TEMEL VETERİNER HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 14

Gömme: Bloklama veya blokaj da denir. Dokunun gömme materyali içerisine yerleştirilmesidir. Gömme materyali olarak sert parafin ya da paraplast kullanılır. Her laboratuar kullandığı mikrotom ve diğer koşullarına göre teknikler geliştirmiştir. Gömülen materyalin çevresinde 3- 4 mm’lik parafin olacak şekilde bloklar yapılır. Bu şekilde hazırlanan blokların kenarına kurşun kalemle yazılmış küçük kağıtlar ile örneği belirleyici yazılar yapıştırılır. Gömme materyalleri içinde paraplast en iyisidir. Özellikle kesit alınacak materyal ince duvarlı ise mutlaka paraplast kullanılmalıdır.

Parlatma: Dokuları saydam (transparan) hale getirmek için yapılan işlemdir. Aynı zamanda dokudaki alkoller de giderilir ve emdirmede kullanılan maddeye uyum sağlanır. Bu amaç için en yaygın kullanılan madde xylol olmakla birlikte benzen, toluen, chloroform, methylbenzoat, sedir yağı da kullanılabilir.

Suyunu giderme: Aynı zamanda dehidrasyon da denir. Dokuların büyük bir bölümünü su oluşturduğu için %50’den başlayarak %100’e kadar dereceli etil alkoller ile dokunun suyu alınır. Etil alkolün dereceli olarak kullanılmasının nedeni dokular üzerindeki büzücü etkisinden dolayıdır. Dehidrasyon için tetrahidrofuran, aseton, dioksane ve isopropil alkol gibi kimyasallarda kullanılabilir

Pikrik asit (C6H2(NO2)3OH): Patlayıcı özelliği olan parlak sarı renkte kristal bir maddedir. Dokuya difüzyonu hızlıdır.

Difüzyon: Moleküllerin ya da iyonların yüksek konsantrasyonlu bir alandan düşük konsantrasyonlu alana geçmesidir.

Solusyon: İki ya da daha fazla kimyasal maddenin, bir sıvı içersinde, herhangi bir oranda bir araya gelerek oluşturdukları homojen karışıma denir.

Mikroskop: Çıplak gözle görülemeyen oluşumları tanımlamak ve değerlendirmek amacıyla ışın ve optik ilkelerine dayanarak yapılmış büyütme ve görme cihazıdır.

Hücre: Organizmanın özel yapı ve fonksiyona sahip olan dış ortamdan aldığı maddeleri özümleyebilen ve bölünüp çoğalabilen en küçük canlı birimidir.

Hücrelerarası madde: Bir birlik oluşturmak üzere bir araya gelmiş olan hücrelerin birbirine tutunmasını sağlayan bağlayıcı maddedir.

Hücre ve hücrelerarası maddeyi canlılığın sona erdiği andaki yapısal özellikleri ile korumak için yapılan işleme tespit (fikzasyon) denir.

Tespit Amacı ile Kullanılan Kimyasal Maddeler: Formaldehid, Glasiyal asetik asit, Etil alkol, Merküri klorür, Pikrik asit, Potasyum dikromat, Aseton, Osmiyum tetraoksit, Potasyum permanganat, Glutaraldehid

Glasiyal asetik asit: Saf asetik asit 17 °C’de donduğu için glasiyal asetik asit olarak adlandırılır. Dokuya difüzyonu hızlıdır, çekirdeği canlılıktaki hale en yakın olarak korumayı sağlar, kromozomlar ile çalışılacağı zaman tercih edilir.

Potasyum dikromat : Portakal rengi kristalize bir maddedir. Özellikle fosfolipidlerin tespitinde önemlidir, fosfatları korur ve mitokondri için kullanılır.

Otoradyografi: Doku içinde yer alan radyoaktif materyali bir doku kesiti aracılığı ile üzerinde yer alan fotoğraf emülsiyonuna aktaran metoddur. Bu yöntem ışık ve elektron mikroskopların her ikisinde de kullanılabilir. Büyük moleküllerin öncüsü olan aminoasit ve nukleotid gibi küçük moleküller radyoaktif atomların yapısına bağlanabilir. İşaretlenmiş olan bu küçük moleküller canlı hayvan, hücre ya da doku kültürüne enjekte edildiğinde radyoaktivite izlenebilir. Bu yöntem ile DNA sentezi, hücre bölünmesi, hücrede protein sentezi ve salgılanması incelenebilir.

İmmunositokimya: İşaretlenmiş antikorlar ile hücre ve doku antijenlerinin gösterilmesini sağlayan tamamen antijen antikor spesifikliğine dayanan bir tekniktir. İmmunositokimya ilk kez Albert H Cons (1941, 1950) ve arkadaşları tarafından uygulanmıştır. Bu araştırmacılar bir antikoru fluoresan boya ile işaretleyerek doku kesitlerinde antijenleri göstermişlerdir. Bu antijen antikor reaksiyonu spesifikliğine dayandığı için sonuçların tam anlamı ile güvenilir olması, histopatolojide birçok belirsizliğin ortadan kalkmasına ve teknik ile ilgili çalışmaların daha fazla gelişmesine neden olmuştur.

Hücre ve doku kültürü tekniklerinin kullanım alanları:

TEM Tekniği: Işık mikroskopide kullanılan temel basamaklar TEM’de de vardır, ancak daha yüksek büyütme gücü nedeni ile proteinlerin çapraz bağlarının daha spesifik olması gerekmektedir. Bu amaçla tespit için glutaraldehid, paraformaldehid, osmium tetraoksid, potasyum permanganat’ın tamponlu solusyonları kullanılır.

Hücre, organizmada yapısal ve işlevsel özellik gösterebilen en küçük canlı birimdir. Bölünüp çoğalabildiğinden her hücre başka bir hücreden meydana gelir ve belirli bir süre çalıştıktan sonra yaşlanıp ölür. Genel olarak hücrelerin yaşam süreleri oluşturdukları organizmanın ömründen bağımsızdır.

Hücreler yaptıkları işler ya da bulundukları koşullar gereği yassı, oval, yuvarlak, kübik, prizmatik, piramidal, mekik, iplik veya yıldız şekilli olurlar.