TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ - Deneme Sınavı - 11

Kemoreseptörler; lezzet, koku, O2, CO2 ve pH değişikliklerini algılayan reseptörlerdir.

Nervus Olfaktorius; koku alma siniridir. Sinir kökleri koku soğanı içindedir.

Nervus Hipoglossus; Dil kaslarına giden motorik sinirlerdir.

Düz kas (Visseral kas, içorgan kası): İskelet veya kalp kası gibi çizgileri yoktur. İstemsiz çalışır. Düz kaslar da otonom sinirler ile idare edilir.

Sindirim sistemi, sindirim kanalı içerisinde ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak (duodenum, ileum, jejunum), kalın bağırsak (kolon, sekum, rektum) ve anüs’ten oluşmaktadır.

Besin maddeleri, bitkisel ve hayvansal kaynaklı olduğundan evcil hayvanlar karnivor (etçil - kedi, köpek v.b.), herbivor (otçul - inek, koyun, keçi v.b.) ve omnivor (etçil-otçul - insan, domuz v.b.) olmak üzere üç grupta toplanır

Kas dokusu organizmada;

i) hareket etme; kemikler ve eklemlerle birlikte yürüme, koşma gibi yer değiştirme hareketlerinin
yanı sıra işin ortaya çıkmasını sağlamaktan,

ii) vücutta madde taşınması; düz kasların oluşturduğu sindirim, boşaltım ve üreme sistemlerinin hareketini sağlama
veya kalp kasının oluşturduğu, kalbin kanı pompalamasını sağlamaktan,

iii) vücut şeklinin oluşması; kemiklerin etrafında bulunan iskelet kaslarının vücut seklinin
oluşturulmasından

iv) ısı üretimi; kas kasılması veya kasın kasılmaya hazırlanması sonucu beden ısısının oluşmasından sorumludur.

Kas dokusu;

i) uyarılabilirlilik; uyarıma tepki verme,

ii) iletebilme; uyarımları iletebilme yeteneği,

iii) kasılabilirlilik; uyaranlara cevap olarak boyunu kısaltması ve kalınlaşabilmesi,

iv) uzayabilirlilik; eklem etrafında bulunan kaslar eklemin hareket etmesini sağlamak için bazı kasların boylarının kısalırken bazı kasların
boylarının uzaması,

v) esneyebilirlilik; kasın kasılma veya gevşemeden sonra orijinal durumuna geri dönebilmesi gibi 5 temel özelliğe sahiptir

Susuzluk (dehidrasyon) ise vücut suyunun azalması anlamındadır ve başlıca dört önemli semptomla ortaya çıkar. (1) İntraselüler (hücre içi) dehidrasyon, (2) ekstraselüler (hücre dışı) dehidrasyon, (3) hemoraji (kanama) ve kalp yetmezliği, (4) ağzın kuruması.

Kasta dört çeşit protein bulunmaktadır; miyozin, aktin, tropomiyozin, troponin. Bu proteinler kasta kalın flamenti (miyozin flamenti) ve ince flamenti (aktin flamenti) kurarlar. Kasta dört proteinden birisi olan miyozin kalın filamenti
kurmuştur. Miyozin molekülü bir ucunda iki globüler baş bulunan ince bir çubuğa benzer. Birçok miyozin molekülünün bir araya gelmesinden oluşan kalın
flamentte, miyozin başları flamentin yüzeyinde kasılma ve gevşeme işinde aktif
görev alan çıkıntılar oluşturur. Bu çıkıntılar kasılma ve gevşeme esnasında ince ve
kalın flamentler arasında bağlantılar kurar

Ağızda üç önemli tükürük bezi vardır. Bunlar, gl. parotis (kulak arkası), gl. mandibularis (çene altı) ve gl. sublingualis’tir (dilaltı).

Tükürük bezlerinin salgıları farklı özelliktedir. Bunlar seröz, serömüköz ve müköz yapıda olabilir. Seröz salgı, içerisinde protein taşıyan, müsin bulunmayan ve inorganik maddelerden zengin bir salgıdır. Müköz salgıda müsin bol bulunur, protein ve inorganik maddelerin oranı çok azdır. Müköz salgı yoğun bir salgıdır. Serömüköz salgı ise ikisinin karışımı bir yapıdadır

Sempatik sistem, tükürük bezlerinin kan damarlarını daraltmakla (vazokonstriksiyon) görevlidir. Böylelikle, beze gelen kan miktarı az olacağından tükürük miktarı
da azaltılmaktadır. Parasempatik sinirler, damarları genişleterek (vazodilatasyon) beze fazla kan gelmesine ve tükürüğün artmasına neden olmaktadır. Tükürük, kandan yapılan bir sıvıdır.

Tükürükte bulunan müsin maddesi ağız mukozasının nemli ve kaygan tutulmasını sağlayarak mukozayı korur.

İçerisinde bulunan bikarbonat sayesinde pH’yı nötrleştirir. Böylece dişlerin Ca kaybetmesini önler.

İçerisinde bulunan lizozim maddesi bazı mikrop türlerine karşı yok edici özellik gösterir.

Omnivorlarda (rat, domuz ve insan) ve karnivorlarda tükürükte bulunan pityalin (alfaamilaz enzimi) nişastanın parçalanmasını sağlar.

Civa, kurşun, üre gibi toksik etkili maddeler ile kuduz virüsü gibi etkenler tükürükle dışarıya çıkartılır.

Ruminantlarda tükürük ayrı bir öneme sahip olup, içerisinde bulunan bikarbonat ve fosfat tamponları sayesinde rumenin asit pH’sını nötralize etmektedir.

Bir molekül ATP hidrolizi ile 12000 kalorilik enerji açığa çıkar ve ATP, ADP’ye indirgenir.

Midenin yapısı ve çalışması türlere göre değişiklik göstermektedir. Evcil hayvanlar iki önemli sınıfa ayrılırlar. 1.Geviş getirenler 2. Geviş getirmeyenler. Sığır koyun, keçi, deve, lama, geyik ve manda birinci gruptandır (çok odacıklı mide). Kedi, köpek gibi evcil hayvanlar ve insan ise geviş getirmeyen gruptandır ve bunların mideleri tek odacıklı basit mide tipindedir. At ve domuz ise tek odacıklı bileşik mideye sahip olup geviş getirmeyen gruptandır.

Midenin yapısı ve çalışması türlere göre değişiklik göstermektedir. Evcil hayvanlar iki önemli sınıfa ayrılırlar. 1. Geviş getirenler 2. Geviş getirmeyenler. Sığır koyun, keçi, deve, lama, geyik ve manda birinci gruptandır (çok odacıklı mide). Kedi, köpek gibi evcil hayvanlar ve insan ise geviş getirmeyen gruptandır ve bunların mideleri tek odacıklı basit mide tipindedir. At ve domuz ise tek odacıklı bileşik mideye sahip olup geviş getirmeyen gruptandır.

Pernisiyöz anemi: Kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) normal yapımı için gerekli olan B12 vitamini eksikliği ile ortaya çıkan bir hastalıktır.

ATP ve kreatin fosfat gibi organik fosfatlı bileşikler kas
enerjisinin kaynağını oluştururlar. Bir molekül ATP hidrolizi ile 12000 kalorilik
enerji açığa çıkar ve ATP, ADP’ye indirgenir. ADP’nin fosforile edilerek tekrar
ATP meydana gelmesi için çeşitli metabolik yollar vardır. Bunlar;

• Anaerobik glikoliz
• Aerobik glikoliz
• Serbest yağ asitlerinin oksidasyonu
• Fosfokreatin mekanizması gibi metabolik yollar

Kas telleri sarkolemma adı verilen hücre zarı ile örtülüdür.