TEMEL SÜRÜ SAĞLIĞI YÖNETİMİ

Her tür için belirli olan fizyolojik üreme döngüsü sürecinde mümkün olan yavru sayısına ulaşılamaması dölverimi düşüklüğü (İnfertilite) olarak tanımlanabilir. Doğru yanıt C'dir.

Veterinerlik Hekimliği eğitim kurumları 18. yüzyılın sonlarında kurulmaya başlamıştır. Doğru yanıt B'dir.

Erkek veya dişi hayvanlarda dölverme yeteneğini kalıcı veya geçici süreler için ortadan kaldırmak amacıyla yapılan ameliyat veya müdahalelere kastrasyon denir. Doğru yanıt A'dır.

Süt sığırı yetiştiriciliğinde, süt yapan meme dokusunun ve sütün taşıyıcı kanallarının yangılanması ile seyreden hastalığa mastitis denir. Doğru yanıt D'dir.

Bir işletmede dölverimi bozukluklarının derecesini ve yaygınlığını objektif olarak belirlemek için sürüdeki kayıtlara dayalı bir takım ölçülebilir kıstasların olması ve bunların hesaplamalara dahil edilmesi gerekmektedir. Bunlar arasında ilk planda ortalama doğum gebe kalma aralığı veya ortalama kısır kalma süresi (boş günlerin sayısı), sürüden ayırma oranı ve ortalama verimlilik ömrü sayılabilir. Bununla birlikte ilk tohumlama sonrası gebelik oranları, tohumlama sonrası dönmeyen ineklerin oranı, gebelik başına tohumlama sayısı ve buzağılama aralığı gibi kıstaslar da sürüde dölverimini değerlendirmede önemli bilgiler sağlamaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Dölverimi düşüklüğünün sebepleri arasında; kötü bakım şartları ve konfor eksikliği, besleme hataları, genetik duyarlılık, ineğin yüksek verimi, perineal yapısal bozukluklar, östrusların belirlenmesi ve reprodüktif sürü yönetimi hataları, suni tohumlama sırasındaki hatalar, hijyenik eksiklikler ve enfeksiyon etkenleri, genital sistemin doğmasal, fonksiyonel ve enfeksiyöz kaynaklı hatalar yer alır. Doğru yanıt D'dir.

İlk ovulasyon, dişide cinsel olgunluk döneminin başlangıcı olarak kabul edilir. Doğru yanıt A'dır.

Mümkünse erkek ve damızlık dişi danalar 6 aylıktan itibaren bir arada bulundurulmamalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Belirli bir zaman dilimi içerisinde tohumlanan tüm ineklerin ne kadarının buzağıladığını gösteren orana buzağılama oranı denir. Doğru yanıt C'dir.

Doğumdan sonra ineğin ilk tohumlamasına kadar geçen zamana dinlenme süresi denir. Doğru yanıt A'dır.

Theriogenoloji: Erkek ve dişilerde infertilite ve steriliteye neden olan genital organların hastalıklarının tanısını, tedavilerini ve bu hastalıklardan korunma yollarını inceleyen bilim dalıdır.

Kastrasyon: Erkek veya dişi hayvanlarda dölverme yeteneğini kalıcı veya geçici süreler için ortadan kaldırmak için yapılan ameliyat veya müdahalelerdir. Bu müdahaleler cerrahi olarak, testislerin uzaklaştırılması (orchiectomy-orfliyekomi) veya ovaryumların uzaklaştırılması (ovariectomy-ovariyektomi) şeklinde yapılabileceği gibi bir takım hormon ve ilaçların kullanılması ile de gerçekleştirilebilmektedir.

Laktasyon: Doğumla birlikte başlayan ve bir sonraki doğumdan 2 ay kadar önce ineğin kuruya alınması ile sona eren ineğin memesinden süt üretildiği ve her gün iki ya da üç defa sağıldığı süt verimi evresidir. Bu süre inekten ineğe çeşitli nedenlerle değişmekte ancak normal olarak 305 gün olarak kabul edilmekte ve hesaplanmaktadır.

Dölverimi düşüklüğünün sebepleri çok çeşitlidir. Bu sebepleri birkaç ana başlık altında toplayabiliriz.

• Kötü bakım şartları ve konfor eksikliği

• Besleme hataları

Genetik duyarlılık

• İneğin yüksek verimi

• Perineal yapısal bozukluklar

• Östrusların belirlenmesi ve reprodüktif sürü yönetimi hataları

• Suni tohumlama sırasındaki hatalar

• Hijyenik eksiklikler ve enfeksiyon etkenleri

• Genital sistemin doğmasal, fonksiyonel ve enfeksiyöz kaynaklı hastalıkları şeklinde sıralanabilir.

Reprodüktif siklus: Bir inekte bir gebe kalma sonrasında gebelik ve doğumu takiben başlayan laktasyon dönemi içerisinde tekrar gebe kalıncaya kadar geçen zamandır. Kısaca iki gebe kalma arasında geçen süreyi ve süreci tarif eder. Bu durum her gebelikte tekrarlanarak üreme ile ilgili bir döngü oluşturmakta ve bu adı almaktadır.

Toplam dinlenme süresi genellikle en azından 45-60 gün arasında değişmektedir. Yüksek verimli sürülerde bu süre genellikle bu kadar kısa tutulamaz. Bu nedenle günümüzde yüksek verimli ineklerde toplam dinlenme süresi 90, hatta 120 güne kadar normal kabul edilmektedir.

Çara: İneklerde östrus siklusunun östrus evresinde uterus ve serviksteki salgı bezlerinden salgılanan yumurta akı kıvamında, şeffaf ve berrak mukustur.

Çift tohumlama yöntemi: Aynı östrus süresi içerisinde bir ineğin 12-18 saat arayla iki defa tohumlanması yöntemidir.

FERTİLİTE BAKIMINDAN İŞLETMEDE YAPILMASI GEREKEN SÜREKLİ VE DÜZENLİ VETERİNER KONTROLLERİ

Do¤um sonrasI 1.-2. hafta arası (klinik puerperiumun ve makro involüsyonun kontrolü).

Anafrodizi: Cinsel isteksizlik veya kızgınlığın az yada hiç olmaması durumudur. Damızlık seçiminde dikkat edilmesi gereken bir husustur.