TEMEL VETERİNER ANATOMİ - Deneme Sınavı - 16

Veteriner anatomide hayvanlar etçil (carnivora), otçul (herbivora), hem etçil hem otçul (omnivor), tek toynaklı (perissodactyla), çift toynaklı (artiodactyla) şekillerinde gruplanır. Ayrıca köpekgiller (canidae) ya da kedigiller (felidae) gibi tür ayrımları da mevcuttur. Cranial ise hayvanlarda ön tarafı ifade etmek için kullanılır.

Memelilerde karın boşluğunu ifade eden kavram cavum abdominis tir. Kavramı kolayca hatırlamak için gündelik hayatta kullanılan abdomen kelimesi hatırlanabilir. Cavum thoracis göğüs boşluğunu, cavum pelvis ise leğen boşluğunu ifade eder. Lamina intermedia ve lamina parietalis seröz membranın kısımlarıdır.

Bir incelemede bir bölgenin, organın ya da kemiğin palpe edilmesi (palpation) o yerin dokunma duyusundan yardım almak suretiyle parmaklar ve el ile yoklanmasını ve bu şekilde fikir edinilmesini ifade eder. Örneğin göğüs kafesindeki kemiklerin konumu ve bazı organların büyüklüğü ya da sertliği bu şekilde kontrol edilir.

4 ayaklı bir hayvanda akciğerler cavum thoracis (göğüs kafesi) içerisinde bulunur.

Düz bağırsak, rahim ve sidik kesesi 4 ayaklı bir hayvanın arka kısmında bulunur. Bu bölge leğen boşluğu (cavum pelvis) olarak adlandırılır.

Bağırsakları sararak onları karın boşluğunun üst duvarına asan peritoneum parçasına mesenterium denir. Mesenterium, sardığı bağırsak bölümüne göre mesoduodenum, mesocolon ya da mesorectum gibi isimler alır.

Omentum majus içerisinde çok miktarda yağ dokusu barındıran, bağırsak kıvrımları ile bağırsaklar ve karın boşluğu arasında koruyucu yastık görevi yapan, barındırdığı çok sayıda kan damarı ile kan basıncı ayarlamasına yardımcı olan bölümdür. Halk arasında gömlek olarak bilinir ve leğen boşluğu (cavum pelvis) içerisinde bulunur.

Yassı kemikler (ossa plana): Bunlar sıkı dokulu iki kemik yaprağının arasında sıkışıp kalmış az miktarda süngersi kemik dokusundan meydana gelmişlerdir. Yassı kemikler ya kasların yapışmasına özgü geniş yapışma yüzeyleri meydana getirirler (kürek kemiği-scapula, kalça kemiği-os coxae) ya da içinde organlar bulunan boşlukların duvarlarını oluştururlar (kafa kemikleri vb).

Susam kemikleri (ossa sesamoidea) kas kirişlerine hareket kolaylığı sağlarlar. Canlıda en büyük susam kemiği patella’dır (diz kapağı kemiği).

Kemiklerde tıpkı öbür organ ve dokular gibi kanla beslenir. Kemiklerin dış serbest yüzüne dikkatle bakılacak olursa, burada onları besleyen damarların, vasa nutritia, kemik merkezine doğru devamından oluşan pek çok kanalcıkların (canalis nutritius) varlığı fark edilir.

Şekillerine göre aldıkları isimler: Condylus silindir şeklinde olan, trochlea makara şeklinde olan, tuber yumru şeklinde çıkıntı, crista ibik şeklinde keskin kenarlı çıkıntı, spina diken, ucu sivri çıkıntı, styloid kalem veya mil benzeri, mastoid meme benzeri, pterygoid kanatsı çıkıntı, pecten tarak, caput articulare eklem başı Eklem çukurlukları bir eklem başına veya bir condylus’a veya makaraya benzer çıkıntıya karşılık bulunuyorsa bu çukurluklara acetabulum (hokka çukurluk, sirkelik), fovea articularis adı verilir. Bazı çukurluklar (eklem yüzeyi olmayan) fossa olarak tanımlanır. Kemik kenarlarındaki çentiklere incisura, kemik kenarlarındaki dar yarıklara fissura denir. Daha geniş açıklıklar, delikler foramen olarak tanımlanır. Kemik içinde uzunca bir yol giden aralıklara canalis, oluklara ise sulcus adı verilir.

Trochanter kemiklerin fonksiyonlarına göre aldıkları isimler arasında yer almaktadır.

Baş iskeletinde bulunan en büyük deliktir. Os occipitale’nin üzerinde bulunur, cavum cranii ile canalis vertebralis’i birleştirir. Bu delik medulla spinalis’in (omurilik) başlangıcını verir. Delikten ayrıca merkezi sinir sistemi örtüleri, bazı damar ve sinirler geçer

Baş iskeletinin bu bölümü tat alma, görme, koklama gibi duyu organlarını sindirim ve solunum sistemlerinin başlangıcını içerir. Cranium viscerale’de orbital, nasal, oral bölgeler bulunur.

Eklemleşen omurların corpus’ları arasındaki yuvarlak veya ovalimsi kıkırdak yapılardır. Discus intevertebralis’lerin merkezi kısmında nucleus pulposus denilen chorda dorsalis’in embriyolojik kalıntısından ibaret jelatinöz, sarımtırak bir oluşum yer alır. Bunun periferinde ise anulus fibrosus isimli fibrokartilaginöz yapı bulunur. Nucleus pulposus çevresindeki fibröz kısma göre daha kalındır, bu nedenle omurlar arasına
sıkışmış vaziyettedir. Omur gövdelerinin discus intervertebralis’lerle oluşturduğu bu bağlantı çeşidi az hareketli bir bağlantıdır.

Ön Bacak Kemikleri (Ossa Membri Thoracici)
İnsanda ve kanatlı hayvanlarda ön bacak kemikleri gövdeye ön bacak kemeri ile bağlanmıştır. Kemeri şekillendiren üç kemik kürek kemiği (scapula), gagamsı kemik (os coracoides) ve köprücük kemiği (clavicula)’dir. Evcil memeli hayvanlarda ön bacakların gövdeye bağlantısı kaslar aracılığıyla olur eklemsel veya kemiksel bir bağlantı söz konusu değildir. Ön bacak kemerini oluşturan kemiklerden sadece kürek kemiği bulunur. Gagamsı kemik kürek kemiğinin alt ucunun iç yüzünde bir çıkıntı halindedir. Köprücük kemiği ise bazı köpek ve kedi ırklarında organ kemiği olarak boyun kasının omuz hizasındaki bölümünde kas içine gömülü tarzda yer alır; iskeletle bağlantısı yoktur. Tek tırnaklılarda ve geviş getirenlerde ise aynı kasın aynı bölgesinde tendinöz yapıda kürek kemiğinin izi görülür. Omuz kemerinden distal’e doğru ön bacak kemikleri sırasıyla kol kemiği (humerus) , ön kol kemikleri (ossa antebrachii), ön ayak bilek kemikleri (ossa carpi), ön ayak
tarak kemikleri (ossa metacarpalia), ön ayak parmak kemikleridir (ossa digitorum manus). Ayrıca her parmak için üç adet susam kemiği bulunur.

Eklemi oluşturan kemikler arasında uzanarak eklem uçlarını birbirine bağlayan bağlara eklem bağları, ligamenta, denir. Bunlar bağ dokudan yapılmış sert dayanıklı oluşumlardır. Discus articularis ve meniscus articularis ise bazı eklemlerdeki eklemleşmek üzere karşı karşıya gelen kemiklerin eklem yüzleri arasında yer alan fibröz kıkırdaktan veya yoğun fibröz dokudan yapılmış oluşumlardır.

Susam kemikleri (ossa sesamoidea) kas kirişlerine hareket kolaylığı sağlarlar. Canlıda en büyük susam kemiği patella’dır (diz kapağı kemiği). Doğru cevap B seçeneğidir.

Yüz kemiklerinin ağız boşluğunu çevreleyen oral kısmında üstçene kemiği, kesici diş kemiği, damak kemiği, alt çene kemiği (mandibula), dil kemiği (os hyoideum) bulunur. Elmacık kemiği ise orbitayı şekillendiren kemiklerden biridir. Cevap C seçeneğinde verilmiştir.

Ard arda gelen iki omurun gövdeleri arasında discus intervertebralis denilen omurlar arası disk yer alır. Bunlar eklemleşen omurların corpus’ları arasındaki yuvarlak veya ovalimsi kıkırdak yapılardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kıkırdak olan alt uçları birbirleriyle birleşerek indirekt olarak göğüs kemiğine bağlanan kaburgalar yalancı kaburga (costae spuriae) dır. Doğru cevap D seçeneğinde verilmiştir.