TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 17

Histoloji tekniğindeki temel aşamalar şunlardır:

Doğru cevap A'dır.

Doku parçasının alırken, amaca en uygun biçimde olabildiğince küçük örnekler alınmalıdır. 1 cm3’ den büyük olmamasına özen gösterilmelidir. Doğru cevap B'dir.

Gömme: Bloklama veya blokaj da denir. Dokunun gömme materyali içerisine yerleştirilmesidir. Gömme materyali olarak sert parafin ya da paraplast kullanılır. Gömülen materyalin çevresinde 3- 4 mm’lik parafin olacak şekilde bloklar yapılır. Bu şekilde hazırlanan blokların kenarına kurşun kalemle yazılmış küçük kağıtlar ile örneği belirleyici yazılar yapıştırılır. Gömme materyalleri içinde paraplast en iyisidir. Özellikle kesit alınacak materyal ince duvarlı ise mutlaka paraplast kullanılmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Histoloji laboratuarlarında kullanılan bazı boyaların kimyasal yapıları ve dokudaki reaksiyon renkleri şunlardır:

Doğru cevap C'dir.

Bazı bazik boyalar reaksiyona girdikleri doku komponentlerini normal renklerinden farklı, maviden kırmızı ve mora değişen tondalarda boyarlar. Bu absorbsiyon değişikliğine Metakromazi denir. Metakromazi ionize sülfat ve fosfat gruplarının yüksek konsantrasyonlarına sahip hücre ve dokularda görülür örneğin; kıkırdak doku, mast ve plazma hücreleri gibi. Doğru cevap A'dır.

Otoradyografi: Doku içinde yer alan radyoaktif materyali bir doku kesiti aracılığı ile üzerinde yer alan fotoğraf emülsiyonuna aktaran metoddur. Bu yöntem ışık ve elektron mikroskopların her ikisinde de kullanılabilir. Büyük moleküllerin öncüsü olan aminoasit ve nukleotid gibi küçük moleküller radyoaktif atomların yapısına bağlanabilir. İşaretlenmiş olan bu küçük moleküller canlı hayvan, hücre ya da doku kültürüne enjekte edildiğinde radyoaktivite izlenebilir. Bu yöntem ile DNA sentezi, hücre bölünmesi, hücrede protein sentezi ve salgılanması incelenebilir. Doğru cevap E'dir.

Hücre ve doku kültürü tekniklerinin kullanım alanları:

Doğru cevap D'dir.

Formaldehid histolojik incelemeler için akla ilk gelen tespit maddesidir, kullanımı kolay ve ucuzdur. Doku parçaları uzun yıllar boyanma özelliklerini kaybetmeksizin formolde saklanabilir, diffüzyon gücü fazla ve seridir. Tespit sonrası kesit almak kolaydır. Lipid kompleksleri için iyi bir tespit maddesidir.

Dokuları saydam (transparan) hale getirmek için yapılan işleme parlatma denir. Aynı zamanda dokudaki alkoller de giderilir ve emdirmede kullanılan maddeye uyum sağlanır. Bu amaç için en yaygın kullanılan madde ksilol olmakla birlikte benzen, toluen, kloroform, metilbenzoat, sedir yağı da kullanılabilir. Doğru cevap A'dır.

Giemsa Wright Boyası kan hücrelerini tanımlamak için kullanılır. Doğru cevap D'dir.

İmmunositokimya, işaretlenmiş antikorlar ile hücre ve doku antijenlerinin gösterilmesini sağlayan tamamen antijen antikor spesifikliğine dayanan bir tekniktir. İmmunositokimya ilk kez Albert H Cons (1941, 1950) ve arkadaşları tarafından uygulanmıştır. Bu araştırmacılar bir antikoru fluoresan boya ile işaretleyerek doku kesitlerinde antijenleri göstermişlerdir. Bu antijen antikor reaksiyonu spesifikliğine dayandığı için sonuçların tam anlamı ile güvenilir olması, histopatolojide birçok belirsizliğin ortadan kalkmasına ve teknik ile ilgili çalışmaların daha fazla gelişmesine neden olmuştur. Doğru cevap E'dir.

Bir histootoradiyografta, normal bir röntgende olduğu gibi kitle görüntülenir. Her ne kadar yumuşak dokuları incelemek için X ışınları kullanılabilmesine rağmen en büyük yararları kemik ya da diğer mineralize dokuların zemin bölümlerinin incelenmesidir. Doğru cevap A'dır.

Artefakt, dokularda gerçekte var olmayan ancak histoloji tekniğinde kullanılan temel aşamalar ya da doku takibi sırasında oluşan ve boyanmış preperatlarda görülen istenmeyen oluşumlardır. Artefaktlar, kesit yüzeyinde boşluklar, dalgalanmalar, farklı tonlarda boyanmalar, boya kristallerinin çökmesi, hava kabarcıkları gibi birtakım görüntüler ile tanımlanabilir. Doğru cevap A'dır.

Gömme, dokunun gömme materyali içerisine yerleştirilmesidir. Gömme materyali olarak sert parafin ya da paraplast kullanılır. Her laboratuar kullandığı mikrotom ve diğer koşullarına göre teknikler geliştirmiştir. Gömülen materyalin çevresinde 3- 4 mm’lik parafin olacak şekilde bloklar yapılır. Bu şekilde hazırlanan blokların kenarına kurşun kalemle yazılmış küçük kağıtlar ile örneği belirleyici yazılar yapıştırılır. Gömme materyalleri içinde paraplast en iyisidir. Doğru cevap D'dir.

Daldırma (İmmersiyon) tespiti en fazla kullanılan tespit yöntemidir. Canlıdan anestezi altında alınan doku örnekleri ya da biyopsi ile alınan materyale kimyasal tespit (fikzatif) içeren cam kavanozlarda takip işlemi uygulanır. Bu işlem sırasında uygulanan kimyasallar dokuları sabitleyici ya da proteinler ile çapraz bağlar oluşturucu bir etki gösterir. Doğru cevap C'dir.

Mikroskop: Çıplak
gözle görülemeyen
oluşumları tanımlamak ve
değerlendirmek amacıyla ışın
ve optik ilkelerine dayanarak
yapılmış büyütme ve görme
cihazıdı

Histoloji Tekniğinde Temel Aşamalar
• Materyalin(doku örnekleri) alınması
• Tespit (fikzasyon) ve yıkama
• Suyunu giderme (dehidrasyon)
• Parlatma veya saydamlaştırma
• Emdirme
• Gömme veya bloklama (blokaj)
• Kesme (kesit alma) ve lama yapıştırma
• Boyama ve kapatma

Tespit Amacı ile Kullanılan Kimyasal Maddeler: Formaldehid, Glasiyal asetik
asit, Etil alkol, Merküri klorür, Pikrik asit, Potasyum dikromat, Aseton, Osmiyum
tetraoksit, Potasyum permanganat, Glutaraldehid

Kimyasal Tespit Aşamasında Üzerinde Durulması Gereken Faktörler
• Tespit solusyonunun amaca göre seçimi: Bütün dokular için ideal olan tek
bir tespit solusyonu yoktur. Örneğin formol sinir doku ve lipidler, etil alkol
karbonhidrat ve proteinler için uygun bir tespit maddesidir.
• Tespit solusyonunun miktarı: Tespit sıvısının miktarı ile bu sıvı içinde
doku takibi yapılacak materyalin miktarı önemlidir. Tespit sıvısı içine çok fazla doku örneği konulursa etken madde az geleceği için iyi bir tespit elde
edilemez. Fazla miktarlarda tespit solusyonu kullanılması hem laboratuvarlarımızın ekonomisi hem de kimyasal atık miktarımızı artırması açısından tercih edilmez. Bu nedenle 1:50 - 1:25 oranları tercih edilebilir.
• Tespit solusyonunun PH’sı: Kullanılacak tespit solusyonu ile ilgili özel bir
uyarı olmadığı sürece pH ölçümüne gerek yoktur.
• Tespit süresi: Doku örneklerinin tespit solusyonu içinde bırakılma süresi, örneğin büyüklüğü, ortam ısısı, tespit solusyonunun difüzyon gücü gibi
faktörlere göre değişir. Ayrıca tespit edilen dokunun yapısal özelliği de tespit süresi üzerinde etkilidir. Organ kapsülü gibi bağ doku unsurları tespitin
doku içine yayılımını zorlaştırabilir. Uygun büyüklükte alınan doku parçaları, oda ısısında 12 -24 saatte tespit olabilir.
• Doku parçasının büyüklüğü: Amacımıza en uygun biçimde olabildiğince
küçük örnekler alınmalıdır. 1 cm3’ den büyük olmamasına özen gösterilmelidir.
• Ortam ısısı: Ortam ısısı azaldıkça tespit süresi uzar. Teknikte özellikle belirtilmedikçe en uygun ortam ısısı oda sıcaklığıdır (20 °C). Histokimyasal
çalışmalarda 0 - 4 °C tercih edilir.
• Tespit solusyonunun difüzyon gücü: Dokuya süratle yayılabilen tespit
maddeleri tespit süresini kısaltır ve dokunun canlılıktakine en yakın formda kalmasını sağlar.
Tespitten sonra su ya da dereceli alkoller ile yıkama yapılarak tespite ait kalıntıların uzaklaştırılması sağlanır. 

Suyunu giderme: Aynı zamanda dehidrasyon da denir. Dokuların büyük bir
bölümünü su oluşturduğu için %50’den başlayarak %100’e kadar dereceli etil alkoller ile dokunun suyu alınır. Etil alkolün dereceli olarak kullanılmasının nedeni
dokular üzerindeki büzücü etkisinden dolayıdır. Dehidrasyon için tetrahidrofuran, aseton, dioksane ve isopropil alkol gibi kimyasallarda kullanılabilir.
Parlatma: Dokuları saydam (transparan) hale getirmek için yapılan işlemdir.
Aynı zamanda dokudaki alkoller de giderilir ve emdirmede kullanılan maddeye
uyum sağlanır. Bu amaç için en yaygın kullanılan madde xylol olmakla birlikte
benzen, toluen, chloroform, methylbenzoat, sedir yağı da kullanılabilir.

Emdirme: Suyu giderilmiş ve saydam duruma gelmiş doku parçalarına gömme
materyali olarak kullanacağımız parafin veya paraplastın emdirilmesidir. Ticari
olarak satılan parafinlerden 40 °C de eriyen yumuşak 58- 60 °C’de eriyen ise sert
parafin veya paraplasttır. Parafinin dokulara kolay ve derinlemesine işlemesini
sağlamak için vakumlu etüv ortamı tercih edilmelidir

Bazı bazik boyalar reaksiyona girdikleri doku komponentlerini normal renklerinden farklı, maviden kırmızı ve mora değişen tondalarda boyarlar. Bu absorbsiyon değişikliğine Metakromazi denir.