TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 16

Kriyoprotektan: Dondurma
sırasında dokularda meydana
gelebilecek hasarları önlemek
için kullanılan maddelerdir.

İmmunositokimya: İşaretlenmiş antikorlar ile hücre ve doku antijenlerinin
gösterilmesini sağlayan tamamen antijen antikor spesifikliğine dayanan bir tekniktir

Hücre ve doku kültürü tekniklerinin kullanım alanları:
• Moleküler biyolojinin güncel metodları ve yeni DNA dizilimlerinin tanımlanmasında,
• Normal ve kanserli hücrelerin metabolizmalarının incelenmesinde,
• İnsan ve hayvanların patogen viruslarının epidemiyoloji, teşhis, tedavi ve
mücadeleleri üzerindeki çalışmalarda,
• Viral araştırmalarda, doğal konakçılar dışında üretilemeyen virusların üretilmesinde,

Histokimya: Histolojik kesitlerde doku ve hücre içindeki organik ve inorganik
maddelerin varlığını ve yerleşimini tespit ederek kimyasal yapıyı ortaya koymayı
amaçlayan histoloji tekniğidir.

Civa klorür - Civa klorid (HgCl2): Beyaz kristalize bir maddedir. Doku tespitinde yaygın olarak kullanılan bir tuzdur.

B

Giemsa Wright Boyası:  Kan hücrelerini tanımlamak için kullanılmaktadır.

Otoradyografi: Doku içinde yer alan radyoaktif materyali bir doku kesiti aracılığı ile üzerinde yer alan fotoğraf emülsiyonuna aktaran metoddur.

Hücre ve hücrelerarası maddeyi canlılığın sona erdiği andaki yapısal özellikleri ile korumak için yapılan işleme tespit (fikzasyon) denir.

Paraformaldehid: Özellikle elektron mikroskop çalışmalarında, rutinde cerrahi ve otopsi materyalinin tespitinde tercih edilir.

Parlatma: Dokuları saydam (transparan) hale getirmek için yapılan işlemdir. Aynı zamanda dokudaki alkoller de giderilir ve emdirmede kullanılan maddeye uyum sağlanır.

Kriyoprotektan: Dondurma sırasında dokularda meydana gelebilecek hasarları önlemek için kullanılan maddelerdir.

Histoloji bilimi, rutin incelemelerde ışık mikroskopi tekniğini detaylı incelemelerde ise daha yüksek büyütme gücüne sahip elektron mikroskop tekniğini kullanır. Histoloji tekniğinin temelleri ışığı geçiremeyecek kadar kalın olan organ ve doku parçalarından ışığı geçirebilecek incelikte kesitler almak ve canlıda renksiz olan doku unsurlarını boyayarak mikroskop altında görülebilir hale getirmektir. Kısaca hücre ve hücrelerin oluşturduğu dokuların yapısal özelliklerinin mikroskop altında incelenebilir hale getirilmesini sağlayan preparat hazırlama yöntemlerine Histoloji Tekniği adı verilir. Histoloji tekniği uygulanan dokular genel olarak cansız incelenir, bazı dokuları ise vital boyalar aracılığı ile canlı olarak incelemek mümkündür. Mezenteryum, kurbağa yavrusunun kuyruğu, Hamster’in yanak kesesi ve spermatozoon canlı olarak incelenebilir. Cansız olarak incelenecek bir dokuya uygulanması gereken işlemler öncelikle kullanmış olduğunuz tespit yöntemine göre farklılıklar göstermektedir. Hücre ve hücrelerarası maddeyi canlılığın sona erdiği andaki yapısal özellikleri ile korumak için yapılan işleme tespit (fikzasyon) denir. Güncel anlamda mumyalamak, konserve yapmak ya da dondurmak da bir tür tespit işlemidir. Canlıdan uzaklaşan ve bütünlüğü bozulan dokular bakteriler ve lizozomlarda bulunan enzimler tarafından süratle yıkımlanır bu olaya otoliz adı verilir. Tespit işlemi ile amacımız otolizi engellemektir. Histoloji laboratuarlarında kullanılan farklı tespit yöntemleri vardır.

Tespit Yöntemleri:
I- Fiziksel tespit: Isıtma veya kurutma, frotilerin veya yayma kesitlerin etüv ya da mikrodalga fırında ısıtılarak kurutulması ile yapılır.
Dondurma, doku örneklerinin süratle dondurulması ve dondurma mikrotomu ya da cryotom adı verilen özel cihazlar aracılığı ile kesitler alınması esasına
dayalı bir yöntemdir. Laboratuar süreci kısa olduğu için teşhis amaçlı olarak histopatoloji laboratuarlarında tercihen kullanılır. Ayrıca histolojide özel inceleme
yöntemlerinin bir bölümünde spesifik olarak kullanılır.
II- Kimyasal Tespit: İncelenecek doku örneklerine kimyasal madde ya da madde karışımlarını uygulayarak yapılan tespit yöntemidir. Tespitin uygulanış şekline göre ikiye ayrılır:
Perfüzyon tespiti: Anestezi altındaki canlının göğüs boşluğu açılır, kalbin sol
ventrikulusundan girilerek belli bir basınç ile serum fizyolojik verilir, sağ atriumda açılan karşı bir delikten serum fizyolojik boşalana kadar bu işleme devam
edilir. Serum fizyolojik gelmeye başladıktan sonra aynı noktadan aynı yöntemle tespit solüsyonu verilmeğe başlanır (PH: 7.4). Canlı tamamı ile tespit olana dek bu
işleme devam edilir (tespit olduğunu ekstremitelerin gerilmesi, burun ucu ve mukozaların tespit solüsyonunun rengini almasından anlayabiliriz). Bu tespit yöntemi total perfüzyondur. Aynı işlem tek bir organa giren ve çıkan damarlar aracılığı ile yapıldığında organ perfüzyonu olur.
Daldırma (İmmersiyon) tespiti: En fazla kullanılan tespit yöntemidir. Canlıdan anestezi altında alınan doku örnekleri ya da biyopsi ile alınan materyale kimyasal
tespit (fikzatif) içeren cam kavanozlarda takip işlemi uygulanır. Bu işlem sırasında uygulanan kimyasallar dokuları sabitleyici ya da proteinler ile çapraz bağlar oluşturucu bir etki gösterir. Tespit amacı ile kimyasal maddeler tek olarak kullanılabildiği gibi, değişik oranlarda karışım olarak hazırlanan solusyonlar aynı anda
farklı amaçları karşılayabildiği için tercih edilebilir.

Histoloji Tekniğinde Temel Aşamalar
• Materyalin(doku örnekleri) alınması
• Tespit (fikzasyon) ve yıkama
• Suyunu giderme (dehidrasyon)
• Parlatma veya saydamlaştırma
• Emdirme
• Gömme veya bloklama (blokaj)
• Kesme (kesit alma) ve lama yapıştırma
• Boyama ve kapatma

Çok Kullanılan Tespit Solusyonlarına Ait Örnekler
%10 Formol Solusyonu
%37-40’lık Formalin.......................100ml
Distile su.........................................900ml
Tamponlu Nötral Formalin Solusyonu
%37-40’lık Formalin.......................100ml
Distile su..........................................900ml
Sodyum fosfat monobasik................4.0g
Sodyum fosfat dibasik(anhidr)..........6.5g
Rutin kullanım için önerilen en kapsamlı tespit solusyonudur.
Formol kalsiyum solusyonu
Kalsiyum klorid(anhidr)..............................10g
%37-40’lık Formalin...................................100ml
Distile su......................................................900ml
Özellikle lipidler ile çalışıldığı zaman iyi sonuç veren bir tespittir.
Bouın Solusyonu (Bouın, 1897)
Suda doymuş pikrik asit solusyonu.......750ml
%37-40 formol.........................................250ml
Asetik asit................................................50ml (kullanılacağı zaman ilave edilir)

Ortam ısısı: Ortam ısısı azaldıkça tespit süresi uzar. Teknikte özellikle belirtilmedikçe en uygun ortam ısısı oda sıcaklığıdır (20 °C). Histokimyasal
çalışmalarda 0 - 4 °C tercih edilir.

Boya maddesi            Kimyasal Yapısı                Reaksiyon Rengi
Asit Fuksin                  Asidik                                Kırmızı
Anilin Blue                  Asidik                                 Mavi
Eosin                         Asidik                                 Kırmızı
Orange G                   Asidik                                 Portakal
Metil Yeşili                 Bazik                                  Yeşil
Metilen Mavisi            Bazik                                  Mavi
Pironin                      Bazik                                  Kırmızı
Toluidin Mavisi           Bazik                                  Mavi

SEM Tekniği: Örneğin yüzeyini tarayarak üç boyutlu görüntü elde etmeyi
sağlayan bir tekniktir. Bunun için örneklerin yüzeyi altın yada palladium
gibi ağır metallerin ince bir katmanı ile kaplanır. Örneğin yüzeyini tarayan
elektron demetlerinin bazılarının yüzeyden yansıması, bazılarının da fırlatılması söz konusudur. Bu elektronlar elektron dedektörleri tarafından tutularak bir monitörde üç boyutlu düzlemde değerlendirilir. Görüntülerin kalıcı olması için fotoğraflanabilir ya da bilgisayarda saklanabilir.