TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ - Deneme Sınavı - 22

Bakırla akut zehirlenme vakalarında belirtiler hızlı başlar. Zehirlenen hayvanlarda bulantı, kusma, tükürük salgısında artış, şiddetli sancı, sürgün, güçsüzlük, felç ve ilerleyen olgularda 1-4 gün içerisinde ölüm şekillenir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hayvanlarda çinko ile genellikle akut ve kronik nitelikte zehirlenme vakaları görülür. Fazla miktarda alınan çinko, karında sancı, genellikle hafif-yeşil renkte sürgün, kusma, süt veriminde azalma, iştahsızlık, uyuşukluk, solunum güçlüğü, özellikle omuz eklemi olmak üzere eklemlerde şişme ve dolaşım şoku ile giden akut zehirlenmeye sebep olur. Kronik olaylarda ise iştahsızlık, yemden yararlanmanın azalması, zayıflama, eklemlerde yangı, mide-bağırsak yangısı, topallık, peklik, süt veriminde azalma gibi belirtiler dikkati çeker. II numaralı madde akut zehirlenmenin belirtilerindendir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sığırlarda kronik nitrat zehirlenmesi durumunda ise anoreksi, durgunluk, ağırlık kaybı veya yeteri ölçüde ağırlık kazanamama, süt veriminde azalma, ileri derecede güçsüzlük,
yavru atma veya yaşam gücü zayıf yavru doğurma gibi belirtiler dikkati çeker. Doğru cevap E şıkkıdır.

Temel bir besin maddesi olan tuz, hayvan yemlerinde normal olarak %0.5-1 arasında bulunur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Koniin, Maydanozgiller ailesinden Baldıran bitkisinin tüm kısımlarında bulunan sıvı bir alkaloittir. Baldıran Anadolu’da yaygın şekilde yıkıntı ve harabelerde, sürülmüş arazilerde,
dere ve çay kenarlarında yetişen bir bitkidir. Bu bitki fare idrarı kokusu verir ve Sokrat zehiri olarak da bilinir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kolşisin; son derece zehirli, Zambakgiller ailesinden Acı çiğdem bitkisinin, özellikle tohumları olmak üzere, tüm kısımlarında bulunan bir alkaloitdir. Bitkinin belirtilen kısımlarında az miktarda da olsa demekolşin de vardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Strikninin etkisi çabuk başlar. Büyük miktarlarda alındığında 20-30 dakika içerisinde ölüme neden olur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Bitki kaynaklı ışığa duyarlılık Tip I ışığa duyarlılık ve Tip II ışığa duyarlılık diye ikiye ayrılır. Tip I ışığa duyarlılığa doğrudan bitkiden gelen madde veya maddeler neden olurken; Tip II ışığa duyarlılığa karaciğer aracılığında atılan parçalanma ürünleri/metabolitleri neden olur. Bu sebeple, ilki “birincil ışığa duyarlılık”, ikincisi de “ikincil ışığa duyarlılık” (karaciğer kaynaklı ışığa duyarlılık) diye de bilinir. İkincil işığa duyarlılıkta karaciğer hasarı ve şiddetli sarılık da vardır. Fagoprin, hiperisin, lantaden, lechuguilla, ikterogenin gibi
maddeler veya bunları içeren bitkiler Tip I ışığa duyarlılığa neden olurken; filloeritrin, bergaptan, ksantotoksin, psoralen gibi maddeler de Tip II ışığa duyarlılığa neden olurlar. Doğru cevap D şıkkıdır.

Zehirli Yağ Asitleri
Özellikle yabani şalgam, kolza ve pamuk gibi bitkilerde veya bunlardan elde edilen yağlarda bulunan erusik asit, sterkulik asit, malvalik asit, setoleik asit, fitanik asit gibi yağ asitleri vücutta sindirilemedikleri için hayvanlarda zehirlenmeye neden olabilirler. Bunlar içerisinde de özellikle erusik asit önem taşır ve bu maddeyi içeren yemlerin tüketilmesi hayvanlarda, gelişme geriliğine, yemden yararlanmanın azalmasına, kalp kası ve çizgili kaslarda hasara, kalp kası mitokondrionlarında glutamat gibi maddelerin yükseltgenme
yeteneği ve ATP üretiminin bozulmasına, dalağın büyümesine ve alyuvarların parçalanmasına yol açabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Orfila (MS 1787-1853) çağdaş anlamda toksikolojinin kurucusudur. Zehirli kimyasal maddeler ile biyolojik sistemler arasındaki ilişkiyi tanımlayarak; zehirlerin tanısına temel oluşturacak şekilde analitik ve adli toksikolojinin gelişimine öncülük etmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Forensik (adli) toksikoloji, zehirlenme olaylarında kasıt olduğundan kuşkulanılan adli olayların çözümünde yardımcı olur. Klinik ve analitik toksikoloji dalları ile yakın ilişkilidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sentetik zehirler, tarım zararlıları ve hayvanlardaki dış parazitlere karşı kullanılan bileşikler (böcek öldürücüler), ilaçlar, deterjanlar, yapay gübre ve endüstride kullanılan günlük yaşamımıza giren pek çok sayıdaki maddeyi kapsar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Löykopeni, kanda bulunan beyaz kan hücresi (akyuvar) sayısının azalması durumudur.  Radyoaktif maddeler ve bazı ilaçlar hematopoetik sisteme etkiyerek anemi ve löykopeni şekillenmesine sebep olur. Doğru cevap A şıkkıdır.

1-50 mg/kg arasındaki miktarları zehirleyici olan maddeler fazla toksik olarak gruplandırılmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kronik zehirlenme meydana getiren zehirler etkilerini genellikle 1-3 aylık bir maruz kalınma/alım sürecinden sonra gösterirler. Doğru cevap E şıkkıdır.

Madenlerin değerlilikleri yükseldikçe zehirliliği artar. Bakır, çinko, cıva, kadmiyum ve kurşun gibi ağır madenlerin zehirliliği fazladır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Ekskresyon, ilaç ve zehirlerin vücuttan atılmasıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Nekropside (Patolojik inceleme), zehirlenme sonucunda ölen veya kesilen hayvanlarda organlar ve dokulardaki değişimler incelenir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Adsorban, zehirli maddeyi yüzeyinde tutan maddedir. Doğru cevap C şıkkıdır.