TEMEL SÜRÜ SAĞLIĞI YÖNETİMİ

Hayvan hastalıklarının sıklığının en önemli sebebi aile işletmelerinde yeterli özenin gösterilememesidir.

Brusellosis bulaşıcı bir hastalıktır.

Hayvan sonunu attı mı? sorusu genç ünitesinde sorulması gereken bir soru değildir?

Öncüllerin tümü işletmeye girişte uygulanması gereken kuralları içerir.

Süt sıcaklığı 37 derece olmalı ve temizlik üç günde bir yapılmalıdır.

Bu hayvanlar bireysel alandan toplu beslenmeye geçtikleri için stres altındadırlar.

İnekler doğuma 10 gün kale doğumhaneye alınmalıdır.

Buzağı doğumu takiben vücut ağırlığının yüzde 5'i kadar süt almalıdır.

Hayvanın vücut ısısı 39,3 olduğunda veteriner kontrolü gerekir.

Öncüllerin hepsi kolostrumun faydalarını içerir.

Ülkemizin coğrafik konumu nedeni ile şap, sığır vebası, mavi dil, çiçek, bru- sella, tüberküloz, paratüberküloz, listeriozis, akabane, border hastalığı, pseudotü- berküloz, IBR, BVD, sığır löykozu, kuduz, mavidil ve son yıllarda fakültemiz ta- rafından tespit edilen epizootik hemorojik hastalık gibi birçok bulaşıcı hastalığın tehdidi altındadır. Tüm bu önemli hastalıkların yanı sıra sub-klinik ketosis, klinik ketosis, hepatik lipidosis, hipokalsemi, sub-klinik ruminal asidosis gibi metabolik ve beslenme hastalıkları, neonatal dönem ishalleri, solunum sistemi hastalıkları, infertilite ve mastitis gibi büyük ekonomik kayıplara yol açan diğer hastalıklar ülkemiz hayvancılığının en önemli sorunlarını oluşturmaktadırlar.

Sürü sağlığının temelini, yalnızca işletmenin kendisine ait sorunlar değil yakın çevre bölge ve ülkedeki hatta dünyadaki hayvan sağlığı ile ilişkili başta bulaşıcı hastalıklar olmak üzere tüm gelişmelerin sürekli takip edilmesi oluşturur.Sürü sağlığı aynı zamanda çok iyi tasarlanmış biyogüvenlik kurarlarının pratiğe geçirilmesi ile sağlanabilir. İşletmenin girişinden itibaren, yem depolarının, sağım ünitelerinin, doğum bokslarının, buzağı kulübelerinin, genç hayvan ve dönemleri- ne göre ayrılan yetişkin hayvan ünitelerinin sürekli hijyeni ve dezenfeksiyonlarının sağlanması, yabani hayvanların işletmeye girmesinin engellenmesi, çalışan yardımcı personellin hijyen kurarları konusunda sürekli eğitilmesi büyük önem taşımaktadır.

Yeni doğan buzağıların ağız sütünü yeterince alıp almadıkları, ayağa kalkıp kalmadıkları, emme refleksinin olup olmadığı, solunum güçlüğünün bulunup bulunmadığı ve annesinin buzağısı ile ilgilenip ilgilenmediğini takip edilip kayıt tutmalı ve sorumlu veteriner hekime derhal bildirilmelidir.

Ülkemizde hayvan yetiştiriciliğinin giderek bir endüstri haline gelmesine paralel olarak sürü sağlığı ve dolayısıyla koruyucu ve- teriner hekimlik büyük önem kazanmaktadır. İşletme sahiplerinin daha bilinçli yaklaşımları, dünyadaki gelişmeleri yakından takip etmeleri veteriner hekimlerin bu konuda kendilerini çok daha iyi yetiştirmelerine zorlamaktadır. Hastalık çıkmadan gerekli tedbirlerin alınması veya gerekli eredikasyon programının yapıl- ması ile gereksiz tıbbı malzeme ve ilaç tasarrufu sağlanmasının yanında daha sağlıklı hayvanların yetiştirilmesi dolayısı ile insanlarımıza daha sağlıklı hayvansal ürünleri sunulması maddi ve manevi ülkemize büyük kazanç getirecektir. Testiyi kırdıktan sonra değil kırmadan önce gerekli tedbirleri almalıyız. Halk sağlığını göz ardı etmeden bilinçli bir şekilde sürü sağlığına gerekli önemi vermeliyiz.

Hastalık çıkmadan gerekli tedbirlerin alınması veya gerekli eredikasyon programının yapılması ile gereksiz tıbbı malzeme ve ilaç tasarrufu sağlanmasının yanında daha sağlıklı hayvanların yetiştirilmesi dolayısı ile insanlarımıza daha sağlıklı hayvansal ürünleri sunulması maddi ve manevi ülkemize büyük kazanç getirecektir.

Genç Ünitelerinde Bulunan Hayvanların Günlük Sağlık Gözlem Prosedürü

• Öksüren hayvan var mı? Evet Hayır

• İştah durumu nasıl?
İyi Az

• Yem seçme var mı?
Evet Hayır

Kaba yemi seçiyor Kesif yemi seçiyor

• Ağızda lezyon var mı?

Evet Hayır

• Dışkılaması nasıl?

Normal Az - mukuslu - koyu

Bol sulu Köpüklü - keskin kokulu

Abdomende (karında) şişkinli var mı? Varsa hangi tarafta?

Evet tarafta Hayır

Çevreye ilgisi nasıl?

İlgili İlgisiz

Yatıp kalkarken zorlanan hayvan var mı?

Evet Hayır

Göz burun akıntısı mevcut mu?

Evet Hayır

Toplalık var mı? Varsa hangi ayağında belirtiniz

Evet Hayır

Eklemlerde şişkinlik var mı? Varsa hangi eklemde belirtiniz

Evet Hayır

Davranış bozukluğu gösteren hayvanlar var mı?

Evet Hayır

Buzağıların kafesleri ve altlığı üç günde bir veteriner hekimin önerdiği dezenfete solüsyon ile dezenfekte edilecektir.

Buzağı ünitelerinden sorumlu olan bakıcı iş kıyafetleri ile yetişkin hayvanların olduğu bölüme girmeyecektir. Çok zorunlu hallerde diğer ünitelere ayrı tulum ve çizme ile girecektir.Buzağılara verilecek süt veya mamanın 37°C olmasına özen gösterilmelidir.Sabah, öğle ve akşam minumun üç kez olmak üzere buzağılar gözlenecek, emme refleksi olmayan, depresif, ishali, gözyaşı- burun akıntısı, öksürüğü veya herhangi bir anormal görünüm derhal sorumlu veteriner hekime bildirilmesi sağlanmalıdır. Buzağılar biberonla beslenirken tek kullanımlık (lateks) eldiven giyilmesi sağlanacaktır.

Doğuma takiben oniki saat sonrasının ağız sütü özelliğini yitirmeye ve normal süt formuna dönmeye başlar. Bu nedenle iyi kaliteli ağız sütünü doğuma takiben buzağının ilk iki saat içersinde beden ağırlığının %5 kadar alması sağlanmalıdır. İlk yirmidört saatte alması gereken toplam miktarsa kabaca beden ağırlığının % 10 kadar olmalıdır.

Sağlıklı ve yüksek verimli bir işletmenin oluştur- ması ancak sağlıklı yavrularla sağlanabilir. Sağlıklı bir yavrunun hayata sağlam başlamasının temel şartı da yeterli ve kaliteli ağız sütünü (kolostrum) almasıdır. Ağız sütü yeni doğan bütün canlı türlerine hayata ilk tutunma gücü veren eşsiz bir besindir. Ağız sütü annenin ona kadar geçirdiği tüm mikrobiyel hastalık etkenlerine karşı oluşan bağışık maddelerini kapsamasının yanında, kolostrum çevre patojenlerine karşı yüksek antikor seviyesine ve bakterilerin büyümesini engelleyen laktoferrin, laktoperoksidaz, thiosinat, hidrojen peroksidaz gibi koruyucu maddeleri sahiptir. Bu nedenle buzağı, oğlak ve kuzular için doğumu takiben en kısa sürede ağız sütü almaları sağlanmalıdır.

Hayvanların bulunduğu ortamdaki ısı ve nem düzeyi yakından izlenmelidir. Yetersiz barındırma koşulları buzağılarda başta solunum ve sindirim sistemi ol- mak üzere hastalıklarının insidensini önemli düzeyde arttırmaktadır. Çevre ısısı buzağı sağlığını etkileyen önemli bir faktördür. Isı izolasyon yeteneği tam olarak gelişmemiş buzağılarda çok sıcak ve soğuk havalar buzağının sağlığını olumsuz yönde etkiler. Ahırda nem miktarının ve çevre sıcaklığının yüksek olması terle- me yoluyla fazla miktarda sıvı kaybına ve sonuç olarak dehidrasyona neden olur. Ahırdaki nem oranı patojen mikroorganizmaların canlı kalma sürelerini kısıtla- yan önemli bir faktördür ve % 55-% 75 arasında olmalıdır. Ahırların havalandırıl- ması sağlanarak yeterli miktarda temiz hava akımının sağlanması, ahırdaki nem oranını düşürür, zararlı gazları ve patojen mikroorganizmaları azaltır.