TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ

Radyasyon, kaynaklarına göre sınıflandırılan zehirlerin enerjetik zehirler grubuna girer.

Zehirler kaynaklarına, kimyasal yapılarına ve etkilerine göre üç farklı grupta sınıflandırılırlar.

Kg başına 0,5-1gr dozu zehirli olarak kabul edilen maddeler az zehirli maddeler olarak kabul edilirler.

Zehirlenme; perakut, akut, subakut ve kronik zehirlenme olarak dört tipe ayrılır.

Arsenik zehirlenmesi şüphesinde kıl ve tırnakların toksikolojik analizi yapılır.

Hipoksi, oksijen yetmezliği durumudur. Doğru cevap C'dir.

Hemoliz, kandaki alyuvarların (eritrositler) parçalanması durumudur. Doğru cevap A'dır.

Zehirli bitkilerin çeşitli kısımlarında alkaloid, glikozid, uçucu yağ veya asit niteliğinde bulunan maddeler ile topraktan aldıkları toksik etkili maddeler zehirlenmeye yol açar. Doğru cevap D'dir.

Hayvanlarda kurşun, bakır, molibden, selenyumla zehirlenmeler yaygındır. Doğru cevap E'dir.

Pestisitler, tarım zararlılarına karşı kullanılan ilaçlar ile hayvanların dış parazitleri, toprak kurdu, fare ve sümüklü böcekleri öldürmek için kullanılan ilaçlar, otlakları ve çevreyi bulaştırarak hayvanlarda zehirlenmeler oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Klor, fosgen, kükürt dioksit, hardal gazı ve sinir gazları (tabun, sarin, soman) gibi savaşta kullanılan zehirli maddeler hem insanlarda, hem de çevredeki hayvanlarda kitle halinde zehirlenmelere neden olurlar. Doğru cevap D'dir.

Nekropsi kelimesinin diğer bir tanımı da patolojik incelemedir. Hayvanlarda sarılık, mukozalardaki renk değişimleri, karın boşluğu açıldığında algılanan koku, mide içeriğinin rengi, zehir kalıntıları olup olmadığı dikkatle incelenir. Doğru cevap B'dir.

Zehirlenme olaylarında soruşturma ve inceleme, klinik ve patolojik muayene ile zehirin kimliğinin tespit edilmediği veya kuşkulanıldığı durumlarda başvurulur. Toksikolojik analiz, zehirlenmelerde kesin tanı açısından önemlidir. Salya, doping analizi için canlı hayvanlardan alınan bir materyaldir. Doğru cevap E'dir.

Zehirlenme olaylarında canlı hayvanlardan alınan dışkı örneği, ağır madenlerle kronik zehirlenmeleri araştırmak için kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Adsorban, zehirli maddeyi yüzeyinde tutan madde anlamında kullanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Toksikolojinin Dalları Toksikoloji kendi içinde değişik konularla uğraşan birçok altbilim dalına ayrılır; bu altbilim dallarının başlıcaları ve ilgilendikleri konular aşağıdaki gibidir. Klinik toksikoloji: Zehirlenmelerin nedeni, zehirlerin hayvanlardaki etkileri, tanı ve tedavisinden bahseden alt bilim dalıdır. Kimyasal (analitik) toksikoloji: İnsan ve hayvanlardaki zehirlenme olaylarında zehirlenmeye neden olduğundan kuşkulanılan maddelerin kimyasal yöntemlerle aranması ile ilgilidir. Forensik (adli) toksikoloji: Zehirlenme olaylarında kasıt olduğundan kuşkulanılan adli olayların çözümünde yardımcı olur. Klinik ve analitik toksikoloji dalları ile yakın ilişkilidir. Çevre toksikolojisi: Çevre kirliliğine yol açan kimyasal maddeler ile bunların canlı ve çevre üzerindeki etkilerini inceler. Endüstriyel ve ekonomik toksikoloji: Tarım zararlıları, hayvanlardaki parazitler ve çevre kontrolünde sinek ve sivrisinek mücadelesinde kullanılan kimyasal maddelerin geliştirilmesi ve kullanımı ile ilgilenen bilim dalıdır. İmmunotoksikoloji: İlaç ve zehirlerin canlıların bağışıklık sistemi üzerine olan etkilerini inceler. Nöyrotoksikoloji: İlaç ve zehirlerin canlıların sinir sistemi üzerine olan etkilerini inceler.

Zehirler bitkisel, hayvansal, madensel, sentetik ve enerjetik olarak beş alt sınıfta toplanabilir. Bitkisel zehirler: Bitkilerde alkaloid (atropin, morfin, koniin), glikozid (kalp glikozidleri, siyanogenetik glikozidler), saponin, solanin, tanen, eterik yağ ve organik asitler gibi aktif unsurlar bulunur. Bunlar ve benzerleri toksikolojik yönden önemlidir. Hayvansal zehirler: Yılan, arı, akrep, örümcek gibi hayvansal orijinli çoğu protein niteliğinde olan organik zehirlerdir. Madensel zehirler: Bakır, kurşun, civa, kadmiyum, arsenik, bizmut, talyum, fosfor, flor ve diğer elementler gibi geniş bir grubu kapsar. Sentetik zehirler: Tarım zararlıları ve hayvanlardaki dış parazitlere karşı kullanılan bileşikler (böcek öldürücüler), ilaçlar, deterjanlar, yapay gübre ve endüstride kullanılan günlük yaşamımıza giren pek çok sayıdaki maddeyi kapsar. Enerjetik zehirler: Radyasyon, X ışınları.