TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ

İskelet kasını sinirlendiren sinir teli kesilirse o iskelet kası atrofiye olurken, düz kaslar ve kalp kasında böyle bir durum oluşmaz ve özellikle otomatik düz kaslar ve kalp kası sinir impulsu almadan da kasılır.

Kasta dört çeşit protein bulunmaktadır; miyozin, aktin, tropomiyozin, troponin.

Kasta bulunan diğer üç protein olan aktin, tropomiyozin ve troponin ise ince flamenti oluştururlar.

Tetanus veya tetanik kasılma:Bir kasa bir defa maksimal uyarma yapılırsa kas kontraksiyon yapar ve gevşer. Uyarmalar çok sık aralıklarla tekrar edilirse kas gevşemeye fırsat bulamaz ve uyarma devamınca kasılı kalır. Kasın bu haline tetanus ve bu tür kasılmaya tetanik kasılma denir. Normal vücutta kasların kasılması tetanik kasılmadır.

ATP meydana gelmesi için çeşitli metabolik yollar vardır. Bunlar; • Anaerobik glikoliz • Aerobik glikoliz • Serbest yağ asitlerinin oksidasyonu • Fosfokreatin mekanizması gibi metabolik yollar.

Bu iki kas tipi fonksiyon ve özellik bakımından farklılıklara sahiptir; • Kırmızı kaslar, kırmızı kasa rengini de veren bol miktarda miyoglobine sahiplerken; beyaz kaslar, kırmızı kaslara oranla çok daha az miyoglobine sahiptir. • Beyaz kaslar, kırmızı kaslara oranla daha hızlı kasılırlar. • Kırmızı kaslar, beyaz kaslara oranla daha fazla kan damarına sahiptir. Bu nedenle uzun süre yorulmadan kasılabilirken; beyaz kaslar çabuk yorulur. • Kırmızı kas telleri, beyaz kas tellerinden daha ince bir yapıya sahiptir. • Kırmızı kaslar, beyaz kaslara oranla daha bol miktarda mitokondriye sahipken; beyaz kaslar da kırmızı kaslara oranla daha fazla glikojen depo ederler.

Kasta hep veya hiç yasası: Kasın kasılmasına neden olan en küçük uyarana eşik değer denir. Kasa eşik değerin altında bir uyarım verilirse kas kasılmaz. Eşik değerde bir uyarım verilirse oluşan aksiyon potansiyeli nedeni ile kas bir kez kasılır. Eşik değerin üzerinde bir uyarım verilirse kas yine eşik değerde bir cevap verir. Buna kasta hep ya da hiç yasası denir.

Rigor mortis veya ölüm sertliği, kaslardaki biyokimyasal bir değişiklikten kaynaklanır ve ölümden sonra kasların katılaşmasıdır ve bir ölüm belirtisidir. Bu olgu, oda sıcaklığındaki ölümden 3-4 saat sonra görülmeye başlar, 12 saat sonra doruk noktasına ulaşır ve 36 saat sonra ortadan kalkar.

İskelet kasındaki her kas hücresi bir diğerinden bağımsızken, kalp kası hücreleri interkalat diskler ile birbirine bağlıdır ve bu sayede fonksiyonel bir bütünlük oluşturur. İnterkalat disklerin ortası boştur. Bu boşluklar aracılığıyla kalp kası hücrelerinin içleri, birbirleriyle bağlantı kurarlar. Bu özellik nedeniyle kalp kasını oluşturan kas hücreleri dokusal bir bütünlük oluştururlar.

Düz kas (Visseral kas, içorgan kası): İskelet veya kalp kası gibi çizgileri yoktur. İstemsiz çalışır. Düz kaslar da otonom sinirler ile idare edilir.

Kas dokusu organizmada;

i) hareket etme; kemikler ve eklemlerle birlikte yürüme, koşma gibi yer değiştirme hareketlerinin
yanı sıra işin ortaya çıkmasını sağlamaktan,

ii) vücutta madde taşınması; düz kasların oluşturduğu sindirim, boşaltım ve üreme sistemlerinin hareketini sağlama
veya kalp kasının oluşturduğu, kalbin kanı pompalamasını sağlamaktan,

iii) vücut şeklinin oluşması; kemiklerin etrafında bulunan iskelet kaslarının vücut seklinin
oluşturulmasından

iv) ısı üretimi; kas kasılması veya kasın kasılmaya hazırlanması sonucu beden ısısının oluşmasından sorumludur.

Kas dokusu;

i) uyarılabilirlilik; uyarıma tepki verme,

ii) iletebilme; uyarımları iletebilme yeteneği,

iii) kasılabilirlilik; uyaranlara cevap olarak boyunu kısaltması ve kalınlaşabilmesi,

iv) uzayabilirlilik; eklem etrafında bulunan kaslar eklemin hareket etmesini sağlamak için bazı kasların boylarının kısalırken bazı kasların
boylarının uzaması,

v) esneyebilirlilik; kasın kasılma veya gevşemeden sonra orijinal durumuna geri dönebilmesi gibi 5 temel özelliğe sahiptir

Kasta dört çeşit protein bulunmaktadır; miyozin, aktin, tropomiyozin, troponin. Bu proteinler kasta kalın flamenti (miyozin flamenti) ve ince flamenti (aktin flamenti) kurarlar. Kasta dört proteinden birisi olan miyozin kalın filamenti
kurmuştur. Miyozin molekülü bir ucunda iki globüler baş bulunan ince bir çubuğa benzer. Birçok miyozin molekülünün bir araya gelmesinden oluşan kalın
flamentte, miyozin başları flamentin yüzeyinde kasılma ve gevşeme işinde aktif
görev alan çıkıntılar oluşturur. Bu çıkıntılar kasılma ve gevşeme esnasında ince ve
kalın flamentler arasında bağlantılar kurar

Bir molekül ATP hidrolizi ile 12000 kalorilik enerji açığa çıkar ve ATP, ADP’ye indirgenir.

ATP ve kreatin fosfat gibi organik fosfatlı bileşikler kas
enerjisinin kaynağını oluştururlar. Bir molekül ATP hidrolizi ile 12000 kalorilik
enerji açığa çıkar ve ATP, ADP’ye indirgenir. ADP’nin fosforile edilerek tekrar
ATP meydana gelmesi için çeşitli metabolik yollar vardır. Bunlar;

• Anaerobik glikoliz
• Aerobik glikoliz
• Serbest yağ asitlerinin oksidasyonu
• Fosfokreatin mekanizması gibi metabolik yollar

Kas telleri sarkolemma adı verilen hücre zarı ile örtülüdür.

Kasta dört çeşit protein bulunmaktadır; miyozin, aktin, tropomiyozin, troponin.

Anaerobik glikolizde glikoz ya da glikojen oksijene ihtiyaç göstermeden laktik asite kadar parçalanır ve 4 ATP molekülü oluşur. Anaerobik glikolizde, 2 ATP molekülü aktivasyon enerjisi olarak reaksiyonda kullanıldığından sentezlenen net ATP miktarı 2 moleküldür. Anaerobik glikolizde glikoz ya da glikojen önce pirüvik asite parçalanır ortamda yeteri kadar oksijen yok ise pirüvik asit trikarboksilik asit döngüsüne giremez ve laktik aside indirgenir.

Vücutta laktik asit birikmesi, anaerobik glikoliz gerçekleştiğinin göstergesidir.

Aktin, tropomiyozin ve troponin ise İNCE flamenti oluştururlar.

İzotonik kasılma: Kas kasılır, boyunu küçültür ve bir ağırlığı hareket ettirirse, mekanik bir iş yapmış olur. Bu tür kasılmaya izotonik kasılma denir. Kas kasılıp boyu küçüldüğü sırada kasın gerimi sabit kalır.