TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ

Organik klorlular içinde geçmişte tarımda ve halk sağlığında en yaygın kullanılan bileşik DDT’dir.

Brodifakum gibi antikoagulan rodentisitler, vitamin K redüktaz enzimini inhibe ederek kanın pıhtılaşmasını engellerler.

Metaller, metalik bağlarla kolayca katyon oluşturabilen elektropozitif elementlerdir. Atom ağırlıkları büyük olan kadmiyum (Cd), kurşun (Pb), civa (Hg) gibi ağır metallerin fizyolojik görevleri bilinmemesine rağmen düşük derişimlerde toksik etkilere neden olabilecekleri gösterilmiştir. Bakır (Cu), selenyum (Se), çinko (Zn) gibi esansiyel elementler de yaşamın devamlılığı için gerekli olmasına rağmen yüksek derişimlerde toksik etkilere neden olabilirler.

Türkiye’de pestisit veya ambalajlarının atıklarıyla ilgili özel bir mevzuat bulunmamaktadır. Atıklarla ilgili Bakanlık olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı atık yönetimi çalışmalarını belediye atıkları, ambalaj atıkları, tehlikeli atıklar ve özel atıklar olmak üzere değişik ana başlıklar altında yürütmektedir.

Kapalı alanda olan dökülme durumunda birçok pestisit buharlaşacağından, buharların birikimini önlemek için kapı pencereler açılarak ortam havalandırılmalıdır. Havalandırmak mümkün değilse maske takmadan temizliğe devam edilmemelidir.

Süspansiyon konsantre (SC; Akıcı konsantre): Bir sıvıda çözünmeyen katı maddenin aynı sıvıyla bir araya getirilmesiyle hazırlanan ve kullanmadan önce suyla seyreltilen bir formülasyondur.

Doğal Organik Pestisitler: Bunlar, bitkisel ve mikrobiyal pestisitler diye ayrılırlar. Bitkisel pestisitler: Değişik kimyasal yapılı bitkilerden türeyen bileşiklerdir, temas ve/veya mide zehiri olarak etki ederler. Bu grupta krisantemumdan ekstrakte edilen piretrinler, tütünden ekstrakte edilen nikotin, rotenon ve striknin bulunur. Birçoğu çevrede kalıcı değildir.

Sentetik piretroitler: Kimyasal yapıları doğal piretrinlere benzer, ama çevrede dayanıklılıklarını artırmak için kimyasal yapılarında değişiklik yapılmıştır. Birçoğu temas zehiri olarak etki eder. Sentetik piretroit örnekleri resmetrin, lambda-sihalotrin, siflutrin, sipermetrin, deltametrin ve permetrin’dir.

Pestisitlerin en önemli yararı, haşerelerle taşınan vektör hastalıklara karşı mücadeleye katkı koymalarıdır. Örneğin sivrisineklerle taşınan sıtma, pirelerle taşınan veba ve kenelerle taşınan Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi gibi hastalıkları kontrol etmek için öncelikle vektörleriyle mücadele etmek gerekir. Diğer yararı, tarımsal ürünlerin üretimlerinde kullanıldıklarında, tarım ürünlerinin zararlılardan korunarak verimin ve ürün kalitesinin artmalarını sağlamalarıdır. Böylece gittikçe artan nüfusa karşı zaten yetersiz olan tarımsal ürünlerin verimini artırırlar. Son olarak pestisitler, evlerde ve resmi kuruluşlarda sivrisinek, kemiriciler ve böceklere karşı kullanılarak insanın yaşam kalitesine ve refahına da katkı koyarlar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Akarisit akarları-Algisit su yosunlarını- Avisit kuşları-Fungusit mantarları-Nematisit yuvarlak kurtları hedef alan pestisitlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Fumigantlar: Uçucudur ve solunum sistemi yoluyla gaz şeklinde zararlıya girerler. Doğru cevap D şıkkıdır.

Bu ürünlerin birçoğu uygulanmaları takip eden 72 saat içinde parçalanırlar. Doğru cevap yani yanlış olan ifade B şıkkıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır. Atom ağırlıkları büyük olan kadmiyum (Cd), kurşun (Pb), civa (Hg) gibi ağır metallerin fizyolojik görevleri bilinmemesine rağmen düşük derişimlerde toksik etkilere neden olabilecekleri gösterilmiştir. Bakır (Cu), selenyum (Se), çinko (Zn) gibi esansiyel elementler de yaşamın devamlılığı için gerekli olmasına rağmen yüksek derişimlerde toksik etkilere neden olabilirler.

Doğru cevap B şıkkıdır. Geçmişte çok kullanılan herbisitlerden atrazin’in amfibilerde endokrin bozucu etkilere neden olduğu gösterildiğinden 2004 yılında Avrupa Birliği ülkelerinde ve 2009’da da Türkiye’de kullanımı yasaklanmıştır. Ancak, diğer araştırmalarla bu etkilerin desteklenmemesi nedeniyle ABD, Kanada, Japonya ve Rusya gibi ülkelerde kullanımına halen devam edilmektedir.

Doğru cevap C şıkkıdır. Emülsifiye konsantre, etkin maddenin bir veya daha fazla petrol bazlı solventlerle seyreltilmiş sıvı bir formülasyonudur. Aerosol, etkin maddeyi içeren sıvı çözeltinin basınçlı bir kabın içine konulmasıdır. Kapsüllü süspansiyon, yavaş veya kontrollü salınım): Kullanmadan önce suyla seyreltilmeye özgü bir sıvıdaki kapsüllerin süspansiyonudur. Solusyon, pestisitler bazen seyreltilmeye gerek kalmadan kullanılmak için veya özel rafine edilmiş petrol veya öteki petrol bazlı solventlerle seyreltilmek üzere hazırlanırlar.

Her hangi bir dökülmeyi önlemek için bütün ambalajlar emniyete alınmalıdır. Kâğıt, karton veya benzeri materyallerden yapılmış ambalajlar nemden korunmalıdır. Cam ambalajların kırılmasını önleyecek tedbirler alınmalıdır. Pestisitler daima aracın arkasında taşınmalıdır. • Herhangi bir taşıtın yolcu bölümünde veya gıda, yem veya elbiselerle aynı bölümde taşınmamalıdır. Pestisitlerle birlikte arkası açık taşıtların arkasında çocukların ve hayvanların binmesine izin verilmemelidir. III. ifadede yer aldığı gibi mutlaka personel kucağında taşınmasına gerek yoktur. Devrilmemesi için gerekli önlemlerin alınması yeterlidir. Hatta aracın arka kısmında çocuk ve hayvanların eşlik etmesi istenmez. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır. DSÖ’ne göre arta kalan insektisit süspansiyonu özel olarak kazılmış bir çukura boşaltılarak imha edilmelidir. İçme veya yıkama, balık havuzları veya akarsu olarak kullanılan sulara bulaşacak yerlere dökülmemelidir. Piretroitler gibi bazı insektisitler balıklara çok zehirli olduğundan kazılacak çukur akarsu, kuyu ve evlere en az 100 metre mesafede ve tepe alanların alt tarafında olmalıdır. Yıkama ile püskürtme artık suları çukura boşaltılır, kullanılan kap, kutu ve şişeler gömülür. Çukurun ağzı daima kapalı tutulmalıdır. Karton, kâğıt ve temiz plastik kaplar, ev ve içme suyu kaynaklarından uzakta sınırlandırılmış bir yere gömülmelidir.

İnsektisitler böceklere karşı kullanılır