TEMEL VETERİNER GENETİK

Y ve X kromozomlar›n›n üzerinde benzeşim gösteren küçük bir bölge vardır. Bu bölgeler pseudoautosomal (yalancı otozomal) bölgeler olarak adlandırılırlar.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Kanatlılarda cinsiyetin belirmesi memelilerden farklıdır. Tamamen tersinedir. Kanatlılarda cinsiyet kromozomları farklı harflerle Z ve W olarak isimlendirilir. Dişiler Z ve W kromozomlarını, erkekler ise iki adet Z kromozomunu (ZZ) bulundurmaktadır.

Spermatogenezis ya da oogenezis sırasında cinsiyet kromozomlarının kardeş hücrelere az ya da daha fazla olarak dağılması sonucunda oluşan gametlerdeki cinsiyet kromozomları da olması gerekenden farklı sayılarda olacaktır. Bu olaya bağlı olarak XXXX, XXX, XYY, XXY, XO, YO (“O” cinsiyet kromozomu yok anlamındadır) şeklinde XX ve XY genotiplerinden farklı değişik genotipler oluşmaktadır. 

Doğru cevap D seçeneğidir.

X ve Y kromozomları farklı DNA miktarlarına sahiptirler. X kromozomu Y kromozomundan daha büyüktür dolayısısyla X kromozomu taşıyan spermde daha fazla DNA bulunmaktadır. X kromozomu taşıyan spermde bu farklılık koyun türünde % 4.1, at türünde % 4.0 ve sığır türünde ise % 3.8 dir. Özel bir boya ve flow cytometry (akım sitometri) kullanılarak bu farklılığı belirlemek olasıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Hayvanlarda bazı özellikler aynı genotipte olmalarına karşın farklıcinsiyetlerde farklı şekillerde fenotipe yansıyabilmektedir. Bununla ilişkili tipik bir örnek Ayrshire sığır ırkında görülen don rengi (deri ve kıl örtüsünün rengi) verilebilir. Bu ırkta mahogoni beyazlığı belirleyen bir M geni ve kırmızı beyazlığı belirleyen başka bir gen m geni bulunmaktadır. Mahogoni beyaz bir inek (MM) ile kırmızı beyaz bir boğanın (mm) çiftleflmesi sonucunda heterozigot yani Mm genotipinde yavruların erkeklerin mahogoni beyaz, dişilerin ise kırmızı beyaz don rengine sahip olduğu görülecektir. Aynı genotipte olmalarına karşın aynı özellik farklı cinsiyetlerde farklı olarak belirmektedir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Cryptorchidism: Testis torbasında testislerin tek veya çift taraflı olarak bulunmaması durumudur.

Y kromozomu üzerinde bulunan genlerin oluşturduğu kalıtımsal duruma aynı
zamanda holoandrik kalıtım da denilmektedir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

XY kromozomlarını taşıyan bir erkek gamet hücresi ile X kromozomu taşıyan bir dişi gamet hücresi birleştiği zaman XXY genotipinde Klinefelter sendromu olarak adlandırılan kısır erkek hastalar oluşmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Memelilerde dişiler sadece tek bir cinsiyet kromozomu yani X kromozomunu bulunduran gamet hücrelerinden oluştuğu için homogametik, erkekler ise iki farklı yani X ve Y cinsiyet kromozomu taşıyan gametlerden oluştuğu için heterogametiktir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Cri du chat 5. kromozomda, Angelman ve Prader willi  sendromlarında 15. kromozomda ve Wolf-Hirschhorn ise  4 nolu kromozomda meydana gelen anormallikler sonucu oluşan sendromlardır. Turner sendromu da  cinsiyet kromozomu taşımayan bir spermatozooit X taşıyan yumurta ile birleşirse XO genotipinde bireyler oluşmasında verilen isimdir. Doğru cevap B'dir.

X'e bağlı çekinik kalıtım gösteren bir hastalık taşıyıcısı olan bir dişi ile normal olan bir erkeğin çiftleşmeleri sonucu oluşacak yavrularda normal erkek, hasta erkek, normal dişi ve taşıyıcı dişi olabilir fakat hasta dişi oluşmaz çünkü erkekten normal gen geçicektir. Doğru cevap E'dir.

Y kromozomu üzerinde bulunan genlerin oluşturduğu kalıtımsal duruma aynı zamanda holoandrik kalıtım da denilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Y ve X kromozomlarının üzerinde benzeşim gösteren küçük bir bölge vardır. Bu bölgeler pseudoautosomal (yalancı otozomal) bölgeler olarak adlandırılırlar. Doğru cevap A'dır.

Kastrasyon: Erkek hayvanın cinsiyet organın ameliyat ile alınıp kısır hale getirilmesidir. Doğru cevap D'dir.

Kalıtım şekli ile ilgili olarak köpekler de iki taraf­lı ya da tek taraf­lı olarak görülen cryptorchidism klasik bir örnek olarak verilebilir. Özellikle saf olarak yetiştirilen köpeklerde çok yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Testislerin sadece erkeklerde olmasına bağlı olarak cinsiyetle sınırlandırıldığı için erkek cinsiyette görülen cryptorchidism oluşumunu belirleyen genler hem annede hemde babadaki otozomal kromozomlar üzerinde olabilir. Yani bu hastalık, annede testislerin olmayışı nedeniyle görülmemekte ancak annenin otozomal kromozomlarındaki genlerinde olması nedeniyle erkek yavrularında görülmesine neden olan genleri bulundurabilir. Gene erkek cinsiyette görülen sperma niteliği ve niceliği ile ilgili genler aynı zamanda annede bulunur ve gene cinsiyet ile sınırlandırıldığı için bu özellikler sadece erkek yavrularında görülür. Dişilerde görülen yavrulama sayısı, yumurtlama hızı, servis periyodu ve herhangi bir süt verimi ile ilgili özellikler cinsiyetle sınırlı kalıtıma ait örneklerdir. Doğru cevap C'dir.

Kırmızı-yeşil renk körlüğü X kromozomunda bulunan çekinik bir genle kalıtılır. bu sebeple r ile ifade edilir. Taşıyıcı dişi XrXR ise hasta erkek XrY olarak ifade edilir. Buna göre oluşacak döller XrXr, XrXR, XRY, XrY olarak bulunur. yani oluşacak döller arasında hasta dişi olamaz. Doğru cevap A'dir.

Baskın geni tek Z kromozumunda taşıyan dişi kanatlıların, çekinik geni homozigot olarak taşıyan erkek kanatlılar ile yapılan çiftleştirme programlarında dişi yavrular çekinik geni taşıdıklarından erkek yavrularda heterozigot olarak baskın genin etkisi görülür ve cinsiyet ayrımı kolaylıkla yapılabilir. Bu olay oto sexing olarak adlandırılır. Doğru cevap B'dir.

Erkek cinsiyetinin belirlenmesinde temel gen SRY (Y kromozomu üzerinde cinsiyet belirleme geni)' dir. Doğru cevap B'dir.

Aynı kromozom üzerinde bulunan genlere bağlı ya da birleşik genler denir. Bu genler aynı kromozom üzerinde olduğu için aynı gamete ­krossing over dışında­ birlikte geçerler.  Doğru cevap D'dir.