TEMEL VETERİNER FARMAKOLOJİ VE TOKSİKOLOJİ - Deneme Sınavı - 29

Parasempatomimetikler:

Kullanılmaları: Mide-bağırsak tembelliği, rumen tembelliği, peklik, idrar tutukluğu, atropin ve benzeri maddelerle zehirlenmeler gibi durumlarda kullanılırlar. İlaç örnekleri: Kolin esterleri (Ak, karbakol, metakolin gibi), alkaloitler (arekolin, pilokarpin gibi), AkE’yi engelleyenler (fizostigmin, neositgmin, pridostigmin gibi). AkE’yi engelleyenler dolaylı etkili parasempatomimetikler diye de bilinirler.

İlaç örnekleri: Adrenalin, dobutamin, dopamin, İPT, NA, amfetamin, bametan, detomidin, efedrin, fenilefrin, klenbuterol, klonidin, ksilazin, medetomidin, metamfetamin, mefentermin, α-metildopa, nilidrin, orsiprenalin (metaproterenol), ritodrin, salbutamol, simaterol, terbutalin gibi; bu ilaçlardan ilk beşi katekolaminler diye de bilinirler. Bunlardan α-metildopa, detomidin, klonidin, ksilazin ve medetomidin saf α2A-R agonisti; bametan, klenbutarol, nilidrin, orsiprenalin, ritodrin, salbutamol, simaterol, terbutalin saf β2A-R agonistidir.

İlaç örnekleri: αA-R blokörleri (bromokriptin, dibenamin, ergonovin (ergometrin), ergotamin, fenoksibenzamin, karvediol, labetalol, prazosin, yohimbin); βA-R blokörleri (atenolol, metoprolol, propranolol, timolol gibi); adrenerjik nöron blokörleri (bretilium, guanetidin, rezerpin gibi).

aA-R’lerin en güçlü uyarıcısı adrenalin’dir; NA orta, izoproterenol (İPT) zayıf etkilidir.

Merkezi Sinir Sistemini Uyaranlar (Analeptikler) İlaç örnekleri: Aminofillin, doksapram, heptaminol, kafein, niketamid, striknin.

Opioidler (Narkotik Ağrı Kesiciler) İlaç örnekleri: Difenoksilat, etorfin, fentanil, loperamid, meperidin, morfin gibi. Uluslar arası kontrole tabidirler. Kırmızı reçete ile temin edilirler.

NM’yi parçalayan enzimin engellenmesi: Sinir ucu veya sinaptik aralıkta bulunan ve NM’nin parçalanmasına aracılık eden enzimi(leri) dönüşümlü olarak engelleyen maddeler, söz konusu NM’nin etkisini artırırlar. Örneğin adrenerjik sinir uçlarında bulunan monoamin oksidaz-A (MAO-A) klorjilin, MAO-B deprenil tarafından engellenir; böylece, vezikül içinde daha fazla miktarda NA depolanmasına ve uyarıyı takiben de salıverilmesinin artmasına yol açarlar. Sinaptik aralıktaki AkE’yi engelleyen maddeler (fizostigmin, neostigmin, organik fosforlu ilaçlar gibi) Ak’in etkisini şiddetlendirirler.

Genel Anestezikler İlaç örnekleri: Azotprotoksit, eter, etilklorür, halotan, ketamin, metoksifluran, tiletamin, tiyopental gibi. Bunlardan veteriner hekimlikte kullanım için ketamin ve tiletamin içeren tıbbi ürünler vardır; diğerlerinin kullanılması gerektiğinde beşeri hekimlikte ruhsatlı tıbbi ürünler seçilebilir.

Aspirin çeşitli ağrılı (baş, diş, eklem, kas ağrısı gibi), ateşli (bakteriyel, viral hastalıklar gibi) ve yangılı-romatizmal hallerde (yumuşak doku, eklem, kas gibi) kullanılırlar. Aspirin düşük dozda kanın akıcılığını kolaylaştırmak ve böylece pıhtılaşmasını engellemek için de kullanılır. Dolayısıyla doğru cevap C şıkkıdır.

Meperidin narkotik ağrı kesici, atropin parasempotilitik etkili, doksapram analeptik,  diklofenak ise narkotik olmayan ağrı kesici özelliği olan ilaçlardır. Diazepam ise trankilizan, antiepileptik, etkili bir sedatif ve uyku ilacıdır.  Çırpınma önleyici, yatıştırıcı, sakinleştirici etkiye sahiptir. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Adrenerjik reseptörler, a-adrenerjik reseptörler (αA-R’ler) ve β-adrenerjik reseptörler (βA-R’ler) diye ikiye ayrılırlar. αA-R’ler genellikle uyarıcı-kasıcı-büzücü, βA-R’ler gevşetici-genişletici etkilere aracılık eder. Bu genel kuralın iki istisnası vardır; aA-R’ler bağırsaklarda gevşetici, βA-R’ler kalpte uyarıcı etkilere aracılık eder. Fenilefrin ise α-mimetik etkili ilaçlara örnektir. Dolayısıyla doğru cevap C şıkkı yani II ve III. ifadelerdir.

Sempatolitik etkili ilaçlar reseptör blokajı yaparlar. αA-R blokörleri damarları genişletir ve kan basıncının düşürürler. Ergonovin, ergotamin gibi ergot alkaloitleri deri damarlarını daraltırlar; özellikle vücudun çıkıntılı yerlerinde (kulak, kuyruk gibi) doku ölümüne (nekroz) sebep olabilirler. Uterusu uyarır ve doğum eylemini başlatırlar. βA-R blokörleri kalbi yavaşlatır, atım bozukluklarını engeller, düz kasları (damar, solunum yolları gibi) kasarlar. Solunum yollarının gevşetilmesi ise sempatomimetik etki ile β2A-R uyarımı ile gerçekleştirilir.Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Parasempatolitik ilaçlar preanestezi, düz kaslarda spazm çözücü, gözün incelenmesi, taşıt tutması, organik fosforlu (malatiyon, triklorfon gibi) ve karbamat (aldikarb, karbaril gibi) insektisitlerle zehirlenmelerde antidot olarak kullanılırlar. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır. Mide-bağırsak tembelliği, rumen tembelliği, peklik, idrar tutukluğu, atropin ve benzeri maddelerle zehirlenmeler parasempatomimetik ilaçların kullanım alanıdır.

Kaşıntıya yol açar

Akson ile diğer nöronun hücre gövdesi arasındaki kavşak

Oksitosin

Nikotin

Lidokain+adrenalin

Narkotik ağrı kesici

Kalp kası, düz kas ve salgı bezindeki nöro-efektör kavşakta bulunur