TEMEL SÜRÜ SAĞLIĞI YÖNETİMİ

Reprodüksiyon: Dölerme, diğer bir deyişle, erkek ve dişi canlıların çiftleştirilerek yavru doğurmaları ve üretilmeleri ile ilgilenen bilim dalıdır.

Çiftlik hayvanlarında normal dölverimi (Fertilite) her hayvan türünün üreme döngüsü sürecinde üretilebilmesi, mümkün olan sayıda yavrunun en kısa sürede elde edilebilmesi olarak tanımlanabilir. Her tür için belirli olan fizyolojik üreme döngüsü sürecinde mümkün olan yavru sayısına ulaşılamaması ise dölverimi düşüklüğü (İnfertilite) olarak tanımlanabilir. Döl almanın tamamen aksaması ya da durmasına ise kısırlık (sterilite) adını vermekteyiz. Jinekoloji: Dişi hayvanların genital hastalıklarını inceleyen bilim dalıdır.Androloji: Erkek hayvanlarda genital hastalıkları inceleyen bilim dalıdır.

Nimfomani: Dişilerde sürekli çiftleşme isteği belirtileri ile seyreden hormonal bozukluklara bağlı bir hastalıktır.

Repeat breeder: Dönme veya, diğer bir deyişle, herhangi bir hastalığı belirlenemediği halde dişi damızlıkların en az üç defa tekrarlayan tohumlamalara karşın gebe kalmaması durumudur.

Kastrasyon: Erkek veya dişi hayvanlarda dölverme yeteneğini kalıcı veya geçici süreler için ortadan kaldırmak için yapılan ameliyat veya müdahalelerdir. Bu müdahaleler cerrahi olarak, testislerin uzaklaştırılması (orchiectomy-orşiyekomi) veya ovaryumların uzaklaştırılması (ovariectomy-ovariyektomi) şeklinde yapılabileceği gibi bir takım hormon ve ilaçların kullanılması ile de gerçekleştirilebilmektedir.

Ovaryumların kistik dejenerasyonu: Dişi hayvanların yumurtalıklarında hormonal düzensizliklerle birlikte şekillenen ve en az 10 gün veya daha uzun süre orada değişmeden kalan içi sıvı dolu keselerdir. Bunlara foliküler kistler de denmektedir. Bu keseler bir ya da her iki ovaryumda, tek veya az sayıda 2 cm’den büyük çaplı kistler olabilecekleri gibi bazen çok sayıda küçük kistlerden oluşan problemler olarak da görülebilmektedir. Kistler dişilerin normal olarak düzenli kızgınlık göstermesini ve yumurta atılmasını engelleyerek kısırlığa sebep olmaktadır.

Nimfomani: Dişilerde sürekli çiftleşme isteği belirtileri ile seyreden hormonal bozukluklara bağlı bir hastalıktır.

Repeat breeder: Dönme veya, diğer bir deyişle, herhangi bir hastalığı belirlenemediği halde dişi damızlıkların en az üç defa tekrarlayan tohumlamalara karşın gebe kalmaması durumudur.

Kastrasyon: Erkek veya dişi hayvanlarda dölverme yeteneğini kalıcı veya geçici süreler için ortadan kaldırmak için yapılan ameliyat veya müdahalelerdir. Bu müdahaleler cerrahi olarak, testislerin uzaklaştırılması (orchiectomy-orşiyekomi) veya ovaryumların uzaklaştırılması (ovariectomy-ovariyektomi) şeklinde yapılabileceği gibi bir takım hormon ve ilaçların kullanılması ile de gerçekleştirilebilmektedir.

Ovaryumların kistik dejenerasyonu: Dişi hayvanların yumurtalıklarında hormonal düzensizliklerle birlikte şekillenen ve en az 10 gün veya daha uzun süre orada değişmeden kalan içi sıvı dolu keselerdir. Bunlara foliküler kistler de denmektedir. Bu keseler bir ya da her iki ovaryumda, tek veya az sayıda 2 cm’den büyük çaplı kistler olabilecekleri gibi bazen çok sayıda küçük kistlerden oluşan problemler olarak da görülebilmektedir. Kistler dişilerin normal olarak düzenli kızgınlık göstermesini ve yumurta atılmasını engelleyerek kısırlığa sebep olmaktadır.

Ovaryumların kistik dejenerasyonu: Dişi hayvanların yumurtalıklarında hormonal düzensizliklerle birlikte şekillenen ve en az 10 gün veya daha uzun süre orada değişmeden kalan içi sıvı dolu keselerdir. Bunlara foliküler kistler de denmektedir. Bu keseler bir ya da her iki ovaryumda, tek veya az sayıda 2 cm’den büyük çaplı kistler olabilecekleri gibi bazen çok sayıda küçük kistlerden oluşan problemler olarak da görülebilmektedir. Kistler dişilerin normal olarak düzenli kızgınlık göstermesini ve yumurta atılmasını engelleyerek kısırlığa sebep olmaktadır.

Mastitis: Süt yapan meme dokusunun ve sütün taşıyıcı kanallarının yangılanması ile seyreden hastalıktır.

Puerperal hastalık: Puerperiumda yani lohusalık döneminde şekillenen doğum ile ilişkili genital organların hastalıklarına puerperal hastalıklar adı verilmektedir. Bir hayvanın doğum yapmasından sonra rahim ve yumurtalıklar başta olmak üzere genital organlarının gebelik öncesi durumlarına dönerek tekrar yeni bir gebeliği kabul edecek hale gelmelerine kadar geçen zaman sürecine de puerperium denir.

Abort: A Hayvanlarda gebeliğin fötal evresinde yavrunun vakitsiz doğmasıdır. İneklerde gebeliğin 42. gün ile 260. gün arasında yavrunun ölümü veya uterus hastalıkları nedeniyle gebeliğin sona ermesi ve yavrunun dışarıya atılmasıdır. Abortus sonucu dünyaya gelen yavruların dış ortamda yaşama imkanı yoktur.

Mastitis: Süt yapan meme dokusunun ve sütün taşıyıcı kanallarının yangılanması ile seyreden hastalıktır.

Puerperal hastalık: Puerperiumda yani lohusalık döneminde şekillenen doğum ile ilişkili genital organların hastalıklarına puerperal hastalıklar adı verilmektedir. Bir hayvanın doğum yapmasından sonra rahim ve yumurtalıklar başta olmak üzere genital organlarının gebelik öncesi durumlarına dönerek tekrar yeni bir gebeliği kabul edecek hale gelmelerine kadar geçen zaman sürecine de puerperium denir.

Abort: A Hayvanlarda gebeliğin fötal evresinde yavrunun vakitsiz doğmasıdır. İneklerde gebeliğin 42. gün ile 260. gün arasında yavrunun ölümü veya uterus hastalıkları nedeniyle gebeliğin sona ermesi ve yavrunun dışarıya atılmasıdır. Abortus sonucu dünyaya gelen yavruların dış ortamda yaşama imkanı yoktur.

Laktasyon: Doğumla birlikte başlayan ve bir sonraki doğumdan 2 ay kadar önce ineğin kuruya alınması ile sona eren ineğin memesinde süt üretildiği ve her gün iki ya da üç defa sağıldığı süt verimi evresidir. Bu süre inekten ineğe çeşitli nedenlerle değişmekte ancak normal olarak 305 gün olarak kabul edilmekte ve hesaplanmaktadır.

Endometritis: Uterusun iç yüzeyini kaplayan mukozal membranın (endometrium) yangısıdır.

Konsepsiyon: Çiftleşme sonrası yumurta kanalına (ovidukt) ulaşan spermatozoid (erkek eşey hücresi) ile yumurtalıktan ovidukta atılan ovumun (dişi eşey hücresi) birleşerek yeni döllenmiş eşey hücresi (zigot, konsept) oluşturmasına konsepsiyon denir.

Çara: İneklerde östrus siklusunun östrus evresinde uterus ve serviksteki salgı bezlerinden salgılanan yumurta akı kıvamında, şeffaf ve berrak mukustur.