TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ

Kloramfenikol, kemik iliğinde alerjik nitelikte aplastik anemi tehlikesi sebebiyle, Nisan-1993’den itibaren ülkemizde besi değeri olan hayvanlarda kullanımı yasaklanmıştır.

Bazı maddelere bazı hayvanlar ileri derecede duyarlıdır. Piretroidlere balıklar duyarlılık göstermektedir.

Aminoglikozidler böbrekler ve iç kulak (işitme ve denge organı) için çok zehirlidirler; bu sebeple, çok dikkatli kullanılmalıdırlar.

Bakteriyostatik ilaçlar bakterilerin gelişmesi ve üremesini yavaşlatır-engellerler. Tetrasiklinler, makrolidler, fenikoller, sülfonamidler ve kinolonlar örnek olarak verilebilir.

Bakterisid etkili ilaçlar bakterileri doğrudan öldürürler; özellikle perakut ve akut seyirli hastalıkların sağaltımında bu ilaçlar tercih edilir. Bakterileri öldürerek etkiyen ilaçlar, bakterilerin gelişmesini de önlerler. Beta-laktamlar, nitrofuranlar, aminoglikozidler, polimiksinler ve novobiosin örnek olarak verilebilir.

Tetrasiklinler, aminoglikozidler, fenikoller, makrolidler ve linkozamidler bakterilerde protein sentezini bozarlar.

Kinolonlar bakterilerde DNA jiraz etkinliğini engelleyerek nükleik asit sentezini bozarlar.

Parenteral yolla uygulanan sefalosporinlerden bazıları (sefaperazon gibi) duyarlı mikroorganizmalardan kaynaklanan kuru dönem mastitis olaylarının sağaltımında doğrudan, meme içine uygulanırlar.

Vankomisin 1955’de Strep.orientalis kültürlerinden elde edilmiş glikopeptid yapılı bir maddedir. Rezerv antibiyotik olarak kabul edilir.

Alkilleyici maddelerden formaldehid, glutaraldehid, etilendioksit ve propilen oksit gibi maddeler bakteri, mantar, virüslere karşı aynı zamanda spor formlarına karşı da etkinlik gösterir.

Kemoterapi 19’uncu yüzyılın sonlarında Alman araştırıcı Paul Ehrlich’in ortaya attığı bir terimdir. “Konakçıya zarar vermeksizin veya çok az zarar vererek vücudunda bulunan bakteri, iç ve dış parazit, virüs, protozoa gibi zararlıların gelişmesini durduran veya öldüren maddelerle yapılan bir sağaltım şekli” olarak tanımlanır. Helmint, protozoa, mantar, bakteri, virüs, böcekler, kanser hücreleri gibi vücutta hastalığa yol açabilen çok sayıda etken bulunur; ilaçlar da o ölçüde çok ve çeşitlidir. Dış parazitleri etkileyen ilaçlar: Bit, pire, uyuz, kene, uçucu sinek ve benzeri parazitlere etkilidirler. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Kemoterapinin amacı konakçıya hiç veya çok az istenmeyen etkisi olan bir maddeyle hastalık etkeni üzerinde yeterli ölçüde bir etkinin (gelişmeyi yavaşlatıcı, durdurucu veya öldürücü etki) oluşturulmasıdır. Kemoterapide kullanılan maddeler seçici (seçkin) etkinin örnekleridirler. Seçkin etki mikroorganizma (parazit, mantar da dahil) hücreleri ile memeli hücreleri arasında bulunan yapı ve biyokimyasal farklılıkların bir sonucudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Hücre duvarı sentezinin engellenmesi: Bakteri hücrelerinde, stoplazmik zarın dış yüzünü kuşatan sert bir hücre duvarı vardır; kalınlığı 10-25 nm arasında değişir. Bakteride hücre duvarının şekillenmesini engelleyen ilaçlar gelişmekte-çoğalmakta olan bakterilere etkilidirler; etkileri genellikle öldürücüdür. Penisilin, vankomisin, novobiosin bu tarzda etki gösterir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Ara metabolizmanın bozulması: Sülfonamidler, trimetoprim, izoniazid gibi maddeler bakterilerde ara metabolizmayı bozarak, son derece önemli bazı maddelerin (folik asit gibi) sentezini engellerler. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Hastanın savunma sistemlerinin bozuk olduğunda bağışıklık sistemi yetmezliği veya baskılandığı durumlarda öncelikle bakterileri öldürücü ilaçlar seçilmelidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Direnç, genel olarak bakterilerin ilaç tarafından etkilenmemesi anlamına gelir. Klinik olarak ilaç direnci bir ilacın kullanıldığı sağaltım dozlarında plazmada sağladığı yoğunluklarda duyarlı olduğu bilinen bakteri türü veya suşlarının yaşayabilme ve çoğalabilmeleri anlamına gelir. Direnç doğal ve kazanılmış (mutasyonal ve aktarılabilir direnç) diye ikiye ayrılır. Bir ilaca dirençli olan bir bakteri türü benzer yapı veya etki şekline sahip diğer bir ilaca da dirençli olabilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tetrasiklinler doğrudan güneş ışığına maruz kalmayacak şekilde ve serin bir yerde muhafaza edilmelidirler. Geniş spektrumlu ilaçlardır. Gram-pozitif bakterilere Gram-negatiflere göre daha etkilidirler. Gebelik sırasında annenin uzun süreli tetrasiklin sağaltımı görmesi yavrunun diş ve kemiklerinde renk değişiklikleri yanında, gelişme ve şekil bozukluklarına da yol açabilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İdeal bir antielmintik verildikten sonra, sindirim kanalından hızlı emilip parçalanmamalıdır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Organik fosforlular (organik fosfatlar, OF) fosforik asit veya kükürtlü analoglarının esterleridir. OF bileşikler toz veya sıvı halde bulunurlar. Çevrede kalış süreleri genellikle 2-4 hafta arasında değişir. OF insektisitlerin çoğu tarım zararlılarına karşı kullanılır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sanitizer: Çevrede insan ve hayvan sağlığıyla ilgili olarak su, toprak, alet vb malzemelerdeki mikroorganizmaların yok edilmesi amacıyla kullanılan maddelerle yapılan işlemdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.