TEMEL VETERİNER ANATOMİ

Hayvanların oksijen kullanılıp karbondioksit meydana getirmesi ve enerjiyi ATP (adenozin trifosfat) gibi biyolojik olarak kullanabilir şekle dönüştürme sürecini tanımlamak için solunum (respiration) terimi kulanılır.

Gevişgetirenlerde özellikle sığırda burun delikleri ile üst dudak derisi farklılaşarak, merme (planum nasolabiale) olarak isimlendirilen özel yapıyı oluşturur.

Burun boşluğu, cavum nasi, burun perdesi, septum nasi adı verilen, üzeri mukoza kaplı kıkırdaksal bir yapı ile eşit iki yarıma ayrılır.

Burun boşluğu, cavum nasi, burun perdesi, septum nasi adı verilen, üzeri mukoza kaplı kıkırdaksal bir yapı ile eşit iki yarıma ayrılır.

Külahsı yapıların üzeri mukoza ile kaplandığında, concha nasalis adı verilir.

Birinci yol, burun kemiği ile üst konka arasında yer alan meatus nasi dorsalis, bu bölgede koku sinirlerinin hücreleri yer aldığından buraya koku yolu denir.

Alt konka ile burun boşluğu tabanı arasında yer alan yol, meatus nasi ventralis, solunum yolu olarak isimlendirilir. Mide sondalarının uygulandığı yerdir.

Yutak (pharynx), ağız boşluğu ile yemek borusunu, burun boşluğu ile gırtlağı (larynx) birleştiren kassal ve zarsal huni şeklinde bir yapıdır. Solunum ve sindirim yollarının kavşak bölgesidir. Boşluğuna, cavum pharyngis denir.

Epiglottis: Gırtlağı kapar, solunum yollarını yabancı maddelerden korur.

Pleura’nın göğüs kafesini örten dış katına pleura parietalis, iç ve akciğeri örten katına ise pleura visceralis denir.

Burun boşluğu, cavum nasi, burun perdesi, septum nasi adı verilen, üzeri mukoza kaplı kıkırdaksal bir yapı ile eşit iki yarıma ayrılır. Her bir yarımın içerisinde kâğıt külahı (ossa turbinata) benzeri yapılar mevcuttur.
Külahsı yapıların üzeri mukoza ile kaplandığında, concha nasalis adı verilir.
Burun boşluğunda üst (concha nasalis dorsalis), orta (concha nasalis media) ve
alt (concha nasalis ventralis) olmak üzere üç konka yer alır. Bu konka’lar arasında üç yol şekillenir. Birinci yol, burun kemiği ile üst konka arasında yer alan meatus nasi dorsalis, bu bölgede koku sinirlerinin hücreleri yer aldığından buraya koku yolu denir. Sinus yolu olarak tanımlanan ikinci yol, meatus nasi medius üst ve alt konka’lar arasında yer alır. Alt konka ile burun boşluğu tabanı arasında yer alan yol, meatus nasi ventralis, solunum yolu olarak isimlendirilir. Mide sondalarının uygulandığı yerdir.

Yutak (pharynx), ağız boşluğu ile yemek borusunu, burun boşluğu ile gırtlağı
(larynx) birleştiren kassal ve zarsal huni şeklinde bir yapıdır. Solunum ve sindirim yollarının kavşak bölgesidir. Boşluğuna, cavum pharyngis denir. Bu boşluğu, yumuşak damak (palatum molle) iki bölüme ayırır. Boşluğun üst bölümünde geniz (nasopharynx) yer alırken, alt tarafında sindirimle ilgili bölüm (oropharynx) yer alır. Burun boşluğu geride, geniz deliği (ductus nasopharyngeus) ile yutağa bağlanır.

Gırtlak (larynx), hava borusunun önünde bulunan ve memelilerde temelini beş
adet kıkırdak (cartilagines laryngis) ile bunları birbirine bağlayan kas ve zarlarının oluşturduğu borusal bir yapıdır. Hava girişini ayarladığı gibi ses çıkarma fonksiyonu da burada olur. Larynx kıkırdaklarının biri çift, diğerleri tektir.

Bunlar;
Epiglottis: Gırtlağı kapar, solunum yollarını yabancı maddelerden korur.
Cartilago thyreoidea (kalkansı kıkırdak): Larynx kıkırdaklarından en büyüğüdür. Gırtlağı alt ve yanlardan sarar.
Cartilago cricoidea (yüzüksü kıkırdak): Şekli mühür yüzüğe benzer.
Cartilago aryhtenoidea (ibriksi kıkırdak): Larynx’in çift olan kıkırdağıdır.

Gırtlak (larynx), hava borusunun önünde bulunan ve memelilerde temelini beş
adet kıkırdak (cartilagines laryngis) ile bunları birbirine bağlayan kas ve zarlarının oluşturduğu borusal bir yapıdır. Hava girişini ayarladığı gibi ses çıkarma fonksiyonu da burada olur.

Soluk borusu akciğerlere girmeden önce göğüs içerisinde iki kola (bifurcatio trachealis) ayrılır. Bu kollar akciğerlerin içine (bronchus principalis dexter ve sinister) girer. Akciğer lop bölümlemelerine uygun şekilde tekrar kollara ayrılarak en uç baloncuklara (alveolus pulmonis) ulaşır. Bronchus’un devamı olan son kollara bronchulus denir. Bronchulus’ların içerisinde kıkırdak ve salgı bezi yoktur. Oksijen ve CO2 değişimi alveollerde (alveolus pulmonis) olur.

Bronchus’un devamı olan son kollara bronchulus denir. Bronchulus’ların içerisinde kıkırdak ve salgı bezi yoktur.

Hayvan türlerine göre farklı bir loplanmaya sahiptirler. Loplanma en fazla gevişgetirenlerde, en az tek tırnaklılardadır. At, eşek, zebra, domuz  tek tırnaklı hayvanlar grubunda yer alır. Geviş getiren hayvanlar arasında sığır, manda, koyun, keçi, deve, lama, antilop, geyik, zürafa gibi hayvanlar yer alır.

Lobus medius tek tırnaklı hayvanlarda bulunmaz. Eşek tek tırnaklı bir hayvandır.

Akciğerler göğüs kafesi (cavum thoracis) içinde yer alır. Göğüs boşluğu içindeki akciğerler pleura’nın oluşturduğu çift katlı zardan oluşan kese içinde yer alırlar. Pleura’nın göğüs kafesini örten dış katına pleura parietalis, iç ve akciğeri örten katına ise pleura visceralis denir. Pleura’nın bu iki katı arasında cavum pleurae bulunur. İki akciğer arası boşluğa mediastinum denir. Mediastinum’da kalp, yemek borusu, büyük damarlar, mediastinal lenf yumruları ve sinirler bulunur.

Akciğerler göğüs kafesi (cavum thoracis) içinde yer alır. Göğüs boşluğu, diyafram
(diaphragma) ile karın boşluğundan ayrılmıştır. Diaphragma’nın pozisyonu soluk
alma (inspirasyon) ve vermede (expirasyonda) değişir. Bu nedenle diaphragma en önemli solunum kasıdır.