara sahip, kemik iliği kökenli hücrelerdir. Bu hücreler kan dolaşımında birkaç gün kalır ve çeşitli organların bağ dokularına göç ettikten sonra makrofajlara farklılaşırlar. Monositler makrofajların inaktif öncüleridir. İnaktif olmalarına karşılık fagositoz yetenekleri vardır.

Lenfositler mikroskopda incelendiklerinde birbirine benzer görünseler de fonksiyon yönünden iki ana gruba ayrılmışlardır; T lenfositler ve B lenfositler olmak üzere. T lenfositleri hücresel bağışıklığı sağlayacak olan aktif lenfositlerin oluşumundan sorumluyken, B lenfositleri humoral bağışıklığı sağlayan antikorların yapımından sorumludur. Lenfositlerden aktif T lenfositleri oluşturacak olanların kök hücresi, kemik iliğinden kan yolu ile timusun korteksine göç ederler. Timusda çoğalıp, karakteristik yüzey belirleyicileri ile donanırlar. Bu nedenle T lenfositleri adını alan bu lenfositler hücresel bağışıklıktan sorumludurlar. T lenfositlerin üç alt tipi vardır: Yardımcı T lenfositler, sitotoksik T lenfositler ve baskılayıcı T lenfositler olmak üzere.