TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ

Nissel ciismcikleri nöronlarda diğer hücrelerde bulunan endoplazmik retikuluma benzerler. Doğru cevap B'dir.

Nissel cisimcikleri hücre sitoplazması içinde bir takım kıvrıntılar yaparak, ribozomlarla bağlantı halindedir ve hücrenin esas işlevini belirleyen protein sentezinin yapıldığı yerdir. Doğru cevap B'dir.

Glia hücreleri genel işlevleri, sinir hücrelerinin ve sinir sisteminin fonksiyonunu sürdürmesine yardımcı olmak olan yapılardır. Doğru cevap A'dır.

Miyelin tabakanın üzerini çevreleyen tabakaya nörelamma adı verilir. Doğru cevap D'dir.

Oligodendrosit adı verilen glia hücreleri, merkezi sinir sistemi içinde, yan yana ve sıkı bir dizilim içinde seyreden aksonları saran miyelin kılıfı oluşturmakla görevlidirler. Doğru cevap E'dir.

Sinaps iki nöronun birbiri ile bağlantı kurduğu ve impulsun bir nörondan diğerine geçirildiği ya da geçirilmediği yerlerdir. Doğru cevap A'dır.

Omurilik çevreden gelen bilgilerin merkezi sinir sistemine girdiği ve merkezden gelen emirlerin periferik sinir sistemine aktarıldığı yerdir. Doğru cevap C'dir.

Refleks yayında reseptör, duyu sinirleri, omurilik, motor sinirleri ve iş yapan organ bulunur. Beyincik refleks yayında bulunan oyapılardan biri değildir. Doğru cevap E'dir.

Ozmoreseptörler; su dengesi ve kan basıncına duyarlı reseptörlerdir. Doğru cevap D'dir.

Kemoreseptörler lezzet, koku, O2, CO2 ve pH değişikliklerini algılayan reseptörlerdir.Doğru cevap B'dir.

Sinir sisteminin ana işini nöron adı verilen sinir hücreleri yapmaktadır. Nöronlar, anatomik olarak, sinir hücre gövdesi, dendritler olarak adlandırılan yan dallar ve bir de nöronda oluşan uyarımları diğer bir nörona ya da uzak organa taşıyan tek bir uzantı olan aksondan oluşurlar. Genel olarak bir sinir hücresi, gövde ve dendrit adı verilen gövde dalları aracılığıyla diğer hücrelerden veya reseptörlerden gelen uyarımları alır. Bu uyarımlar, hücre içindeki genel duruma ve gelen tüm verilerin toplam etkisine göre, akson adı verilen, tek, uzun ve ince uzantı vasıtasıyla, diğer bir hücreye aktarılır. Yani, nöron gövdesini ve gövdenin dallarını bir ana merkez, aksonu ise bilgiyi götüren teller gibi düşünebiliriz. Aksonla gönderilen uyarımlar, o aksonun dalları aracılığıyla bir veya çok sayıda sinir hücresine veya kas ve salgı bezi hücreleri gibi diğer hücrelere ulaştırılır ve bu hücreler, yine aynı mekanizma ile bu uyarının gerektirdiği işi yaparlar. Nöronlar, görevleri ve bulundukları yerlere göre çok değişik şekil ve kimyasal içerik farklılıkları gösterirler. Hücrenin gövde kısmında bulunan çekirdek, hücrenin temel işlevlerini belirleyen genetik bilgiyi içerir.

Sinir hücre gövdesi içinde çekirdekçikten başka nissel granülleri, ribozomlar, mitokondri, golgi aparatı ve nörofibriller bulunur.

Aksonun içinde sıvı halde sitoplazmaya benzeyen aksoplazma bulunur. Aksoplazma içindeki nörofibriller akson boyunca uzanırlar. Akson aksolemma denilen bir hücre membranı ile çevrelenmiştir. Aksolemmanın üzeri lipoid yapıdaki bir kılıf olan miyelin ile çevrelenip çevrelenmemesine göre aksonlar, miyelinli ve miyelinsiz aksonlar olarak ikiye ayrılır. Sinir sistemindeki birçok sinir hücresinin aksonu miyelin kılıf ile sarılıdır.

Bir glia hücresi olan mikroglia hücrelerinin görevi, sinir sistemini yabancı madde ve mikroorganizmalara
karşı korumaktır.

Gri madde (substansia grisea) nöronlar, dentritler, nöroglia ve kan damarlarından oluşur.

Duyarlı oldukları enerji türüne göre ise reseptörler;
1- Mekanoreseptörler;
A- Temas ve basınç reseptörleri, deri ve kılların temas reseptörleri
B- Kinetik reseptörler; vücut pozisyonunu algılayan
C- Vücut dengesini algılayan reseptörler
D- Kaslardaki ve tendonlardaki gerilme reseptörleri
E- Akciğer ve kalpteki gerilme reseptörleri
F- İç kulaktaki işitme reseptörleri
G- Damar çeperindeki gerilme reseptörleri
2- Kemoreseptörler; lezzet, koku, O2, CO2 ve pH değişikliklerini algılayan reseptörler
3- Fotoreseptörler; gözün retinasında bulunan ışığa duyarlı reseptörler.
4- Ozmoreseptörler; Su dengesi ve kan basıncına duyarlı reseptörler.
5- Nosiseptörler; Acı ve ağrı duyularını alan reseptörler olarak ayrılırlar.

Duyarlı oldukları enerji türüne göre ise reseptörler;
1- Mekanoreseptörler;
A- Temas ve basınç reseptörleri, deri ve kılların temas reseptörleri
B- Kinetik reseptörler; vücut pozisyonunu algılayan
C- Vücut dengesini algılayan reseptörler
D- Kaslardaki ve tendonlardaki gerilme reseptörleri
E- Akciğer ve kalpteki gerilme reseptörleri
F- İç kulaktaki işitme reseptörleri
G- Damar çeperindeki gerilme reseptörleri
2- Kemoreseptörler; lezzet, koku, O2, CO2 ve pH değişikliklerini algılayan reseptörler
3- Fotoreseptörler; gözün retinasında bulunan ışığa duyarlı reseptörler.
4- Ozmoreseptörler; Su dengesi ve kan basıncına duyarlı reseptörler.
5- Nosiseptörler; Acı ve ağrı duyularını alan reseptörler olarak ayrılırlar.

Temel solunum ritimleri gibi solunum fonksiyonları, yutma ve kusma gibi sindirim olayları, kan basıncı refleksleri ve kalp hızı refleksleri gibi dolaşım sistemi kontrolü ayrıca metabolizma uyku ve uyanıklık gibi hayati öneme sahip olan birçok önemli etkinlik beyin sapı (Medulla Oblongata) tarafından kontrol edilir.

Kranial Sinirler
Kranial sinirler 12 çifttir ve ilk ikisi dışında 10 tanesinin hücre gövdeleri beyin kökünde bulunur. Kafa sinirleri numaraları ile;

1. Nervus Olfaktorius; koku alma siniridir. Sinir kökleri koku soğanı içindedir.
2. Nervus Optikus; görme siniridir. Sinir kökleri retinada bulunur.
3. Nervus Okulamotorius
4. Nervus Trochlearis
6. Nervus Abducens
3, 4 ve 6. kranial sinirler göz kaslarına giderler ve gözün hareketini sağlarlar.
5. Nervus Trigeminus; Duyusal telleri; alın ve yüzdeki, konjiktiva ve korneadaki,
burun ve ağız mukozasındaki, dilin ön kısmındaki lezzet papillarının
duyularını alırlar. Motorik telleri; Çiğneme kaslarına giderler.
7. Nervus Fasialis; Motorik telleri; Yüzün mimik hareketlerini yaptıran kaslara
giderler. Sekretorik telleri; Yüzün ter bezlerine, gözyaşı bezlerine, burun
mukozası bezlerine giderler. Sensorik telleri; Dilin ön kısım mukozasından
ve lezzet tomurcuklarından duyuları alırlar.
8. Nervus Akustikus; İşitme ve denge ile ilgili duyuları alırlar.
9. Nervus Glossofarengeus; Motorik telleri; Yutma ile ilgili kasları uyarır.
Sekretorik telleri; Paratid tükürük bezine giderler. Duyusal telleri; Dilin
gerisindeki lezzet tomurcuklarının ve ayrıca farenks ve ağız mukozasının
temas, sıcaklık ve diğer duyularını alırlar.
10. Nervus Vagus; Motorik telleri; Özafagus, mide ve bağırsak kaslarının hareketlerini
artırır. Kalp hareketlerini ise yavaşlatırlar. Sekretorik telleri;
Mide bezlerine ve pankreasa giderek salgıyı artırırlar. Duyusal telleri;
Akciğerden kalpten, larenks, farenks, özefagus, mide, ince bağırsak, idrar
kesesinden duyusal impulsları alırlar. Ayrıca dildeki lezzet tomurcuklarından
ve kemo ve baroreseptörlerden de duyusal uyarımları alırlar.
11. Nervus Accesorius; Baş hareketlerini sağlayan kaslara giden motorik sinirlerdir.
12. Nervus Hipoglossus; Dil kaslarına giden motorik sinirlerdir.

Kranial Sinirler
Kranial sinirler 12 çifttir ve ilk ikisi dışında 10 tanesinin hücre gövdeleri beyin kökünde bulunur. Kafa sinirleri numaraları ile;

1. Nervus Olfaktorius; koku alma siniridir. Sinir kökleri koku soğanı içindedir.
2. Nervus Optikus; görme siniridir. Sinir kökleri retinada bulunur.
3. Nervus Okulamotorius
4. Nervus Trochlearis
6. Nervus Abducens
3, 4 ve 6. kranial sinirler göz kaslarına giderler ve gözün hareketini sağlarlar.
5. Nervus Trigeminus; Duyusal telleri; alın ve yüzdeki, konjiktiva ve korneadaki,
burun ve ağız mukozasındaki, dilin ön kısmındaki lezzet papillarının
duyularını alırlar. Motorik telleri; Çiğneme kaslarına giderler.
7. Nervus Fasialis; Motorik telleri; Yüzün mimik hareketlerini yaptıran kaslara
giderler. Sekretorik telleri; Yüzün ter bezlerine, gözyaşı bezlerine, burun
mukozası bezlerine giderler. Sensorik telleri; Dilin ön kısım mukozasından
ve lezzet tomurcuklarından duyuları alırlar.
8. Nervus Akustikus; İşitme ve denge ile ilgili duyuları alırlar.
9. Nervus Glossofarengeus; Motorik telleri; Yutma ile ilgili kasları uyarır.
Sekretorik telleri; Paratid tükürük bezine giderler. Duyusal telleri; Dilin
gerisindeki lezzet tomurcuklarının ve ayrıca farenks ve ağız mukozasının
temas, sıcaklık ve diğer duyularını alırlar.
10. Nervus Vagus; Motorik telleri; Özafagus, mide ve bağırsak kaslarının hareketlerini
artırır. Kalp hareketlerini ise yavaşlatırlar. Sekretorik telleri;
Mide bezlerine ve pankreasa giderek salgıyı artırırlar. Duyusal telleri;
Akciğerden kalpten, larenks, farenks, özefagus, mide, ince bağırsak, idrar
kesesinden duyusal impulsları alırlar. Ayrıca dildeki lezzet tomurcuklarından
ve kemo ve baroreseptörlerden de duyusal uyarımları alırlar.
11. Nervus Accesorius; Baş hareketlerini sağlayan kaslara giden motorik sinirlerdir.
12. Nervus Hipoglossus; Dil kaslarına giden motorik sinirlerdir.