TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 4

Kıkırdak dokunun genç hücrelerine kondroblast, olgun hücrelerine ise kondrosit adı verilir. Kondroblastlar oval şekillidir. Genel olarak bulundukları dokunun yüzeyine yakın ve paralel olarak yerleşmişlerdir. Çekirdek hücre şekline uymuş ovalimsi küre biçimindedir. Kondroblastlar sentez yapan organeller yönünden çok zengin hücrelerdir. Bu hücreler salgıladıkları matriks içinde kalarak olgun kıkırdak hücresi kondrositi meydana getirirler.

Kıkırdak matriksinde kıkırdak hücreleri ve kollagen iplikler arasında iletişimi sağlayan kondronektin, ankorin CII ve fibronektin gibi moleküller de vardır.

Makroskobik olarak hiyalin kıkırdak mavimsi beyaz renkte ışığa karşı yarı geçirgen görünümdedir. Organizmada en yaygın olarak görülen kıkırdak türüdür.

Tiroksin, testosteron ve somatotropin kıkırdak matriksinin oluşumunu ve kıkırdak büyümesini uyarır. Kortizon, hidrokortizon ve östradiol kıkırdak büyümesi ve matriks gelişimin baskılar. A vitamininin fazlalığı (hipervitaminoz) durumunda epifiziyal plağın kemikleşmesi hızlanır ve kapanır. A vitamininin eksikliği (hipovitaminoz) durumunda epifiziyal plak küçülür. C vitamininin eksikliği durumunda matriks sentezi baskılanır epifiz plağında şekil bozukluğu görülür. D vitamini yokluğunda kalsiyum ve fosfor emilimi yetersizliğine bağlı olarak matriks yeterince kalsifiye olamayacaktır.

Tiroksin, testosteron ve somatotropin kıkırdak matriksinin oluşumunu ve kıkırdak büyümesini uyarır. Kortizon, hidrokortizon ve östradiol kıkırdak büyümesi ve matriks gelişimin baskılar. A vitamininin fazlalığı (hipervitaminoz) durumunda epifiziyal plağın kemikleşmesi hızlanır ve kapanır. A vitamininin eksikliği (hipovitaminoz) durumunda epifiziyal plak küçülür. C vitamininin eksikliği durumunda matriks sentezi baskılanır epifiz plağında şekil bozukluğu görülür. D vitamini yokluğunda kalsiyum ve fosfor emilimi yetersizliğine bağlı olarak matriks yeterince kalsifiye olamayacaktır.

FİBRÖZ KIKIRDAK
Düzensiz sıkı bağ dokunun kıkırdak dokuya dönüşmüş şeklidir. Basınçlara karşı son derece dirençlidir. Organizmada kıkırdak doku türleri içinde en az sıklıkla görülen türüdür. Diğer dokular ve hiyalin kıkırdak ile tendon ve ligamentler arasında görülür. Fibröz kıkırdak diz ekleminde, intervertebral disklerde bulunur. Köpeklerde, kalp iskeletinde atrial ve ventriküler kalp kasını birbirine bağlamak üzere bulunur. Fibröz kıkırdağın karakteristiği matriksde yer alan I. tip kollagen ipliklerdir. Mikroskopik görünümü, kıkırdağın yerleşimine göre farklılıklar gösterir. Ligament ve tendonları bağlayan fibröz kıkırdakta kollagen iplikler, birbirine paralel kalın bantlar oluşturur, bantlar arasında kondrositler küçük lakunlar içerisinde sıralar oluşturur. Fibröz kıkırdakta belirgin bir perikondriyum yoktur. Perikondriyum yerine kıkırdak doku yer yer bağ doku iplikleriyle kuşatılmıştır.

ELASTİK KIKIRDAK
Elastik kıkırdak, kulak kepçesinde, dış işitme kanalı duvarında, burun kanatlarında bulunur. Makroskobik olarak, elastik kıkırdak yapısındaki elastik iplikler nedeniyle sarı renkte görülür. Basınçlara karşı hiyalin kıkırdak kadar dirençli değildir, çok fazla eğrilip bükülebilir. Bu özelliği öncelikle matriksdeki elastik iplikler sağlar, matriksde ayrıca II. tip kollagen ipliklerde vardır. II. tip kollagen iplikler hiyalin kıkırdakta olduğu gibi ışık mikroskopta görülemezler. Elastik kıkırdakta kondrositler tek tek bulunur. İzogen gruplar az sayıdadır.

Kıkırdak doku, kıkırdak hücreleri, çok miktarda bağ doku iplikleri ve ekstrasellüler matriksden oluşur. Ekstrasellüler matriks glikozaminoglikan ve proteoglikanlardan zengindir

Kemik destekleyici ve koruyucu fonksiyonlarıyla vücudun en sert özelleşmiş bağ dokusudur. Kemik doku kıkırdak dokudan daha serttir, ancak esnekliği daha azdır. Organizmaya biçim verir, organizmanın yükünü taşır. Kas ve tendonların tutunma yerleri olan kemikler, hareket etmeye yardımcı olur, böylece kasların hareketini kolaylaştırır. Kıkırdaklı balıklar dışında diğer bütün omurgalılarda iç iskeleti meydana getirir. Baş ve göğüs boşluğundaki organların ve kemik iliğindeki kan hücrelerinin korunmasından sorumludur. Vücudumuzdaki en küçük kemikleri çekiç, örs ve üzengi olup ses iletiminde görevlidir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'B'dir.

Epifiz: Uzun kemiklerin uç kısımlarına denir. Süngerimsi kemik ve onun üzerini örten kompakt kemikten yapılıdır. Periost: Kemiği dıştan saran kalın tabakadır. Endost: Kemiğin içinde kemik iliği boşluğunu içten saran, periosta oranla daha ince bir tabakadır. Metafiz: Epifizle diyafiz arasındaki en kalın trabeküllerin bulunduğu geçici bölgedir. Kasların kemiklere yapışmasını sağlayan yapılara ise tendon denir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'D'dir.

Primer kemik dokusu: Primer kemik dokusu fötal gelişim ve kemik onarımı sırasında şekillenen olgunlaşmamış kemik dokusudur, geçicidir ve zamanla olgun kemik dokusuna (sekonder kemik dokusu) dönüşür. Birim alana düşen hücre sayısı olgun kemikten daha fazladır. Kemik hücrelerin sentezlediği kollagen iplikler de her yöne dağılarak doku içinde üç boyutlu gelişigüzel ağlar oluşturur. Sekonder kemik dokusu: Genellikle yetişkinlerde bulunan olgun kemik dokusudur. Uzun, kısa, yassı ve düzensiz şekillerde olabilen kemiklerdir. Hücreler daha az yer tutar, kollagen iplikler ise birbirine paralel düzenlenmiş demetler ve tabakalar halindedir. Kalsiyum tuzları, hidroksiapatit kristalleri şeklinde kollagen iplikler üzerinde yerleşmiş olup, mineralizasyon tamamlanmıştır. Sekonder kemik dokusu süngerimsi ve                kompakt kemik olmak üzere iki tiptir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'E'dir.

Primer kemik dokusu: Primer kemik dokusu fötal gelişim ve kemik onarımı sırasında şekillenen olgunlaşmamış kemik dokusudur, geçicidir ve zamanla olgun kemik dokusuna (sekonder kemik dokusu) dönüşür. Birim alana düşen hücre sayısı olgun kemikten daha fazladır. Kemik hücrelerin sentezlediği kollagen iplikler de her yöne dağılarak doku içinde üç boyutlu gelişigüzel ağlar oluşturur. Sekonder kemik dokusu: Genellikle yetişkinlerde bulunan olgun kemik dokusudur. Uzun, kısa, yassı ve düzensiz şekillerde olabilen kemiklerdir. Hücreler daha az yer tutar, kollagen iplikler ise birbirine paralel düzenlenmiş demetler ve tabakalar halindedir. Kalsiyum tuzları, hidroksiapatit kristalleri şeklinde kollagen iplikler üzerinde yerleşmiş olup, mineralizasyon tamamlanmıştır. Sekonder kemik dokusu süngerimsi ve                kompakt kemik olmak üzere iki tiptir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'A'dır.

Epifiz: Uzun kemiklerin uç kısımlarına denir. Süngerimsi kemik ve onun üzerini örten kompakt kemikten yapılıdır. Periost: Kemiği dıştan saran kalın tabakadır. Endost: Kemiğin içinde kemik iliği boşluğunu içten saran, periosta oranla daha ince bir tabakadır. Metafiz: Epifizle diyafiz arasındaki en kalın trabeküllerin bulunduğu geçici bölgedir. Meduller kavite ise Uzun kemiklerin diafiz (kemiğin esas gövde kısmıdır) bölümünün iç kısmında kemik iliğini içeren boşluktur. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E'dir .

Osteoprojenitör Hücreler: Kemik hücreleri, diğer embriyonal bağ doku hücrelerinde olduğu gibi mezenşimal kökenli hücrelerdir. Doğumdan sonra yassı, oldukça az farklılaşma geçiren embriyonik mezenşimal hücreler olarak, kemik zarlarında (endost ile periostun iç hücresel katında) ve bu kemiklerin içerdiği Havers ve Volkmann kanallarında (damarın etrafındaki gevşek bağ dokusu içinde) bulunurlar. Osteoprojenitör hücre olarak tanımlanan bu hücreler mitoz yeteneğini kaybetmediklerinden çoğalabilir ve osteojenik potensiyele sahip olan kemik hücrelerine farklılaşabilirler. Kemik yapımı ve yıkımı sürecinde aktifleşerek mitozla bölünüp çoğalarak kemik dokunun tamirinde görev alırlar. Osteoblast hücreler: Osteoblast, öncelikle etrafında kalsifiye olmamış kemik matriksi şekillendirir, henüz kireçleşmemiş olan bu tür temel maddeye osteoid doku adı verilir. Osteoid doku kireçlenme tamamlanınca (kalsifiye olunca), osteoblaslarda osteositlere dönüşürler. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'A'dır .

Lakun: Osteositin içinde bulunduğu, hücre şekline uygun olan boşluktur. Proteoglikan: Glikozaminogli-kanların (asit karakterde olan polisakkaritlere denir. Örnek olarak amino şekerler, şeker asitleri, üronik asit içeren polisakkaritler verilebilir.) büyük çoğunluğu bağımsız olmayıp küçük bir protein molekülüne bağlıdırlar ve onlar proteoglikan olarak tanımlanırlar. Gap junction: Komşu hücrelerin membranları arasında odaklar halinde 2-4 nm’lik bir aralık bırakacak şekilde hücreleri birbirbirine bağlayan yapılardır. Kemik Matriks: Kemik dokunun ara maddesidir. Osteojenik potensiyel ise Kemik hücresi olma yönünde farklılaşma yeteneği gösterebilen hücrelere denilebilmektedir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'E'dir.

Osteoblastlar: Kemiğin yüzeyinde bir tabaka oluşturacak şekilde dizilmiş oval hücrelerdir. Osteoprogenitör hücreden gelişen ilk hücre olup kemiğin gelişimi, büyümesi ve yeniden yapılanmasından sorumludur. Yüksek metabolik aktivite göstererek kemik matriksin organik bölümünün sentez ve sekresyonunu gerçekleştirirler. Osteoklastlar: Osteoklastlar en büyük çapa sahip (20100µm), çok çekirdekli (50 çekirdeğe kadar) kemik hücreleridir.

Osteoblastlar: Kemiğin yüzeyinde bir tabaka oluşturacak şekilde dizilmiş oval hücrelerdir. Osteoprogenitör hücreden gelişen ilk hücre olup kemiğin gelişimi, büyümesi ve yeniden yapılanmasından sorumludur. Yüksek metabolik aktivite göstererek kemik matriksin organik bölümünün sentez ve sekresyonunu gerçekleştirirler. Osteositler: Osteositler metabolik aktivitesi azalmış osteoblast hücreleridir.

Lakun: Osteositin içinde bulunduğu, hücre şekline uygun olan boşluktur. Glikoprotein: Proteoglikanlardan farklı olarak protein asıl öğeyi oluşturur, karbonhidratlar ise azınlıktadır. Kemik Matriks: Kemik dokunun ara maddesidir. Osteojenik potensiyel: Kemik hücresi olma yönünde farklılaşma yeteneği gösterebilen hücreler için kullanılır. Gap junction ise Komşu hücrelerin membranları arasında odaklar halinde 2-4 nm’lik bir aralık bırakacak şekilde hücreleri birbirbirine bağlayan yapılardır. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'C'dir.

Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir. Diğer seçeneklerde verilen tanımlar tendonun tanımına uygun değildir.

Doğru seçenek D şıkkında verilmiştir. Osteok kemik hücreleri arasında yer almaz.