TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ

Doğada yaşayan canlıları inceleyen bilim dalı biyolojidir. Canlıların biçim ve yapısını morfoloji inceler. Anatomi morfolojinin bir kolu olup canlıyı oluşturan kemik, kas ve sinir dokularını tanıtır. Dokuları histoloji; embriyo ve gelişimini embriyoloji; bedeni oluşturan hücre gruplarını ise sitoloji bilim dalı inceler.

Canlı organizmadaki canlılık olayı ve çeşitli organların işlevlerini inceleyen bilim dalı fizyoloji’dir. Fizyoloji physis (yaşam) ve logos (bilim) terimlerinin birleşmesinden oluşup yaşam ve canlılık bilimi anlamında kullanılmaktadır. Fizyoloji farmakoloji, biyokimya, radyoloji, patoloji ve diğer anabilim dalları ile ilişkilidir. Ayrıca sosyal bilimlerden psikoloji ve sosyoloji ile de yakından bağlantılıdır. Bu ilişkiden psikofizyoloji oluşmuştur.

Filtrasyon: Bir zarın iki kesimindeki hidrostatik basınç farkı nedeniyle sıvının membranda bulunan porlardan (deliklerden) zarın bir bölümünden diğer bölümüne geçişidir. Özellikle kılcal damarlarda meydana gelen bu olayda süzülen maddenin miktarı ile ortamda bulunan basınç farkı ve hücre zarının geçirgenliği etkilidir. Böbrek glomerullerinde ve kılcal damarlarında plazmanın süzülmesi de buna güzel bir örnektir.

İki bölüm arasında suya geçirgen fakat katı maddelere geçirgen olmayan bir membran varsa ve bölümlerden birinde su derişimi yüksekse, yüksek derişimden alçak derişime doğru su molekülleri geçerler. Bu olaya osmoz denir. Osmoz deyimi sadece suyun diffüzyonu için kullanılır. Bir eriyikteki katı madde derişimi, o eriyiğin ozmolaritesi olarak bilinir.

Pinositoz, moleküller ya da kolloidal çözeltilerin (proteinler, yağlar, karbohidratlar) küçük damlacıklar halinde hücre içine alınmasına denir.

Ekzositoz maddelerin makromoleküler, veziküler oluşumlar ya da iri tanecikler halinde hücreden atılmalarına denir. Hücrede oluşan proteinler endoplazmik retikulumdan golgi aygıtına taşınır. Burada salgı kesecikleri içine alınır. Takiben hücre yüzeyine ulaştırılarak buradan dışarı atılır. Asetil kolin, şilomikronlar ve insülin ekzositozla salınan maddelere örnektir. Hücre içinde sindirilmeyen ve istenmeyen maddeler de bu yolla dışarı atılır.

Proteinler: Sudan sonra hücrelerde en fazla miktarda bulunan maddedir. Hücre kitlesinin %10-20’sini oluşturur. Hücre proteinleri yapısal proteinler ve globuler proteinler olarak ikiye ayrılır.

Hücre zarında maddelerin taşınmasını sağlayan proteinlere permeazlar denir. Maddelerin, hücre zarından iç tarafa ya da dış tarafa doğru taşınmasında görev alırlar. Sentezleme görevi olan integral proteinler, hücre zarında bulunan lipidlerin sentezlenmesinde görev alan enzim türündeki proteinlerdir. Hücre zarının dış yüzeyine taşan integral proteinler özel reseptör hormonlarla bağlanıp enzim tepkimelerine neden olurlar. Örneğin nörotransmitter maddeler (adrenalin, asetilkolin) ile bağlanıp zar geçirgenliğini arttırırlar ve uyarımın geçişine neden olurlar. İntegral proteinlerin çoğu, su ve suda eriyen maddelerin ekstrasellüler ve intrasellüler sıvı arasında diffüze olmalarını sağlayan yapısal kanalları (por) oluştururlar. Bu protein kanallar selektif (seçici) niteliktedir. Bir kanaldan bazı maddeler diğerine oranla öncelikle diffüze olur.

Lizozomlar hücre içi sindirim sistemini oluştururlar. Hücreye alınan besin partiküllerini ve bakteri gibi istenmeyen maddeleri sindirirler. Lizozom içerisinde kırktan fazla enzim vardır. Etrafındaki membran, içerdiği hidrolitik enzimlerin hücreye zarar vermesini önler. Eğer lizozom membranı parçalanırsa bu enzimler hücreyi parçalarlar. Nötrofil, monosit gibi fagositoz yapan hücrelerde bolca bulunur. Doğumdan sonra uterusun, laktasyondan sonra süt bezlerinin küçülmesini, alçıya alınan kolun zayıflamasını lizozomların aktivitesine örnek verebiliriz. Yumurtanın döllenmesinde de lizozomlar yardımcı olur.

Metabolizmaya Bağlı Asidozis ve Nedenleri
Metabolik bozukluk sonucu, bedende asit bileşiklerin artmasıdır. Nedenleri:
• Şeker hastalığında keto asitlerin meydana gelmesi.
• Böbrek rahatsızlıklarında (nefritis), klorid, sülfat ve fosfat atılımının azalmasına bağlı bedende uçucu olmayan asit miktarının artması.
• Aşırı ishal sonucu sindirim yolundan bikarbonat (kana giren asitleri nötralize eder) kaybı.
• Ruminantlarda kaba yemin az alınması.
• Tane yemin fazla verilmesi (konsantre yem).
• Kolay sindirilebilen karbonhidratlardan zengin elma ve şeker pancarı gibi
besinlerden fazla miktarda alınması.
• Ani yem değişiklileri.

D şıkkı solunuma bağlı Asidozis nedenleri arasında yer alır.

Bir hücrenin canlılığını devam ettirebilmesi, büyümesi ve fonksiyonlarını sürdürebilmesi için çevresindeki sıvıdan bazı maddeleri hücre içine alması ve bazılarını da dışarı vermesi zorunludur. Hücre zarından madde alışverişi genellikle filtrasyon, diyaliz, diffüzyon, osmoz gibi pasif taşıma yolları ile endositoz (pinositoz, reseptör aracılı endositoz, fagositoz), egzositoz ve aktif taşıma aracılığıyla gerçekleştirilir.

Solunuma Bağlı Nedenleri:

İyon ve moleküllerin hareketlerine bağlı olarak bir maddenin diğer bir madde içinde yayılmasına diffüzyon denir.

İyon ve moleküllerin hareketlerine bağlı olarak bir maddenin diğer bir madde içinde yayılmasına diffüzyon denir. Yayılmanın hızı, sıcaklık, taneciklerin büyüklüğü ve çözeltinin derişim (konsantrasyon, yoğunluk) farkına bağlıdır. Diffüzyonun hızı, sıcaklıkla artar. Küçük tanecikler büyüklerden daha hızlı yayılırlar. Diffüzyona etki eden faktörlerden birisi de konsantrasyon farkıdır. Yoğunluk farkı ne kadar fazla ise diffüzyonun hızı da o kadar yüksektir. Diffüzyonda çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçiş söz konusudur.

Büyük parçacıkların hücre zarındaki özelleşmiş bir yolla hücre içine alınmasına endositoz denir.

Maddelerin makromoleküler, veziküler oluşumlar ya da iri tanecikler halinde hücreden atılmalarına ekzositoz denir.

Hücrede en çok görünen 4 aktif taşıma sistemini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Hücrenin dış yüzeyinde bulunan karbonhidratların görevlerini sıralayacak olursak:

Metabolik bozukluk sonucu, bedende asit bileşiklerin artmasıdır. Nedenleri:

Solunuma Bağlı Alkalozis Nedenleri;

Metabolizmaya Bağlı Alkalozis  Nedenleri