TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ

Memeli hayvanların alyuvarları çekirdeksiz, kuşların, sürüngenlerin, amphibia ve balıkların alyuvarları çekirdeklidir.

Alyuvarlar içlerinde kana kırmızı rengini veren hemoglobin taşırlar.

Alyuvarlar iki tarafı çukur, disk biçiminde bir yapı gösterirler. Bu yapı alyuvara küçük bir hacme karşılık geniş bir yüzey oranı sağlar. Bu sayede bol miktarda oksijen ve karbondioksit taşıyabilirler. 

Olgun alyuvarlar çekirdek, mitokondri ve ribozom taşımaz.

Alyuvarlar kan dolaşımı ile pasif hareket ederler, aktif hareketleri yoktur. Kapiller damarlardan geçerken, dar yerlerde kolaylıkla şekilleri değişebilir.

• Alyuvarlara kırmızı rengini veren hemoglobin, hem ve globinden kurulmuş bir kromoproteindir.
• Dört adet pirol molekülünün birleşmesiyle önce protoporfirin oluşur, protoporfirine demir ilavesiyle hem molekülü meydana gelir.
• Dört adet hem molekülü globin ile birleşerek hemoglobin molekülü oluşur.
• Hem maddesi hemoglobine kırmızı rengi veren kısımdır.

Aplastik Anemi: Kemik iliğinde tahribat yapan etkenler bu çeşit anemiye neden olur. Kemik iliğinin zarar görmesi durumunda alyuvar yapımı ve gelişimi yetersiz kalır, anemi görülür. Bakteri toksinleri, viral etkenler, radyasyon, mantar toksinleri, bazı bitkisel ürünler ve hatta özel duyarlılığı olan insanlar ve hayvanlar için bazı ilaçlar bile kemik iliğinde tahribata neden olabilir.

Olgunlaşma Yetersizliği Anemisi: Mineraller, vitaminler ve protein yetersizliğine bağlı olarak şekillenen anemilerdir. Alyuvar yapımı için gerekli olan demir, bakır, folik asit, B12 vitamini gibi maddelerin yetersizliği sonucu normal sayıda ve şekilde alyuvar yapılamaz ve olgunlaşmamış hücre tipleri dolaşıma verilir. Bu hücreler normalden daha büyük çapta, şekilleri düzensiz ve dayanıksız hücrelerdir. Dolaşım kanında kolayca parçalanır. İnsanlarda B12 vitamini eksikliği sonucu öldürücü anemi (pernisiöz anemi) meydana gelir.

Hemolitik Anemi: Alyuvarların parçalanmasına yani hemoliz oluşmasına neden olan etkenler hemolitik anemi oluşturur. Bazı zehirler, virüsler, bakteri toksinleri, kan parazitleri, bazı ilaçlar, hatalı kan aktarmalar gibi alyuvar zarını yıkıma uğratan etkenler anemi oluşturur.