TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ

Propranolol sinir sisteminde reseptörleri kapatarak nöromediyatörlerin tersi etki oluşturan maddelerdendir.

Lidokain lokal anesteziktir.

Morfin narkotik ağrı kesicidir.

Diazepam antiepileptiktir.

Kafein analeptiktir.

Amfetamin sempatomimetiktir.

Labetolol sempatolitiktir.

Fizostigmin parasempatomimetiktir.

Atropin parasempatolitiktir.

Merkezi sinir sistemi (MSS) ilaçları kemoterapötiklerden sonra farmakolojide en çok ve sık kullanılan maddelerdir. Bu sisteme etkiyen ilaçlar ağrıyı keserler, ateşi düşürürler, ruhi rahatlama ve sakinleşme yaparlar, uykuya veya canlanmaya sebep olurlar, iştahı keser veya açarlar, kusma yapar veya önlerler ve öksürüğü dindirirler. Beyin kabuğunu etkileyerek kişinin kendisini iyi hissetmesine (öfori) ve hayal görmeye (halusinasyon) sebep olurlar. Seçenekler incelendiğinde, A, C, D ve E seçeneklerinde verilen durum ve hastalıkların tedavisinde MSS ilaçları sıklıkla reçete edilen ilaçlardır; fakat B seçeneğindeki verilen Hipertansiyon, Kardiyovasküler sistem ilaçları ile tedavi edilir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'B' seçeneğidir.

A, B, C ve E seçeneklerine bakıldığında, verilen örnek ve özelliklerin tümü Nöro-medyatörlere değil Nöro-modulatörlere ait özelliklerdir. D seçeneğindeki verilen 'Nöro-medyatörlere örnek olarak noradrenalin ve asetil kolin verilebilir' bilgi ise doğrudur ve ayrıca örnek olarak serotonin (5-hidroksitriptamin, 5HT), dopamin, histamin, glutamik asit, glisin, gamma-aminobutirik asit (GABA) ve endorfinler verilebilir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'D' seçeneğidir.

Seçeneklere bakıldığında; A, B, C ve D seçeneklerinde verilen örnekler birer Nöro-medyatör örneğidir. D seçeceğimde verilen 'P maddesi' ise bir Nöro-modulatördür. Omurilik-arka boynuzundaki 1’inci duyusal sinir ucu ile 2’nci duyusal nöron arasında uyarının geçişi P maddesi ile sağlanır; burada sinaps öncesi uçta bulunan enkefalinerjik ara-nöronlar P maddesinin salıverilmesini ayarlarlar (azaltırlar) ve ağrılı uyarının geçişini ve ağrının algılanmasını önlerler. Bu açıklamaya göre doğru seçenek  'D' seçeneğidir.

Sinaptik iletimin sona erdirilmesi Nöro-medyatörlerin; Sinir ucuna geri alınma, Çevre dokulara sızma ve Enzimatik parçalanma yolları ile olur. Enzimatik parçalanma; sinir ucu stoplazması, sinaptik aralık ve sinaps sonrası zarda NM’leri parçalayan enzimler bulunur. Bu olay özellikle Asetilkolin için önem taşır. Sinaptik aralık ve sinaps sonrası zarda bulunan asetilkolin esteraz (AkE), Asetilkolini kolin ve asetik asite ayrıştırır; kolin, kolin pompası aracılığında sinir ucuna geri alınır ve Asetilkolin sentezinde tekrar kullanılır. Sinir ucu stoplazmasında monoamin oksidaz (MAO), sinaptik aralık ve efektör hücrelerde bulunan katekol-O-metiltransferaz (COMT) NA’nın etkisinin sona erdirilmesinde iş görür; yalnız, bu olay sinir ucuna geri alınma yanında önemsiz kalır. Bu açıklamaya göre doğru seçenek  'E' seçeneğidir.

Nöron veya sinir uçlarında NM madde sentezini engelleyebilen bir madde, o madde deposunun tükenmesine yol açarak uyarı geçişinin zayıflamasına veya engellenmesine sebep olur. Örneğin adrenerjik sinir uçlarında da α-metilparatirozin NA ve adrenalinin sentezini engeller. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'A' seçeneğidir.

Seçenekler incelendiğinde 'E' seçeneğindeki verilen Nikotin haricindeki tüm maddeler, antagonist davranış gösteren maddelere en önemli örneklerdir. Soru kökünde agonistik ilişki sorulduğundan doğru cevap 'E' seçeneğidir.

Botulismus toksini kolinerjik sinir uçlarından asetilkolin’in salıverilmesini engeller  ve parasempatolitik etki oluştururlar. Bu açıklamaya göre. doğru seçenek 'B' seçeneğidir.

A ve B seçeneklerinde verilen Fenilefrin α-Adrenerjik reseptörleri etkilerken; İzoproterenol, β-Adrenerjik reseptörleri reseptörleri etkilemektedir. C ve D seçenkelrinde verilen ilaç etken maddeleri ise konu ilgili değildir.  Dolayısıyla bu seçenekler hatalı eşleştirmelerdir. Seçenekler incelendiğinde Doğru eşleştirme ise Metakolin: Muskarinik asetilkolin reseptörleri olmalıdır. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E' seçeneğidir.

Seçenekler incelendiğinde A, B, C ve E seçenkelerinde verilenlerin tümü sinir hücresi (nöron)için doğru bilgilerdir, aksine 'D' seçeneğindeki verilen 'Aksonlar veya yan dalları diğer nöronların hücre gövdeleri veya dendridleri ile  yakın temas kurmazlar' bilgisi hatalıdır. Bu durum sinir hücreleri için şu şekilde açıklanabilir: 'Aksonlar veya yan dalları diğer nöronların hücre gövdeleri veya dendridleri ile çok yakın temas (aracılı temas) kurarlar' Açıklamadanda anlaşılacağı üzere işaretlenmesi gereken cevap 'D' seçeneğidir.

Merkezi sinir sisteminde kendi nöronları, sinir uçları ile efektör yapılar ve MSS ile hormonal sistem arasındaki iletişim, haberci diye bilinen maddelerle (transmiter, medyatör, messanger) sağlanır.

Nöro-medyatörler: Sinaps veya kavşaklarda bir nöronun ucundan salıverilen ve diğer hücre veya nöro-efektör yapının zarında bulunan reseptörlere etkiyerek uyarının geçişini sağlayan maddelerdir; NM’lerin başlıcaları noradrenalin (NA), asetilkolin (Ak), serotonin (5-hidroksitriptamin, 5HT), dopamin, histamin, glutamik asit, glisin, gamma-aminobutirik asit (GABA) ve endorfinlerdir.