TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ - Deneme Sınavı - 15

Sinir sisteminin ana işini nöron adı verilen sinir hücreleri yapmaktadır.
Nöronlar, anatomik olarak, sinir hücre gövdesi, dendritler olarak adlandırılan yan dallar ve bir de nöronda oluşan uyarımları diğer bir nörona ya da uzak organa taşıyan tek bir uzantı olan aksondan oluşurlar. Doğru cevap D'dir.

Genel olarak bir sinir hücresi, gövde ve dendrit adı verilen gövde dalları aracılığıyla diğer hücrelerden veya reseptörlerden gelen uyarımları alır. Bu uyarımlar, hücre içindeki genel duruma ve gelen tüm verilerin toplam etkisine göre, akson adı verilen, tek, uzun ve ince uzantı vasıtasıyla, diğer bir hücreye aktarılır. Doğru cevap D'dir.

Nöronlar, anatomik olarak, sinir hücre gövdesi, dendritler olarak adlandırılan yan dallar ve bir de nöronda oluşan uyarımları diğer bir nörona ya da uzak organa taşıyan tek bir uzantı olan aksondan oluşurlar. Hücre gövdesi içinde çekirdekçikten başka nissel granülleri, ribozomlar, mitokondri, golgi aparatı ve nörofibriller bulunur. Hücrenin gövde kısmında bulunan çekirdek, hücrenin temel işlevlerini belirleyen genetik bilgiyi içerir. Doğru cevap E'Dir.

Steroid hormonlar, kolesterolden sentezlenen hormonlardır. Protein yapıdaki hormonlara göre daha uzun ömürlüdürler. Örneğin, gonadlardan sentezlenen östrojen, progesteron, testosteron, adrenal bez korteks hormonları.

Hipotalamusta çok sayıda nukleus (çekirdek) vardır. Nukleus paraventrikularis ve nukleus supraoptikus adı verilen iki çekirdekteki nöronların aksonları oldukça uzundur ve hipofiz sapını geçerek hipofiz arka lobunda sonlanır. Peptid yapıda olan oksitosin ve antidiüretik hormon (ADH, vazopressin) hipotalamustaki supraoptik ve paraventriküler çekirdekteki nöron gövdelerinde sentezlenir. Oksitosin’in yaklaşık %60’ı paraventriküler çekirdekte, ADH’nun %60’ı ise supraoptik çekirdekte yapılır. Bu hormonlar nörofizin I ve nörofizin II adı verilen taşıyıcı proteinlere bağlanır ve nöronların aksonları boyunca taşınarak doğrudan hipofiz arka lobuna ulaştırılır. Arka hipofize gelen sinirsel uyarımlar aksonlarda veziküller içerisinde bekletilen oksitosin ve antidiüretik hormonun akson sonlanmalarından genel kan dolaşımına salgılanmasına neden olur.

Sinaps iki nöronun birbiri ile bağlantı kurduğu ve impulsun bir nörondan diğerine geçirildiği ya da geçirilmediği yerlerdir. Klasik anlamda sinaps, sinir hücresinin ürettiği sinyali o hücreden diğerlerine taşıyan aksonun dallarından birinin uç kısmı ile alıcı hücrenin etrafındaki hücre zarının birbirleriyle yaklaşması sonucu meydana gelir. Doğru cevap E'dir.

Prolaktin Hipotalamustan salgılanan PRH, ön hipofizdeki laktotrop (mammotrop) hücrelerdeki reseptörlerine bağlanarak prolaktin yapımını ve salgılanmasını uyarır. Özellikle gebelik ve laktasyon sırasında ön hipofizdeki bu hücreler sayıca artar. Kana verilen prolaktin hormonunun hedef dokusu meme bezleridir. Gebelikte östrojen ve projesteron ile birlikte süt bezlerininin gelişimini ve süt yapımını artırır. Postpartum dönemde laktasyonun başlatılmasını ve sürdürülmesini sağlar. Memelilerde annelik içgüdüsü, kanatlılarda yuva yapma ve kuluçkaya yatma davranışını uyarır. İmmünostimülan etkisi vardır. Hipotalamustan salgılanan PIH ise prolaktin salgısını baskılar.

Antidiüretik hormon salgılandığında böbreklerden suyun kana geri emilimi sağlanarak, idrarla su atılımı azaltılır. Böylece, suyun bedende kalması sağlanır, kan hacmi korunmuş olur ve kan basıncının düşmesi engellenir. ADH, yeterince salınmayacak olursa “Diabetes insipidus” (yalancı diyabet) hastalığı ortaya çıkar. Dehidrasyona neden olan diyare, aşırı kan kayıpları, büyük yanıklar ve hipovolemik şok gibi kan sıvı miktarının azaldığı durumlarda ADH salgısı artar.

Dallara ayrılmış olan aksonun son kısımları sinaptik yumruları oluşturur. Sinaptik yumruda veziküller içinde nörotransmitter maddeler ve bol mitokondri vardır. Sinapsta, impulsun bir nörondan diğerine geçirilmesi ya da geçirilememesi nörotransmitter maddeler aracılığı ile sağlanır. Nörotransmitter maddeler, iletinin geldiği nöronun akson ucundan salgılanır. Doğru cevap E'dir.

Miksödem: Derialtı dokuda mükoproteinler ve sıvı birikiminin görüldüğü hipotiroidi durumudur.

Kalsitonin Tiroid bezindeki folikül epitel hücrelerinin aralarına serpilmiş olan parafoliküler hücrelerden yapılır ve salınır. Kan kalsiyum düzeyi yükseldiğinde salınımı artar ve kan kalsiyum düzeyini düşürür. Parathormonun antagonisti olarak çalışır. Kalsitonin, hedef hücresi olan kemik dokuda osteoklastların etkinliğini baskılayarak yıkımı azaltır. Kalsiyumun kemiklerde depolanmasını uyarır.

Böbreküstü bezi fazla çalıştığında, kortizol fazla salınır ise Cushing sendromu, aldosteron fazla salınır ise primer aldosteronizm adı verilen bozukluklar ortaya çıkar. Böbrek üstü bezi yetersiz çalıştığında korteks hormonlarının tümü az salınmaya başlar. Bu bozukluğa Addison hastalığı adı verilir.

Kanda glikoz düzeyi azaldığında (hipoglisemi) pankreasta yapılan glukagon kana verilir. Glukagon, karaciğerde depo halde bulunan glikojenin glikoza parçalanarak (glikojenoliz) kana geçmesini uyaran bir hormondur. Glukagon, kan glikoz düzeyini yükseltir. Yağların, yağ asidi ve gliserole doğru parçalanmasını uyararak enerji kaynağı olarak kullanılmasını sağlar (lipolitik etki). Fazla salındığında kan glikoz düzeyi yükselir (hiperglisemi).

Köpekler mevsime bağlı olarak ilkbahar ve sonbaharda yılda iki kez üreme dönemine girerler. Her dönemde sadece bir kızgınlık döngüsü gösterdikleri için ‘mevsime bağlı monoöstrik’ hayvanlardır

Erkeklerde puberte ile başlayan spermatozoonların üretimi süreklidir. Erkekte bir çift testis bulunur. Testisler (gonadlar) spermatozoa üretiminin yanısıra hormon yapımından sorumludur. Erkek yumurta hücresi olan spermatozoonlar testislerde seminifer tubüllerde üretilir. Sonra dış genital organa doğru iletilmek üzere tubuli rekti, rete testis, duktus epididimis, duktus deferens, duktus ejakulatorius ve uretra yolunu izler. Epididimis, spermatozoonların kısa süreli depolandığı ve olgunlaşarak hareket yeteneğini kazandığı yerdir.

Sinir sistemi, genel olarak, merkezi ve periferik (çevresel) sinir sistemi olarak iki bölüme ayrılmaktadır. Periferik sinir sistem, vücudun her yanından alınan tat, dokunma, görme, işitme, vücudun pozisyonu, ağrı, ısı, gibi duyuları merkeze taşıyan ve alınan uyarılara uygun yanıtları merkezden kas veya salgı bezi gibi iş yapan organa götüren sinirlerdir. Merkezi sinir sistemi ise, periferik sinir sisteminden gelen verileri değerlendirip, oluşturduğu emirler aracılığıyla canlının yeni durumlara uyum sağlamasına yardımcı olan sinirlerdir. Doğru cevap E'dir.

Kemoreseptörler; lezzet, koku, O2, CO2 ve pH değişikliklerini algılayan reseptörlerdir. Diğer seçeneklerde verilenleri mekanoreseptörler algılamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Nervus Olfaktorius; koku alma siniridir. Sinir kökleri koku soğanı içindedir.
Nervus Optikus; görme siniridir. Sinir kökleri retinada bulunur.
Nervus Accesorius; Baş hareketlerini sağlayan kaslara giden motorik sinirlerdir.
Nervus Hipoglossus; Dil kaslarına giden motorik sinirlerdir.

Nervus Akustikus; İşitme ve denge ile ilgili duyuları alan sinirlerdir. Doğru cevap C'dir.

Göz, görme işlevinde doğrudan görev alan kısımlar ve bunları koruyan koruyucu yapılardan oluşur.

Koruyucu yapılar; kaşlar, göz kapakları, kirpikler, gözyaşı bezleri ile göz yuvarlağını göz çukuruna bağlayan ve gözün hareketini sağlayan kaslardır.

Gözün görmeyi sağlayan kısımları, mercek (lens), ışığa duyarlı reseptörler, reseptörlerin aldığı uyarımları beyine taşıyan sinirden oluşur. Doğru cevap B'dir.

Kulak kepçesi ses dalgalarını toplar ve dış kulak kanalına iletir. Dış kulak kanalı da dış kulak deliğinden başlayarak içerdeki kulak zarına (timpan zarı) kadar ilerler ve sesi kulak zarına iletir. Kulak zarı da sesi orta kulak içinde bulunan işitme kemikçiklerine titreşim olarak iletir. Çekiç örs ve üzengi orta kulakta yer alan kemikçiklerdir. Doğru cevap A'dır.