TEMEL VETERİNER FİZYOLOJİ - Deneme Sınavı - 14

Hemoliz, hemoglobinin alyuvar membranından dışarı çıkması durumudur.

Doğada yaşayan canlıları inceleyen bilim dalı biyolojidir. Canlıların biçim ve yapısını morfoloji inceler. Anatomi morfolojinin bir kolu olup canlıyı oluşturan kemik, kas ve sinir dokularını tanıtır. Dokuları histoloji; embriyo ve gelişimini embriyoloji; bedeni oluşturan hücre gruplarını ise sitoloji bilim dalı inceler.

Canlı organizmadaki canlılık olayı ve çeşitli organların işlevlerini inceleyen bilim dalı fizyoloji’dir. Fizyoloji physis (yaşam) ve logos (bilim) terimlerinin birleşmesinden oluşup yaşam ve canlılık bilimi anlamında kullanılmaktadır. Fizyoloji farmakoloji, biyokimya, radyoloji, patoloji ve diğer anabilim dalları ile ilişkilidir. Ayrıca sosyal bilimlerden psikoloji ve sosyoloji ile de yakından bağlantılıdır. Bu ilişkiden psikofizyoloji oluşmuştur.

Filtrasyon: Bir zarın iki kesimindeki hidrostatik basınç farkı nedeniyle sıvının membranda bulunan porlardan (deliklerden) zarın bir bölümünden diğer bölümüne geçişidir. Özellikle kılcal damarlarda meydana gelen bu olayda süzülen maddenin miktarı ile ortamda bulunan basınç farkı ve hücre zarının geçirgenliği etkilidir. Böbrek glomerullerinde ve kılcal damarlarında plazmanın süzülmesi de buna güzel bir örnektir.

İki bölüm arasında suya geçirgen fakat katı maddelere geçirgen olmayan bir membran varsa ve bölümlerden birinde su derişimi yüksekse, yüksek derişimden alçak derişime doğru su molekülleri geçerler. Bu olaya osmoz denir. Osmoz deyimi sadece suyun diffüzyonu için kullanılır. Bir eriyikteki katı madde derişimi, o eriyiğin ozmolaritesi olarak bilinir.

Pinositoz, moleküller ya da kolloidal çözeltilerin (proteinler, yağlar, karbohidratlar) küçük damlacıklar halinde hücre içine alınmasına denir.

Ekzositoz maddelerin makromoleküler, veziküler oluşumlar ya da iri tanecikler halinde hücreden atılmalarına denir. Hücrede oluşan proteinler endoplazmik retikulumdan golgi aygıtına taşınır. Burada salgı kesecikleri içine alınır. Takiben hücre yüzeyine ulaştırılarak buradan dışarı atılır. Asetil kolin, şilomikronlar ve insülin ekzositozla salınan maddelere örnektir. Hücre içinde sindirilmeyen ve istenmeyen maddeler de bu yolla dışarı atılır.

Proteinler: Sudan sonra hücrelerde en fazla miktarda bulunan maddedir. Hücre kitlesinin %10-20’sini oluşturur. Hücre proteinleri yapısal proteinler ve globuler proteinler olarak ikiye ayrılır.

Hücre zarında maddelerin taşınmasını sağlayan proteinlere permeazlar denir. Maddelerin, hücre zarından iç tarafa ya da dış tarafa doğru taşınmasında görev alırlar. Sentezleme görevi olan integral proteinler, hücre zarında bulunan lipidlerin sentezlenmesinde görev alan enzim türündeki proteinlerdir. Hücre zarının dış yüzeyine taşan integral proteinler özel reseptör hormonlarla bağlanıp enzim tepkimelerine neden olurlar. Örneğin nörotransmitter maddeler (adrenalin, asetilkolin) ile bağlanıp zar geçirgenliğini arttırırlar ve uyarımın geçişine neden olurlar. İntegral proteinlerin çoğu, su ve suda eriyen maddelerin ekstrasellüler ve intrasellüler sıvı arasında diffüze olmalarını sağlayan yapısal kanalları (por) oluştururlar. Bu protein kanallar selektif (seçici) niteliktedir. Bir kanaldan bazı maddeler diğerine oranla öncelikle diffüze olur.

Lizozomlar hücre içi sindirim sistemini oluştururlar. Hücreye alınan besin partiküllerini ve bakteri gibi istenmeyen maddeleri sindirirler. Lizozom içerisinde kırktan fazla enzim vardır. Etrafındaki membran, içerdiği hidrolitik enzimlerin hücreye zarar vermesini önler. Eğer lizozom membranı parçalanırsa bu enzimler hücreyi parçalarlar. Nötrofil, monosit gibi fagositoz yapan hücrelerde bolca bulunur. Doğumdan sonra uterusun, laktasyondan sonra süt bezlerinin küçülmesini, alçıya alınan kolun zayıflamasını lizozomların aktivitesine örnek verebiliriz. Yumurtanın döllenmesinde de lizozomlar yardımcı olur.

Metabolizmaya Bağlı Asidozis ve Nedenleri
Metabolik bozukluk sonucu, bedende asit bileşiklerin artmasıdır. Nedenleri:
• Şeker hastalığında keto asitlerin meydana gelmesi.
• Böbrek rahatsızlıklarında (nefritis), klorid, sülfat ve fosfat atılımının azalmasına bağlı bedende uçucu olmayan asit miktarının artması.
• Aşırı ishal sonucu sindirim yolundan bikarbonat (kana giren asitleri nötralize eder) kaybı.
• Ruminantlarda kaba yemin az alınması.
• Tane yemin fazla verilmesi (konsantre yem).
• Kolay sindirilebilen karbonhidratlardan zengin elma ve şeker pancarı gibi
besinlerden fazla miktarda alınması.
• Ani yem değişiklileri.

D şıkkı solunuma bağlı Asidozis nedenleri arasında yer alır.

Albumin kanın ozmotik basıncının oluşumunda ve serbest yağ asitleri, bilirubin, iz elementler gibi birçok maddenin taşınmasında görevlidir.

Olgun alyuvarlar çekirdek, mitokondri ve ribozom taşımaz. Alyuvarlar kan dolaşımı ile pasif hareket ederler, aktif hareketleri yoktur. Kapiller damarlardan geçerken, dar yerlerde kolaylıkla şekilleri değişebilir. Alyuvar yüzeyi negatif elektrik yüklü olduğu için kan damarlarının endotelyum yüzeyine yapışmaz. Doğru cevap B seçeneğidir.

Hemoliz, hemoglobinin alyuvar membranından dışarı çıkması durumudur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bedendeki kan miktarı canlı türlerine göre farklılık gösterir. İnsanlarda beden ağırlığının 1/13’ü, atta 1/15’i, köpekte 1/13’ü, sığırda 1/12’si, koyunda 1/13’ü, kedi, tavşan, kobayda 1/20’si, domuzda 1/22’si, tavukta 1/10-1/40’ı, balıklarda 1/25’i kadardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Nötrofiller bakterileri, virusları ve diğer küçük partikülleri fagosite etme yeteneğine sahiptirler. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tüberküloz gibi kronik hastalıklarda, monositlerin sayısı artar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Enfeksiyöz hastalıkların tümünde başlangıçta lenfosit sayısı azalır, buna lenfopeni denir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Plazma hücreleri küçük lenfositlerden köken alan hücrelerdir. Dolaşım kanında bulunmazlar. Kemik iliğinde, dalak ve lenf foliküllerinde, sindirim ve solunum yollarının gevşek bağ dokularında bulunan oval hücrelerdir. Sayıları kronik yangılarda artar. Hücrenin görevi antikor yapmak ve salgılamaktır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bazofiller hareketleri yavaş ve kanda sayıları en az olan granüllü akyuvarlardır.Doğru cevap D seçeneğidir.