TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ

Forensik (adli) toksikoloji: Zehirlenme olaylarında kasıt olduğundan kuşkulanılan adli olayların çözümünde yardımcı olur.

Kaynaklarına Göre Zehirler bitkisel, hayvansal, madensel, sentetik ve enerjetik olarak beş alt sınıfta toplanabilir.

Hematopoetik sisteme etkiyerek anemi ve löykopeni şekillenmesine sebep olan bir zehir kan zehirleri grubunda yer alır.

Zehirli doz (Toksik doz): Bir maddenin, ölüme yol açmaksızın zehirlenme belirtileri oluşturan miktarına denir.

0.5-1g / kg dozda zehir etkisi gösteren bir madde az zehirli olarak derecelendirilir.

Subakut zehirlenme: Alınan zehir miktarı akut zehirlenmeninkinden daha düşüktür, zehirlenmenin ortaya çıkışı daha uzun sürer, fakat klinik belirtileri yönünden akut zehirlenmeye benzer. Zehirlenme belirtileri haftalar sonra ortaya çıkar.

Emilme yolları canlı ile ilgili faktörler arasındandır.

Aşağıdakiler insan etkinlikleri ile oluşan zehirlenmeler arasındadır;

Arsenik ile zehirlenmeden kuşkulanıyorsa canlı hayvandan kıl ve tırnak örneği alınarak incelenmelidir.

Paracelsus (MS 1493- 1541) zehiri “herşey zehirdir, zehir olmayan madde yoktur, öldürücü ve iyileştirici özelliği belirleyen ise kullanılan dozdur” şeklinde günümüzde geçerli olan şekilde tanımlamıştır.

Klinik toksikoloji: Zehirlenmelerin nedeni, zehirlerin hayvanlardaki etkileri, tanı ve tedavisinden bahseden alt bilim dalıdır.

İmmunotoksikoloji: İlaç ve zehirlerin canlıların bağışıklık sistemi üzerine olan etkilerini inceler.

Madensel zehirler: Bakır, kurşun, civa, kadmiyum, arsenik, bizmut, talyum, fosfor, flor ve diğer elementler gibi geniş bir grubu kapsar.

Enerjetik zehirler: Radyasyon, X ışınları.

Hemoliz: Kandaki alyuvarların (eritrositler) parçalanmasıdır.

Perakut zehirlenme: Toksik bir maddenin çok yüksek miktarda ve tek dozda alınmasıyla oluşan; yaşamsal öneme sahip organ ve fizyolojik işlevlere yönelik etkisi çok kısa sürede gelişen, kısa sürede zehirlenme belirtileri ve ölümle sonlanan zehirlenme şeklidir. Zehirlenme belirtileri birkaç dakika ile 24 saat arasında şekillenir.

Ekskresyon: İlaç ve zehirlerin vücuttan atılması.

Pestisitler: Tarım zararlılarına karşı kullanılan ilaçlar ile hayvanların dış parazitleri, toprak kurdu, fare ve sümüklü böcekleri öldürmek için kullanılan ilaçlar, otlakları ve çevreyi bulaştırarak hayvanlarda zehirlenmeler oluşturmaktadır. Hayvanlar için en önemli ve yaygın zehirlenme nedeni pestisidlerdir.

Adsorban: Zehirli maddeyi yüzeyinde tutan madde.

Orfila (MS 1787-1853) çağdaş anlamda toksikolojinin kurucusudur.