TEMEL SÜRÜ SAĞLIĞI YÖNETİMİ

Androloji erkek hayvanlarda genital hastalıkları inceleyen bilim dalıdır.

Kastrasyon erkek veya dişi hayvanlarda dölverme yeteneğini kalıcı veya geçici süreler için ortadan kaldırmak için yapılan ameliyat veya müdahalelerdir.

Puberteye eriştikten sonra düvelerin bir süre daha tohumlanmadan bekletilmesi
ve vücut gelişimlerinin belli bir olgunluğa ulaşması gerekmektedir. Bu nedenle düveler cinsel olgunluğa ulaşır ulaşmaz ilk kızgınlıklarında tohumlanmazlar.

Toplam indeks sürünün üreme (reprodüktif) durumu hakkında oldukça doğru bilgi veren bir parametredir. Çünkü burada hem yapılan tüm tohumlamalar, hem de gebe hayvan sayıları dikkate alınmaktadır. Gebelik başına yapılan tohumlama sayısını vermektedir. Ancak burada hesaplamada zaman dilimi olarak en azından bir aşım sezonunu içine alacak şekilde bir uygulama yapılmalı ve suni tohumlamalarla birlikte, varsa doğal aşımlar da hesaba katılmalıdır. İyi sürüler için T‹ = 1,75’in üstünde olmamalıdır.

İBAZ değerini kullanırken sürüdeki ineklerin %30’undan fazlasında 420 günden daha uzun bir İBAZ değeri olan sürülerde bir fertilite sorunu olduğu kabul edilmelidir.

İneğin genital organları ve yumurtalıklarının yeniden faaliyete geçerek yeni bir embriyoyu kabul
edip taşıyabileceği ve uterusta makro ve mikro involüsyonunun tamamlandığı zorunlu zaman süreci 45-55 gündür.

Britt ve Ulberg’e Göre Sürü İndeksi'nde (BUSİ) fertilitesi iyi sürülerde 75 ve üzeri sonuç beklenir.

Sürü kontrol programlarının faydaları arasında daha kısa buzağılama aralığı nedeniyle daha yüksek yıllık süt verimi meydana gelmesi yer almaktadır.

Güç doğumlarda en fazla 3 kişini çekme kuvvetinden faydalanılabilir. Gerekli durumda sezaryen operasyonuna başvurulmalıdır.

Laktasyon sonunda bile ineğin yağlanmasını engellemek maksadıyla azalan süt verimine uygun olarak beslemek gerekmektedir. Bunun anlamı, kesif yemin şiddetle azaltılmasıdır. Ancak bazen sadece serbest miktarda sunulan silaj veya kaba yem bile ineğin günlük ihtiyacını aşarak yağlanmaya sebep olabilir. Bilinçli yem kısıtlaması hem yağlanmayı önlemekte, hem de işletmede yemden tasarruf sağlayarak işletme ekonomisine katkı yapmaktadır. Ancak laktasyonun sonunda yüksek miktarda süt veren ineklerde kuruya almak için yemin azaltılması sırasında yaşama payının altında bir yem miktarına düşürülmemesi ve bunun çok riskli olabileceği de unutulmamalıdır. Bu durumda karaciğer hasarlarına yol açan şiddetli enerji metabolizması problemleri ortaya çıkabilir.

Androloji, erkek hayvanlarda genital hastalıkları inceleyen bilim dalıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Klonlama, biyoteknolojik yolla embriyo üretme metodudur. Diğer bir değişle, tüm genetik özellikleri alındığı dokunun sahibi canlıyla aynı olan embriyonun üretilmesi işlemidir. Doğru cevap A'dır.

İnfertilite nedeni problemler sistematik gözlem ve çalışmalarla tanınmış ve tarif edilmişlerdir. Bunlara Nimfomani, çiftleşme ile bulaşan hastalıklar, sakin kızgınlık, uterus yangısı, yavru atma, Repeat breeder, beslenme bozukluğuna bağlı sterilite, nimfomanik ineklerin açlık çukurluğundan kastrasyonu, ovaryumların kistik dejenerasyonu, rahim iltihabı (Pyometra), enfeksiyöz püstüler vulvovaginitis (İPV) gibi sorunların tarifleri ve tanınması örnek olarak verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Götze 20. yüzyılın ilk yarısına doğru yayınladığı kendi tecrübeleri ve bilgi birikimini yansıttığı, “Tohumlama ve İnfertilite” isimli kitabında spermanın alınması, sulandırılması, saklanması ve suni tohumlama yapılmasını detayları ile ortaya koyarak bugün birçok çiftleşme ile bulaşan enfeksiyonun mücadelesine çok büyük bir katkı yapmıştır. Doğru cevap B'dir.

Mastitis, süt yapan meme dokusunun ve sütün taşıyıcı kanallarının yangılanması ile seyreden hastalıktır. Doğru cevap D'dir.

Dölverimi düşüklüğünün sebepleri çok çeşitlidir. Bunlar; Kötü bakım şartları ve konfor eksikliği, besleme hataları, genetik duyarlılık, ineğin yüksek verimi, perineal yapısal bozukluklar, östrusların belirlenmesi ve reprodüktif sürü yönetimi hataları, suni tohumlama sırasındaki hatalar, hijyenik eksiklikler ve enfeksiyon etkenleri,  genital sistemin doğmasal, fonksiyonel ve enfeksiyöz kaynaklı hastalıklardır. Doğru cevap A'dır.

Nadiren de olsa bazı bireylerde çok erken yaşlarda da östrus şekillenmekte ve olası bir çiftleşme durumunda erken yavrulama söz konusu olabilmektedir. Bu duruma pubertas precox adı verilmektedir. Doru cevap D şıkkıdır.

Reprodüktif siklus, bir inekte bir gebe kalma sonrasında gebelik ve doğumu takiben başlayan laktasyon dönemi içerisinde tekrar gebe kalıncaya kadar geçen zamandır. Kısaca iki gebe kalma arasında geçen süreyi ve süreci tarif eder. Bu durum her gebelikte tekrarlanarak üreme ile ilgili bir döngü oluşturmakta ve bu adı almaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sürüde fertilitenin izlenmesi ve kontrolü için dünyada yaygın olarak kullanılan çok sayıda ve değişik parametreler (indeks) bulunmaktadır. Bu parametrelerin her birinin belli avantajları yanında, ifade etmeleri gereken verim değerleri yönünden belli açılardan da yetersizlikleri bulunabilmektedir. Bunlar; Buzağılama oranı, ilk tohumlama sonrası gebelik oranı, toplam gebelik oranı, dönmeyen ineklerin oranı, ilk tohumlama indeksi gibi parametrelerdir. Doğru cevap E'dir.

Çift tohumlama yöntemi, aynı östrus süresi içerisinde bir ineğin 12-18 saat arayla iki defa tohumlanması yöntemidir. Doğru cevap B'dir.