TEMEL VETERİNER ANATOMİ

Musculus levator nasolabialis: Yassı ve geniş bir kastır. Hayvan türlerine göre farklı kemiklerden (alın kemiği, burun kemiği veya üst çene kemiği) çıkarak, burun delikleri üzerinde ve üst dudakta sonlanır. Kasıldığında bazı türlerde üst dudağı kaldırır, bazılarında ise burun deliklerini genişletir.

Musculus levator labii superioris: En kuvvetli yüz kaslarından biridir. Gözyaşı kemiğinden (os lacrimale), üst çene (maxilla) veya elmacık kemiğinden (os zygomaticum) çıkarak üst dudağın içine ışın tarzında huzmelenir. Kasıldığında üst dudağı yukarı kaldırır veya geri çeker.

Musculus depressor labii superioris: Geviş getirenler ve domuza özgü bir kastır. Üst dudağı aşağıya bastırır.

Musculus depressor labii inferioris: Etçillerde (carnivora) bulunmaz. Çene kemiğinin gerisinden çıkarak alt dudakta sonlanır. Alt dudağı aşağıya ve geriye doğru çeker.

Musculus zygomaticus: İnce bir şerit şeklindedir. Elmacık kemiğinden dudakların birleştiği bölgeye uzanır ve kasıldığında ağız açısını geri çeker.

Musculus buccinator: Yanağın temelini ve ağız boşluğunun yan duvarını oluşturan bu kas, halka tarzındaki ağız kasının (musculus orbicularis oris) geriye uzayan bir devamı gibidir. Ağıza alınan gıdaları dişlerin çiğneme yüzleri arasına iter.

Musculus orbicularis oculi: Göz çukurunun giriş deliğini halka şeklinde çevreleyen oldukça kuvvetli bir kastır. Kasıldığında göz kapaklarını kapatır

Musculus temporalis: Özellikle etçillerde kuvvetlidir ve şakak çukurunu (fossa temporalis) tamamen doldurmuştur. Bu çukur çevresindeki kemiklerden çıkan kas, alt çene kemiğinin (mandibula) arka, üst tarafındayer alan karga gagası şeklindeki çıkıntıda (processus coracoideus) sonlanır. Kasıldığında alt çeneyi, üst çeneye doğru kaldırır.

Musculi pterygoidei: Alt çenenin gerisinde ve iç yüzünde bulunur. Musculus pterygoideus lateralis (dış) ve musculus pterygoideus medialis (iç) olmak üzere iki parçalıdır. Dışta yer alan kas tek başına çalışırsa ağızın açılmasına, iç kasla birlikte çalıştığında alt çenenin öne çekilmesine neden olur. İçte yer alan kas ise alt çeneyi yukarı kaldırarak ağızın kapanmasını sağlar.

Musculus digastricus: Bu kasın geviş getirenlerde ve tek tırnaklılarda iki adet mide (gaster) benzeri genişlemesi (kas karnı) bulunur. Adını da buradan alır. Ard kafa kemiğinden (os occipitale) çıkarak alt çene kemiğinin gövdesinin iç yüzüne tutunur. Kasıldığında alt çeneyi aşağıya ve geriye çekerek ağızın açılmasını sağlar.

Musculus brachiocephalicus: Kol kemiğinin (humerus -brachium) ortası düzeyinden çıkar. Boyunun yan tarafında başa doğru ilerleyerek hayvan türlerine göre şakak kemiğine, ard kafa kemiğine veya ense bandına tutunur. İnsanda ve kanatlı hayvanlarda bulunan köprücük kemiği (clavicula), evcil memeli hayvanlarda bulunmaz. Musculus brachiocephalicus’un üzerinde, omuz bölgesi yakınında, köprücük kemiğinin kalıntısı olduğu kabul edilen beyaz bir hat bulunur. Bu, intersectio clavicularis olarak adlandırılır. Bu hattan aşağıda, gövde tarafında kalan kas parçasına musculus cleidobrachialis (pars clavicularis musculi deltoidei) adı verilir. Bu kasın, musculus deltoideus ismindeki omuz kasının bir parçası olduğu kabul edilmektedir. Köprücük çizgisinin üstünde kalan ve başa uzanan parçamusculus cleidocephalicus’dur. Musculus brachiocephalicus çift taraf­lı çalıştığında baş ve boyunu aşağıya çeker. Bir taraftaki kas çalıştığında ise baş ve boyunu kasıldığı tarafa doğru büker.

Musculus trapezius: Üçgen şeklinde geniş, ince ve yassı şekilli bu kas iki kürek kemiği (scapula) arası (cidago bölgesi) ile boyunun yan yüzündeki derinin hemen altında bulunur. Bütün evcil memelilerde mevcuttur. Bu kas kasıldığında omuzu kaldırır, kürek kemiğini öne veya arkaya hareket ettirir.

Musculus omotransversarius: Birinci (atlas) veya ikinci boyun omurundan (axis) kürek kemiğine (scapula) uzanan kuvvetli bir kastır. Tek tırnaklı hayvanlarda, musculus brachiocephalicus’un bir parçası (musculus cleidomastoideus) olarak kabul edilir. Bu kas kasıldığında boyunu yana ve aşağıya, bacağı ise öne çeker.

Musculus latissimus dorsi: İsmi, en yassı sırt kası anlamına gelir. Üçgen şeklindedir ve gövdenin en büyük kaslarından biridir. Kürek kemiğinin gerisinde, göğüs kafesinin yan -üst tarafına yaslanmıştır. Geniş, yassı bir kiriş ile fascia thoracolumbalis adındaki akzar’dan (kas örtüsü) çıkan bu kas kol kemiğinde (humerus) sonlanır.

Musculus rhomboideus: Musculus trapezius’un altında kalan bu kas boyun (pars cervicalis) ve göğüs (pars thoracalis) olmak üzere iki parçaya sahiptir. Ense bandından veya sırt omurlarından çıkarak kürek kemiğine tutunur. Kasıldığı zaman kürek kemiğini yukarı ve öne çekme görevi yapar.

Musculus serratus dorsalis: Ön ve arka iki parçası bulunur. Akzar’dan (fascia) çıkarak kaburgalara (costa) tutunur. Öndeki kas kasıldığında, kaburgaları yukarı ve yana çekerek nefes almaya (inspiration) yardım eder. Arkada yer alan kısım ise kaburgaları geriye çekip, içe bastırdığı için nefes vermeye (expiration) katkı yapar.

Musculus deltoideus: Kürek kemiği dış yüzü üzerindeki uzun çıkıntıdan (spina scapulae) başlayarak, aşağıda kol kemiği gövdesi üzerindeki üçgen benzeri çıkıntıda (tuberositas deltoidea) sonlanır. Bu kas kasıldığında omuz eklemini (articulatio humeri) büker ve bacağın yana açılmasına (abduction) yardım eder.

Musculus supraspinatus: Kürek kemiğinin dış yüzü önünde bulunan çukura (fossa supraspinata) yerleşmiş, kuvvetli bir kastır. Bulunduğu bölgede kürek kemiğinden başlangıç alır. Aşağıya doğru uzanır ve kısa bir kiriş ile kol kemiğinin (humerus) üst ucundaki büyük ve küçük çıkıntılara (tuberculum majus, tuberculum minus) tutunur. Kasıldığında omuz eklemine açılma (extention) hareketi yaptırır.

Musculus infraspinatus: Kürek kemiği dış yüzü gerisindeki çukuru (fossa infraspinata) doldurur. Bulunduğu yerde kürek kemiğinden çıkar ve aşağıda kol kemiğinin üst ucundaki büyük çıkıntıda (tuberculum majus) sonlanır. Duruma göre omuz eklemine gerilme veya bükülme hareketi yaptırır. Bazen bacağın gövdeden uzaklaşması (abduction) hareketine de katılır

Musculus subscapularis: Bu kas dışarıdan görülmez. Kürek kemiğinin iç yüzündeki çukuru (fossa subscapularis) doldurur. Omuz ekleminin açılması (extention) ve bükülmesi (flexion) hareketlerine yardım eder.

Musculus gluteus medius dış sağrı kası olup kalçanın en kuvvetli kasıdır

Musculus semimembranosus: Uyluğun arka iç tarafında yerleşmiştir. Kalça kemiğinden çıkarak, uyluk kemiğinin alt, kaval kemiğinin üst ucunda sonlanır. Hem kalça ekleminin, hem de diz ekleminin açıcısıdır.

Musculus tibialis cranialis. Arka ayak bilek eklemini (articulatio tarsi) büker.

Musculus extensor digitorum longus. Parmak eklemlerini açar.

Musculus peroneus tertius. Arka ayak bilek eklemini büker.

Musculus peroneus longus. Tek tırnaklılarda (equidae) bulunmaz. Arka ayak bilek eklemini büker ve ayağı içe döndürür.

Karın kaslarının en yüzlek ve yüzeyi en geniş olanıdır. Kas iplikleri genel olarak öne yukarı (craniodorsal), geriye aşağıya (caudoventral) doğrudur. Önde son 4 -5 kaburganın dış yüzüne tutunur. Aşağıda yassı kiriş, karşı taraftaki kasın yassı kirişi ile kenetlenerek beyaz çizginin oluşumuna katılır. Kas, geride çatı kemiğinin (os pubis) önünde bulunan kuvvetli bağ dokusal kirişe (tendo prepubicus) tutunur.

b) Musculus obliquus internus abdominis (İçte yer alan, lifleri çapraz seyirli karın kası)

Dıştaki kasın hemen altında yer alır ve lif seyri onu çaprazlayacak şekilde öne aşağıya (cranioventral), geriye yukarıya (caudodorsal) doğrudur. Hayvan türlerine göre değişmekle birlikte kalça kemiği (os coxae) ve bel omurlarından (vertebrae lumbales) çıkarak geride çatı kemiği önündeki kirişe (tendo prepubicus) tutunur. Aşağıda beyaz çizginin (linea alba) oluşumuna katılarak sonlanır.

c) Musculus transversus abdominis (Lifleri enine seyirli karın kası)

Musculus obliquus internus abdominis’in altında (iç yüzüne yaslanmış olarak) yer alır. İplik seyri dıştakilerden farklı bir şekilde, vücut uzun eksenine dik bir şekildedir. Bel omurlarının yanal çıkıntılarından (processus transversus) ve kaburgaların kıkırdak bölümlerinden (cartilago costae) çıkarak, aşağıda karşı taraftaki kasla, düz seyirli karın kası olan musculus rectus abdominis’in iç yüzünde kaynaşarak sonlanır.

d) Musculus rectus abdominis (Lifleri düz seyirli karın kası)

Bu kas da diğerleri gibi sağ ve sol olmak üzere iki adettir. Karın duvarının alt bölümünde, diğer kasların yassı kirişleri arasında, kalın bir şerit şeklinde, vücudun uzun eksenine paralel olarak uzanır. Önde, son kaburgaların kıkırdaklarından ve göğüs kemiğinin hançersi çıkıntısından (processus xphoideus) başlar. Çatı kemiğinin önündeki kirişte (tendo prepubicus) sonlanır. Üzerinde, kası parçalara bölen ve kasın taşıma kapasitesini arttırıcı olarak görev yapan, açık renkli bağ dokusal çizgiler (intersectiones tendineae) bulunur. Musculus rectus abdominis, diğer üç karın kasının yassı kirişleri tarafından oluşturulan bir kılıfla (vagina musculi recti abdominis) sarılmıştır.

Karın kasları, karın boşluğundaki organları taşımaları yanında, iskelet tarafından desteklenmemiş, oldukça geniş bir bölgeyi kapatma görevi üstlenirler. Bu kaslar kasıldıklarında, karın içindeki organlara basınç uygulayarak, işeme, dışkılama, solunum ve doğumda görev yaparlar. Ayrıca tek taraflı bir kasılmada, vücudu bükme işlevi görürler.