TEMEL VETERİNER ANATOMİ

Akciğer lop bölümlemelerine uygun şekilde tekrar kollara ayrılarak en uç baloncuklara (alveolus pulmonis) ulaşır. Bronchus’un devamı olan son kollara bronchulus denir. Bronchulus’ların içerisinde kıkırdak ve salgı bezi yoktur. Oksijen ve CO2 değişimi alveollerde (alveolus pulmonis) olur.

Akciğerler göğüs kafesi (cavum thoracis) içinde yer alır.

Burun (nasus), gözlerin önünden ağızın üstüne doğru inen yüz parçasına verilen
isimdir. Hayvanlarda, insanda olduğu gibi ayrı bir yapı olarak burun görülmez.
Burun delikleri (nares) çevrelerini saran kıkırdaksal (cartilagines nasi) yapılardan
ötürü sürekli açıktırlar. Bu kıkırdakların diziliş ve yapı farklıları nedeniyle hayvan
türlerine göre burun delikleri şekilleri farklıdır (tek tırnaklılarda yarım ay, etçillerde virgül şekli gibi). Gevişgetirenlerde özellikle sığırda burun delikleri ile üst
dudak derisi farklılaşarak, merme (planum nasolabiale) olarak isimlendirilen özel
yapıyı oluşturur

Hayvanlarda, insanda olduğu gibi ayrı bir yapı olarak burun görülmez.
Burun delikleri (nares) çevrelerini saran kıkırdaksal (cartilagines nasi) yapılardan
ötürü sürekli açıktırlar. Bu kıkırdakların diziliş ve yapı farklıları nedeniyle hayvan
türlerine göre burun delikleri şekilleri farklıdır (tek tırnaklılarda yarım ay, etçillerde virgül şekli gibi). Gevişgetirenlerde özellikle sığırda burun delikleri ile üst
dudak derisi farklılaşarak, merme (planum nasolabiale) olarak isimlendirilen özel
yapıyı oluşturur. Bu bölge hayvanın sağlık aynası olarakta tanımlanabilir (sağlıklı
hayvanlarda üzeri nemli). Burun deliklerinden burun boşluğuna girilir. Burun
boşluğu, cavum nasi, burun perdesi, septum nasi adı verilen, üzeri mukoza kaplı
kıkırdaksal bir yapı ile eşit iki yarıma ayrılır

Külahsı yapıların üzeri mukoza ile kaplandığında, concha nasalis adı verilir.
Burun boşluğunda üst (concha nasalis dorsalis), orta (concha nasalis media) ve
alt (concha nasalis ventralis) olmak üzere üç konka yer alır. Bu konka’lar arasında
üç yol şekillenir. Birinci yol, burun kemiği ile üst konka arasında yer alan meatus
nasi dorsalis, bu bölgede koku sinirlerinin hücreleri yer aldığından buraya koku
yolu denir. Sinus yolu olarak tanımlanan ikinci yol, meatus nasi medius üst ve alt
konka’lar arasında yer alır. Alt konka ile burun boşluğu tabanı arasında yer alan
yol, meatus nasi ventralis, solunum yolu olarak isimlendirilir. Mide sondalarının
uygulandığı yerdir.

Yutak (pharynx), ağız boşluğu ile yemek borusunu, burun boşluğu ile gırtlağı
(larynx) birleştiren kassal ve zarsal huni şeklinde bir yapıdır. Solunum ve sindirim
yollarının kavşak bölgesidir. Boşluğuna, cavum pharyngis denir. Bu boşluğu, yumuşak damak (palatum molle) iki bölüme ayırır. Boşluğun üst bölümünde geniz
(nasopharynx) yer alırken, alt tarafında sindirimle ilgili bölüm (oropharynx) yer
alır. Burun boşluğu geride, geniz deliği (ductus nasopharyngeus) ile yutağa bağlanır. Geniz bölgesine ayrıca orta kulak boşluğundan başlayan östaki borusunun
ağzı açılır. Bu deliğin ağzında lenfoid bir doku bulunur. Üçüncü bölüm solunum
ve sindirim yollarının çaprazlaştıkları yerdir (laryngophaynx).

Soluk borusu bulunduğu bölgelere göre, boyun ve göğüs bölgesi olmak üzere iki bölüm halindedir. Soluk borusu
akciğerlere girmeden önce göğüs içerisinde iki kola (bifurcatio trachealis) ayrılır.
Bu kollar akciğerlerin içine (bronchus principalis dexter ve sinister) girer. Akciğer
lop bölümlemelerine uygun şekilde tekrar kollara ayrılarak en uç baloncuklara
(alveolus pulmonis) ulaşır. Bronchus’un devamı olan son kollara bronchulus denir. Bronchulus’ların içerisinde kıkırdak ve salgı bezi yoktur. Oksijen ve CO2 değişimi alveollerde (alveoli pulmonis) olur.

loplanma aşağıdaki gibidir:
Sağ akciğer (pulmo dexter)
1- Ön lop (lobus cranialis)
ön parça (pars cranialis)
arka parça (pars caudalis)
2- Arka lop (lobus caudalis)
3- Eklenik lop (lobus accessorius)
4- Orta lop (lobus medius)
Sol akciğer (pulmo sinister)
1- Ön lop (lobus cranialis); gevişgetirenler, etçil ve domuzda parçalı
ön parça (pars cranialis)
arka parça (pars caudalis)
2- Arka lop (lobus caudalis)

Köpeklerde sağ lobus cranialis’in ucu yuvarlak, sol lobus cranialis’in ucu sivridir. Kedide her iki tarafın ucu sivridir. Ruminant sağ ve sol akciğerinde, etçil
ve domuz sol akciğerinde ön lop iki parça halindedir. Lobus medius tek tırnaklı
hayvanlarda bulunmaz.

Göğüs boşluğu içindeki akciğerler pleura’nın oluşturduğu çift katlı zardan
oluşan kese içinde yer alırlar. Pleura’nın göğüs kafesini örten dış katına pleura
parietalis, iç ve akciğeri örten katına ise pleura visceralis denir. Pleura’nın bu iki
katı arasında cavum pleurae bulunur. İki akciğer arası boşluğa mediastinum denir.
Mediastinum’da kalp, yemek borusu, büyük damarlar, mediastinal lenf yumruları
ve sinirler bulunur.

loplanma aşağıdaki gibidir:
Sağ akciğer (pulmo dexter)
1- Ön lop (lobus cranialis)
ön parça (pars cranialis)
arka parça (pars caudalis)
2- Arka lop (lobus caudalis)
3- Eklenik lop (lobus accessorius)
4- Orta lop (lobus medius)
Sol akciğer (pulmo sinister)
1- Ön lop (lobus cranialis); gevişgetirenler, etçil ve domuzda parçalı
ön parça (pars cranialis)
arka parça (pars caudalis)
2- Arka lop (lobus caudalis)

Soluk borusu, halka şeklinde, üstte uçları genişleyebilme olanağı sağlamak üzere
birbirleri ile karşı karşıya gelen kıkırdaklar (cartilago trachealis) ile bunları birbirine bağlayan ve saran bağ doku kas ve mucosa’dan yapılmış borusal organdır.

Solunum sistemi havayı ileten yollar ile gaz değişimini sağlayan esas organdan oluşan bir sistemdir. Bu bölümler sırasıyla;
• Havayı ileten yollar
   √ Burun (nasus)
• Burun delikleri (nares)
• Burun boşluğu (cavum nasi)
   √ Yutağın solunumla ilgili bölümü (nasopharynx)
   √ Gırtlak (larynx) Hava borusu (trachea)
• Değişim organı
Solunum Sistemi (Systema Respiratorium)
   √ Akciğer (pulmo)
• Göğüs seröz zarı (pleura)

Solunum iki evrede ayırt edilebilir. Dış solunum akciğer gibi özelleşmiş bir solunum organı aracılığı ile dış çevre ve dolaşım arasında gaz alış verişidir. İç solunum, vücut hücreleri ile kan arasında solunum gazlarının alış verişidir. İki faz arasında gazlar dolaşım sistemi aracılığı ile taşınır.

Yutak (pharynx), ağız boşluğu ile yemek borusunu, burun boşluğu ile gırtlağı (larynx) birleştiren kassal ve zarsal huni şeklinde bir yapıdır. Solunum ve sindirim yollarının kavşak bölgesidir.

Göğüs boşluğu içindeki akciğerler pleura’nın oluşturduğu çift katlı zardan
oluşan kese içinde yer alırlar.

Diaphragma’nın pozisyonu soluk alma (inspirasyon) ve vermede (expirasyonda) değişir. Bu nedenle diaphragma en önemli solunum kasıdır. Bunun yanında kaburgalar arası kaslar ve karın kasları soluk alma ve vermede önemlidir.