TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ

Yerel hormonlar

Hipotalamus Hormonları: Başlıcaları, tirotropin salıverici hormon (TRH), kortikotropin salıverici hormon (CRH), gonadotropin salıverici hormon (GnRH), büyüme hormonu salıverici hormon (GHRH), somatostadin (büyüme hormonu salınımını inhibe edici hormon), prolaktin salıverici hormon (PRH), prolaktin salınımını baskılayıcı hormon (PIH)’dur. Veteriner hekimlikte en fazla kullanım alanı bulan GnRH’dır.

Süperovulasyon: Dişilerde bir yumurtlama döneminde çok sayıda yumurta oluşumu demektir.

FSH, dişilerde yumurtalıklarda folliküllerin gelişmesini ve östrojen salınımını, erkeklerde ise spermanın gelişimini sağlar.

Melatonin koyun, keçi ve atlarda fertilitenin mevsimsel kontrolünü tedavi edici olarak kullanılır. Özellikle koyun ve dişi keçilerde siklik yumurta aktivitesinin başlamasında etkili olur. Bu da koyun sürülerinde sezon içinde erken çiftleşme ve üreme performansında düzelme ile sonuçlanır. Melatonin ayrıca, köpek ve kedilerde uyku ve davranış bozukluklarını düzeltmek için, köpeklerde alopesi (kıl dökülmesi) tedavisi
amacıyla da kullanılır.

Tiroid Salıverici Hormon (Tirotropin, TSH)
İlaç örnekleri: Tirotropin alfa.
Etkileri: İyodun tiroid bezi içine alınmasını artırır ve tiroid bezinden tiroid hormon (tiroksin-T4, triiyodotironin-T3) salınımını uyarır.
Kullanılmaları: Özellikle köpek ve kedilerde hipotiroidizmin, atlarda ise daha seyrek olarak hipofiz adenomunun tanısı amacıyla kullanlır.

Fizyopatolojik etki: Organ veya sistemlerde görev bozuklukları yapma demektir.

İdrar söktürücüler, kimyasal yapıları ve etkilerine göre sınıflandırılırlar; karbonik anhidrazı engelleyenler, tiazidler, kıvrım işeticiler, potasyum tutanlar, ozmotik işeticiler, metilli ksantinler diye ayrılabilirler.
İlaç örnekleri: Asetazolamid (karbonik anhidraz engelleyici); klorotiazid, hidroklorotiazid, bendrofluazit (tiazid grubu işeticiler); furosemid (kıvrım işetici), etakrinik asit (kıvrım işetici); triamteren ve amilorid (potasyum tutan işeticiler); mannitol (ozmotik işetici); kafein, teofilin, teobromin (metilli ksantinler) başlıcalarıdır.

Balgam Söktürücüler (Ekspektoranlar):
İlaç örnekleri: Benzoin, balsam, okaliptus yağı, gayakol, amonyum klorür, asetatlar, asetik asit, kreozot, guafenezin, potasyum iyodür, ipeka, sodyum sitrat.

İştahı Açanlar:
Hayvanlarda, insanlardan farklı olarak çoğunlukla iştah artırıcılar kullanılır. İştah merkezi hipotalamusta bulunur. İştahın kontrolünde bazı kimyasal aracıların (nöromediatörler) rolü vardır. Uyarıcı mediatörler, norepinefrin (α2-adrenerjik reseptör aracılı) ve dopamin
(muhtemelen D1-reseptör aracılı) iken, serotonin (5HT) inhibitördür. Gamma-amino butirik asit (GABA) de iştahı uyarır; ancak, etkisi tartışmalıdır. Opiyat, pankreatik polipeptidler gibi kimyasal aracıların salıverilmesini kontrol ederek iştahı etkileyen birkaç nöropeptid de vardır. Kalsitonin, kolesitokinin, kortikotropin salıverici faktör gibi diğer nöropeptidler iştahı baskılar.
İlaç örnekleri: Hidrazin, metoklopramid, megestrol, siproheptadin, glukokortikoidler, B grubu vitaminler, diazepam ve okzazepam başlıca maddelerdir. Hidrazin, metoklopramid ve megestrol daha çok insanlarda (kanserli hastalar) tercih edilirken, diğerleri hayvanlarda ve özellikle kedilerde kullanılır.

Aritmi Tedavisinde Kullanılan İlaçlar (Antiaritmikler): 
Kalpteki anormal ritmi (aritmi) düzeltmek için kullanılan ilaçlardır. Bu gruptaki ilaçlar farklı sınıflar altında değerlendirilir.
İlaç örnekleri: Veteriner hekimlikte antiaritmik olarak atropin, kinidin, prokainamid lignokain, fenitoin yaygın kullanılır. Atenolol, esmolol, propranolol, bretilium, amiodaron, verapamil, nifedipin, diltiazem kullanılabilen diğer ilaçlardır.

Erkek Cinsiyet Hormonları

Metilli ksantinlerden kafein diüretik etkilerini böbrek kan akışını ve glomerüler filtrasyon oranını artırarak gösterir.

nazal mukozadaki damarları daraltıp, havanın rahat geçişini sağlayarak

Prokinetikler

Solunum, Kalp-Damar ve Diüretik sistem ilaçlarında metill ksantinler kullanılır

Fenilefrin

Histamin

Metiltestosteron

FSH