TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ - Deneme Sınavı - 17

Bir karıncıktan dakikada atılan kan miktarına ise dakika hacmi veya kalp debisi denir.

Kalp kasılması ve gevşemesi esnasında atrioventriküler ve semilunar kapakçıkların titreşimleri bir takım sesler meydana getirirler. Kalbin çalışması esnasında net olarak birinci yani sistolik ve ikinci yani diyastolik sesler duyulur. Birinci (sistolik) ses, karıncıkların sistolü sırasında, atrioventriküler kapakların kapanması ve kapanırken oluşturdukları titreşimler esnasında duyulur. İkinci ses (diyastolik) ise, karıncıkların diyastolü esnasında, karıncık içi basıncın düşmesi ile damarlara gönderilen kanın tekrar karıncık içine dönmemesi için semilunar kapakların kapanması ve kapanırken oluşturdukları titreşimlerden dolayı duyulur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kalbin dakika hacminin organların ve dokuların kan ve oksijen ihtiyacını karşılayamaması sonucu oluşan dolaşım yetmezliği şok olarak tanımlanır. Nedenlerine göre travmatik şok, hipovolemik şok, kardiyojenik şok, septik şok ve anaflaktik şok olarak sınıflandırılır. Hipovolemik şok, kanın ya da kanın sıvı kısmının azalması sonucu şekillenen şoktur. Kan kaybı, kusma ve ishalle sıvı kaybı, plazma kaybı gibi durumlar hipovolemik şokun nedenleri arasındadır. Travmatik şokta, hipovolemik şoka göre daha fazla sıvı kaybı söz konusudur. Büyük yanıklar, ağır doku travmaları gibi durumlar sonucu travmatik şok şekillenir. Kardiyojenik şok, kalbin sıvı volümünde herhangi bir eksilme olmaksızın kalbin pompa yeteneğinin azalması sonucu gelişen yetersiz doku kanlanmasından kaynaklanan şok çeşididir. Kardiyojenik şokun en büyük nedeni karıncık yetmezlikleridir. Septik şok, bir enfeksiyon nedeniyle sistemik yangı yanıtının ortaya çıkması ve böylece kan akımındaki düzensiz dağılım sebebiyle doku kanlanmasındaki yetersizlik veya hücresel oksijen kullanımındaki bozukluklara bağlı olarak gelişen şok tablosudur. Anaflaktik şok, çeşitli alerjiye neden olan maddelerin oluşturduğu aşırı alerjik reaksiyon sonucunda vücutta büyük oranda histamin salgılanması ile ortaya çıkan şok çeşididir. Histamin kan damarlarının genişlemesine neden olarak kan basıncının düşmesine ve böylece doku kanlanmasında yetersizliğe neden olur. Histamin aynı zamanda bronşların daralmasına neden olarak da vücuda giren oksijenin azalmasına ve hücrelerin oksijen gereksinimlerinin sağlanamamasına bağlı olarak anaflaktik şok tablosunun gelişmesine neden olur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sistemik arterlerdeki kanın basıncı organ ve dokuların ihtiyaçlarına göre kanlandırılabilmeleri için dar bir sınır içerisinde tutulmalıdır. Kan basıncının bu dar sınırlar içinde tutulabilmesi için sinirler ve hormonlar görev alırlar. Sinirsel kontrol hızlı etkilidir ve kan basıncını oluşturan kalbin atımı ve damarların direnci üzerine etki ederek kan basıncını düzenler. Hormonal düzenleme ise daha yavaş etkilidir ve özellikle böbrekler üzerinden organizmada su tutumunu ayarlayarak kan basıncını düzenler. Beyin sapında kalbin çalışmasını düzenleyen kardiyoregülatör ve kan damarlarının çapını düzenleyen vazomotor merkezler vardır. Vazomotor merkez, beyin sapının alt bölümlerinde bulunur. Görevi kan damarlarının özellikle de arteriyollerin çapını düzenlemektir. Bu merkezden çıkan sempatik sinir dalları kan damarlarında bulunan düz kaslar üzerinde etki gösterirler. Bu düz kasların daima belirli düzeyde kasılmasını sağlayarak vazomotor tonusu oluşturur ve böylece de normal arteriyel basıncın oluşumunu sağlarlar. Vazomotor merkezin aktivitesinin artması, kan basıncında artışa neden olur. Kardiyoregülatör merkez kalbin atım gücü ve atım sayısını etkileyerek kan basıncını düzenleyen yine beyin sapında bulunan bir merkezdir. Bu merkez kalbin ileti sistemi üzerine etki ederek hem sempatik hem de parasempatik sinir dalları ile kan basıncını arttırabilir veya azaltabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kanı, kalpten kapillar damarlara yani organ ve dokulara taşıyan damarlardır. Arterler, venalar gibi kapakçıklara sahip değildir ve kanın akış hızı arterlerde venalara göre daha fazladır. Organizmada toplam yüzey alanı ve vücudun dış yüzeyine yakınlık sırası en az olan damarlardır. Arterlerde kanın akış yönü merkezden çevreye doğrudur. Arterlerin çapları da merkezden çevreye doğru gittikçe küçülür. Çapı en büyük arter kalpten çıkan aorta olup, çapları küçüldükçe arter, daha da küçüldükçe arteriol, en uç noktaya kadar ulaşan arterlere ise kapillar adı verilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kanın kapillar damarlardan kalbe dönüşünü sağlayan damarlar venalardır. Venaların duvarları daha ince ve daha az elastik yapıdadır. Bedendeki kanın büyük bir kısmı venalarda bulunur ve venalar kan depo görevine sahiptirler. Kana daha fazla ihtiyaç olduğunda venalar kasılarak kanı dolaşıma aktarırlar. Venalar kan basıncı en az ve dolayısıyla kan akış hızı en az olan damarlardır. Venaların çapları da çevreden merkeze doğru gittikçe büyür. Kapillar damarlardan kan venüllere toplanır. Venüllerde, çapları daha büyük olan venalara kanı taşır. Venalarda kan yer çekimine ters yönde dolaştığından içlerindeki kanın geri dönmesini engelleyen kapakçıklar bulunur. Ekstremite kasları ile diyaframın kasılması o bölgelerdeki venaların sıkışmasına ve böylece kanın kalbe geri dönmesine neden olur. Hareket esnasında ekstremite kasları kasılarak aralarında kalan venaları sıkıştırırlar ve vena kapakçıklarının sayesinde kanın kalbe doğru hareketini sağlarlar. Doğru cevap E seçeneğidir.

DOLAŞIM SİSTEMİNİN FONKSİYONLARI
1. Sindirim sisteminde temel yapı taşlarına kadar parçalanmış besin maddeleri ile dış ortamdan alınan oksijen ve iç salgı bezlerinde üretilen hormonların doku ve hücrelere taşınması,
2. Metabolizma sonucu ortaya çıkan karbondioksitin ve artık ürünlerin dış ortama atılabilmesi için belirli boşaltım ve solunum organlarına taşınması,
3. Metabolizma sonucu meydana gelen ısının ve dışarıdan alınan suyun vücuda dengeli bir şekilde yayılması.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Kan, kalbin sağ kulakçığına vena kavalar aracılığı ile getirilip, kalbin sağ karıncığından arteria pulmonalis aracılığıyla gönderilir; kalbin sol kulakçığına ise vena pulmonalis ile getirilip, kalbin sol karıncığından aorta ile gönderilir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Akciğer alveollerinde karbondioksitini kaybedip oksijen kazanan kan, vena pulmonalisler içinde kalbin sol kulakçığa getirilir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kalbin ileti sistemi sinoatrial düğüm olarak isimlendirilen bölgeden başlar. Sinoatrial düğüm sağ kulakçığın üst duvarında bulunur ve özelleşmiş kalp kası hücrelerinden oluşmuş bir bölgedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kalp kulakçıklarına gelen kanın yaklaşık %70’i kulakçık sistolüne gerek kalmadan atrioventriküler kapaklar yoluyla kalp karıncıklarına geçer. Doğru cevap C şıkkıdır.

Kulakçıkların sistolü ve diyastolü daha pasif oluşurken, karıncıkların sistolü; izometrik kasılma, maksimal fırlatma ve yavaş fırlatma evrelerini, karıncıkların diyastolü ise; izometrik gevşeme, hızlı dolma ve yavaş dolma evrelerini içerir. Karıncıklar sistol yapmaya başladığında atrioventriküler ve semilunar kapaklar kapalıdır. Karıncık kaslarının gerginliğinin arttığı bu döneme izometrik kasılma dönemi adı verilir. Bu dönemde kanın karıncık duvarına yaptığı basınç artar ve bu basınç aorta ve pulmoner arter içindeki basıncı geçince semilunar kapakların açılmasına ve kanın bir kısmının aorta ve pulmoner artere fırlatılmasına neden olur. Buna maksimal fırlatma denir. Geriye kalan kan damarlar içine daha yavaş bir şekilde gönderilir ki buna da yavaş fırlatma denir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Bütün kan damarlarının içini endotel tabakası kaplar. Kapillar damarlar sadece endotel tabakasından yapılmıştır. Büyük kan damarlarının endotel tabakası üzerinde elastiki ve kollajen ipliklerden bir tabaka ve bunun üzerinde de sirküler ve uzunlamasına düz kaslardan yapılmış bir kas tabakası bulunur. En üstte ise fibröz bir dış örtü bulunur. Endotel ve elastik tabaka tunika intima, kas tabakası tunika media ve en dış fibröz tabaka ise tunika adventisya adını alır. II ve III numaralı öncüller yanlıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Venöz dönüşü dört faktör etkiler; i) ekstremite venlerinin refleks olarak daralması, ii) iskelet kaslarının pompalayıcı etkisi, iii) venöz kapakçıklar, iv) solunum pompası. Doğru cevap E şıkkıdır.

Canlının sistolik ve diyastolik kan basıncının normal sınırların üzerine çıkması hipertansiyon olarak değerlendirilir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Kan, kalbin sağ kulakçığına vena kavalar aracılığı ile getirilip, kalbin sağ karıncığından arteria pulmonalis aracılığıyla gönderilir;
kalbin sol kulakçığına ise vena pulmonalis ile getirilip, kalbin sol karıncığından aorta ile gönderilir.

Kan vücutta iki ana sistemde dolaşır; pulmoner ve sistemik dolaşım. Pulmoner dolaşımda, kalpten oksijensiz kan akciğerlere taşınır, oksijenlenir ve geri kalbe döner. Bedeni dolaşan oksijeni kullanılmış kan, vena kavalar ile sağ kulakçığa getirilir.

Kalbin kasılmasına sistol, gevşemesine de diyastol adı verilir. Kalbin bir sistol, diyastol ve peşi sıra dinlenme evresine kalp siklusu denir. Kalp siklusunda her iki kulakçık birlikte ve her iki karıncık da birlikte kasılır

Kalp enerji kaynağı olarak daha çok yağ asitlerini (%65 oranında), daha az olarak da glikoz, laktat, piruvat ve keton cisimlerini (%35 oranında) kullanır. Kalp enerji kaynağı olarak normal koşullarda glukoz ve laktatı eşit düzeyde tüketirken, egzersiz esnasında iskelet kaslarında meydana gelen laktat kan yoluyla kalbe gelir ve glikoza oranla daha yüksek oranda enerji kaynağı olarak kullanılır.