TEMEL VETERİNER ANATOMİ

Kan, hücreler arası maddesi sıvı olan bir destek dokusu çeşitidir. Bu doku kan damarları içerisinde bütün vücudu dolaşarak çeşitli vücut bölümleri arasında bağlantıyı sağlar. Kanın sıvı olan hücreler arası maddesine kan plazması denir. Kanın şekilli elemanları denen kan hücreleri bu kan plazması içinde süspansiyon halinde bulunurlar. Kan hücreleri, Eritrosit (alyuvar), Trombosit (kan pulcukları) ve Lökositlerdir (akyuvar). Doğru cevap D’dir.

Emme-basma tulumba gibi çalışan kalp (cor) göğüs boşluğunda iki akciğer arasında mediastinum medium’da yer alır. Tabanı yukarıda tepesi aşağı ve azda olsa geriye yönelik kassal bir konidir. Yerine büyük damarlar ve kalp zarı (pericardium) ile bağlanmıştır. Ortasının üst tarafındaki enlemesine boğumlama (koroner oluksulcus coronorius) ile üstte kulakçıklar (atrium) ile altta daha büyük olan karıncıklara (ventriculus) ayrılır. Doğru cevap C’dir.

Kalp duvar yapısı Pericardium (perikardiyum), Myocardium (miyokardiyum) ve Endocardium (endokardiyum) olmak üzere üç katmandan oluşur. Pericardium, fibröz ve seröz yapraklardan oluşmuş, kalbi çepeçevre saran kesedir. Dışta fibröz yaprak, pericardium fibrosum, büyük damar köklerini sardıktan sonra altta kalbi sternum veya diaphragma’ya bağlar. Fibröz yaprağın iç yüzü ile kalbin               üzerini  saran     yaprak, pericardium serosum’dur. Pericardium                serosum’un kalbi saran bölümüne, epicardium denir. Myocardium, kalp duvarını oluşturan en güçlü katman kalp kası, myocardium’dur. Bu katman kalp karıncıklarında, atrium’lara göre çok güçlüdür. Aynı zamanda sol boşlukları saranlar, sağ tarafınkilerden daha kuvvetlidir. Endocardium ise kalp boşluklarının iç yüzünü döşeyen ve boşluklardaki yapıları örten epitel dokusudur. Doğru cevap C’dir.

Kulakçıklar ile karıncıkları birleştiren ara delikler, ostium atrioventriculare dextrum (sağ atrium ile sağ ventrikül arasında), ostium atrioventriculare sinistrum (sol atrium ile sol ventrikül arasında) kan geçişini sağlayan deliklerdir. Bu delikler üzerinde temelini fibröz dokunun oluşturduğu, üzerini, kalbin iç zarının sardığı, sağda üç (tricuspital), solda iki (bicuspital-mitral) yapraktan oluşan kapakçıklar tarafından kontrol edilirler. Atrium’lar kanı toplayıp karıncığa ileten, karıncıklar da içlerindeki kanı akciğerlere (sağ karıncık) ve tüm vücuda (sol karıncık) ileten yapılardır. Bu açıklamalardan sol karıncığın daha güçlü olması gerektiği anlaşılmalıdır. Onun için sol karıncığın duvar kalınlığı uç noktası dışında çok fazladır. Doğru cevap D’dir.

Atrium’ların kasılarak sıkışması sonucu sağ karıncığa geçen venöz kan, karıncığın kasılması ile karıncıktan akciğer damarı (truncus pulmonalis) aracılığı ile akciğerlere pompolanır. Akciğer alveollerinin çevresindeki kılcallara yayılan oksijenden fakir kan orada havadan oksijen alır, karbondioksiti havaya verir. Bu şekilde gaz değişimi sonucu oksijenlenmiş kan, yine kılcal damarlar aracılığı ile toplanarak kalbin sol kulakçığına, venae pulmonales ile döner (küçük dolaşım). Oradan sol karıncığa geçen temiz kan (arteriel kan), aort vasıtasıyla tüm vücuda pompalanır. Doğru cevap A’dır.

Genel dolaşım venaları iki sistem şekillendirir. Bunlar akciğerlerden sol atrium’a arteryel kan getiren venae pulmonales adındaki damarlardır. Vücuttan sağ atrium’a venöz kan getiren damarlar; Vena cava cranialis (baş, boyun ve ön bacakların venöz kanını toplar), Vana cava caudalis (arka bacakların, karın boşluğu organlarının venöz kanını toplar), Vena azygos (göğüs boşluğu ön yarımının sağ ya da sol tarafının venöz kanını toplar) ve kalbin özel          venalarının açıldığı sinüs coranarius’dur.  Doğru cevap E’dir.

Kalp atımı ve basınç kalitesinin incelenmesi hekimlikte çok kullanılan bir tanı yöntemidir. Büyük atardamarların kemik üzerinden geçtiği bazı noktalarda parmak ucu ile damar kemik üzerine bastırılırsa nabız kolayca hissedilir. Büyük hayvanlarda alt çenenin alt kenarı gerisinden (arteria facialis), kuyruğun alt yüzünün ortasından (arteria cocygea medialis) ender olarak dirseğin iç tarafından ve kasık içinden nabız alınır. Küçük hayvanlarda (koyun, keçi, köpek, kedi v.s.) ise kasık içinden (arteria femoralis), nabız alınır.  Evcil Hayvanlarda Ortalama Nabız Sayıları; At dakikada 30-40 adet, sığır 60-80, koyun-keçi 70-80, domuz 60-90, köpek 70-120 ve kedi 110-130. Doğru cevap E’dir.

Omurgalılarda kardiovasküler sistemin yanında bir de lenf sistemi gelişmiştir. Damarlarının duvar yapısı kan damarlarına benzer. Lenf kanalları seyirleri boyunca bir kaç lenf düğümüne girerler çıkarlar. Şu halde lenf sistemine kanallardan sonra bir de lenf düğümleri dediğimiz ve vücudun koruma hücrelerini (lenfosit) yapan düğümler dâhildir. Düğümler hemen hemen her organ çevresinde, kaslar arasında, vücut boşluklarında bulunur. Doğru cevap B’dir.

Hipofiz bezi bütün iç salgı bezlerini kontrol eden bir bezdir. Hipofiz ön lob ve arka lob olmak üzere iki bölümden oluşur. Hipofizin arka lobundan, oksitosin ve antidiüretik hormon salgılanır. Oksitosin, yavru yatağı düz kaslarının kasılmasını uyarır. Aynı zamanda süt salgısını başlatır. Antidiüretik hormon vücutta sıvı dengesini ve kan basıncını düzenler. Hipofiz ön lobundan salgılanan hormonlar: a. Tiroid uyarıcı hormon, triod bezine etkir. b. Adrenocorticotrop hormon, böbrek üstü bezine etki eder. c. Gonadotrop hormonlar, ovarium ve testislere etki ederler d. Follikül uyarıcı hormon, yumurtalıktaki follikülleri uyarır. e. Prolaktin, süt salgılanmasına etki eder. f. Somatotrop hormon, protein sentezini uyarır. Doğru cevap D’dir.

Vücutta iç salgı yapan bezleri şunlardır; Hypophysis-Hipofiz (beyinaltı bezi): Bütün iç salgı bezlerini kontrol eden bir bezdir. Glandula pinealis (epifiz beyinüstü bezi): Melatonin salgısı ve sexüel aktiviteden sorumludur. Glandula thyroidea-Tiroid bezi: Salgısının çokluğu canlıyı fazla aktif yapar, azlığı ise uyuşuk bir halde kalmasına neden olur. Glandula adrenalis-Glandula suprarenalis (adrenler-böbrek üstü bezi): Heyecanlanmalarda vücuda destek olan salgıları yaparlar (adrenalin). Pankreas: İnsulin ve glukagonu yapar. Kan şekeri düzeyini ayarlar. Ovarium: Dişi seks hormonu östrojen ile progesteron’u yapar. Testis: Erkek seks hormonu, testesteron ile andosteron’u yapar. Plasenta: Koryon epiteli östrojen ile progesteron salgılar. Glandula parathyroidea-Paratiroid: Parathormon salgılarlar. Vücudun fosfor ve kalsiyum metabolizmasını ayarlar. Doğru cevap C’dir.

Önden arka yönde kalp;

Köpek.................3.-7. Kedi..................4.-7.

Geviş getirenlerde...2.-5. Tektırnaklılarda.....3.- 6.

kaburgalar arasında yer alır.

Endocardium: Kalp boşluklarının iç yüzünü döşeyen ve boşluklardaki yapıları örten epitel dokusudur.

Kalbin içini iki yarıma ayıran bölmenin iki atrium arasındaki bölümü, septum interatriale, iki ventriculus arasındaki kesimi ise, septum interventriculare’dir.

Vena cava cranialis (baş, boyun ve ön bacakların venöz kanını toplar)

Venler genellikle damar içi, intravenöz (I.V.) ilaç uygulamaları ve kan alımı amaçlı olarak kullanılır. Büyük hayvanlarda boyun bölgesinde, vena jugularis, karın bölgesinde halk arasında süt hokkası olarak adlandırılan, vena epigastrica cranialis superficialis (vena subcutanea abdominis) bu amaçla kullanılan venalardır. Kedi ve köpek gibi hayvanlarda ise yüzlek bacak venaları bu amaçla kullanılır.

Evcil Hayvanlarda Ortalama Nabız Sayıları:

At dakikada 30-40 adet

Sığır dakikada 60-80 adet

Koyun-keçi dakikada 70-80 adet

Domuz dakikada 60-90 adet

Köpek dakikada 70-120 adet

Kedi dakikada 110-130 adet

Kapiller (kılcal kan damarı): En ufak damar (kapiller), doku ve hücreler ile kanın temasını sağlayan kan damarlarıdır. Arter sistemi ile ven sistemini birbirine bağlayan ağı oluştururlar.

Hypophysis-Hipofiz (beyinaltı bezi): Bütün iç salgı bezlerini kontrol eden bir bezdir. Bu nedenle bezlerin şahı olarakta isimlendirilir.

Gonadotrop hormonlar, ovarium ve testislere etki ederler.

Pankreas: İnsulin ve glukagonu yapar. Kan şekeri düzeyini ayarlar.