TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ

Opioidler (Narkotik Ağrı Kesiciler)
İlaç örnekleri: Difenoksilat, etorfin, fentanil, loperamid, meperidin, morfin gibi. Uluslar
arası kontrole tabidirler. Kırmızı reçete ile temin edilirler.
Genel etkileri: Ağrı kesici, kusturucu, öksürük kesici, solunumu baskı altına alıcı,
spazm çözücü-giderici, kabız yapıcı etkilidirler. Bağımlılık yaparlar.

Yatıştırıcı ve Uyku İlaçları
İlaç örnekleri: Diazepam, kloralhidrat, pentobarbital gibi. Yeşil reçete ile temin edilirler.
Genel etkileri: MSS’yi ılımlı-hafif-orta derecede baskı altına alırlar, baskı yaygın şekildedir. Etkileri doza bağlıdır; hafif yatışmadan derin anesteziye kadar beyini baskı altına
alırlar. Uyku dozunun 1/3-1/6’sı miktarlarda yatışma yaparlar. Uyku dozunun 5-10 katı
miktarlarda ölümle sonuçlanan uzun süreli anestezi oluştururlar. Ruhi gerginlik, endişe,
korku, huzursuzluğu giderirler. Bağımlılık yaparlar. Artık etkileri vardır.

Parasempatik sinir sistemi (PSS): Bu sistemin pregangliyonik lifleri ortabeyin (mesensefalon), medulla (bulbus) ve sakral omurilikte bulunan nöronlardan (1’inci sıra nöronlar) çıkarlar. OSS’nin parasempatik bölümü anatomik olarak beyin-kuyruk sokumu
sinirleri (kraniyo-sakral) olarak bilinir.

Sempatolitik ilaç örnekleri:  αA-R blokörleri (bromokriptin, dibenamin, ergonovin (ergometrin),
ergotamin, fenoksibenzamin, karvediol, labetalol, prazosin, yohimbin); βA-R blokörleri
(atenolol, metoprolol, propranolol, timolol gibi); adrenerjik nöron blokörleri (bretilium,
guanetidin, rezerpin gibi).

Parasempatomimetik İlaç örnekleri: Kolin esterleri (Ak, karbakol, metakolin gibi), alkaloitler (arekolin, pilokarpin gibi), AkE’yi engelleyenler (fizostigmin, neositgmin, pridostigmin gibi). AkE’yi
engelleyenler dolaylı etkili parasempatomimetikler diye de bilinirler.

Opioidler: Narkotik Ağrı Kesiciler

Aspirin ve Benzeri İlaçlar: Narkotik Olmayan Ağrı Kesiciler

Nöro-Musküler Kas Gevşeticiler: Çizgili Kas Gevşeticiler

Çırpınma Önleyiciler: Antiepileptik İlaçlar

Reseptörlerde, NM benzeri (agonistik) etki oluşturan maddeler ile etkiledikleri reseptör çeşitlerinin başlıcaları şunlardır.
• Metakolin: Muskarinik Ak reseptörler (mAk-R’ler, M-R’ler)
• Nikotin: Nikotinik Ak reseptörler (nAk-R’ler)
• Fenilefrin: α-Adrenerjik reseptörler (αA-R’ler)
• İzoproterenol: β-Adrenerjik reseptörler (β1A-R’ler, β2A-R’ler)
• Dobutamin: β1A-R’ler
• Terbutalin: β2A-R’ler
• Klonidin ve ksilazin: α2A-R’ler

Merkezi sinir sistemi ilaçları kemoterapötiklerden sonra farmakolojide en çok ve
sık kullanılan maddelerdir.

Sinaps veya kavşaklarda bir nöronun ucundan salıverilen ve diğer hücre veya nöro-efektör yapının zarında bulunan reseptörlere etkiyerek uyarının geçişini sağlayan maddeler nöro-medyatörlerdir.

Halotan genel anestezik etkili ilaçlardandır

Lidokain yerel anesteziklerdendir.

Analeptik terimi merkezi sinir sistemini uyaran ilaçlar için kullanılır.

Akson uçlarının efektör yapılarla yaptıkları bağlantı yerlerine sinaps veya nöro-efektör kavşak adı verilir.

Adrenalin sempatomimetik ilaçlardandır.

Yohimbin sempatolitik etkili ilaçlardandır.

Parasempatomimetikler kolinerjik ilaçlar olarak ta bilinmektedir.

Skopolamin parasempatolitik ilaçlardandır.