TEMEL SÜRÜ SAĞLIĞI YÖNETİMİ

Dişi damızlıkların seçiminde laktasyon eğrisine de dikkat etmek gerekir. Laktasyona başlangıç verimi çok yüksek olmasa da, uzun süre yüksek verimini devam ettiren, yataya yakın laktasyon eğrisi gösteren inekler fertilite yönünden daha az problemli ve çok daha dayanıklıdır. Bu ineklerin, aynı verim seviyesindeki ani düşüşle seyreden laktasyon eğrisi gösteren ineklere göre yem maliyetleri de daha düşük olmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Süt sığırı yetiştiriciliğinde, dölverimi bozukluklarına bağlı ekonomik kayıplar mastitis sorunu ile birlikte en büyük ekonomik kayıplara yol açan problemler arasında ilk iki sırada yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Bunlar arasında ilk planda ortalama doğum gebe kalma aralığı veya ortalama kısır kalma süresi (boş günlerin sayısı), sürüden ayırma oranı ve ortalama verimlilik ömrü sayılabilir. Bununla birlikte ilk tohumlama sonrası gebelik oranları, tohumlama sonrası dönmeyen ineklerin oranı, gebelik başına tohumlama sayısı ve buzağılama aralığı gibi kıstaslar da sürüde dölverimini değerlendirmede önemli bilgiler sağlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Bugün için yüksek süt verimi olan bir inekten dölverimi alınma yaşı ve süresi, 4,5-5 yaşı geçmemektedir. Buna göre ortalama buzağılama veya laktasyon sayısı toplam 2- 3 olmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Bir doğumu takiben tekrar gebe kalıncaya kadar geçen zamanın 70-90 gün kadar olması hesaplanabilir. Buna doğum- tekrar gebelik arası zaman (DOGKA) denmektedir. Doğru cevap C'dir.

İlk çiftleştirme yaşı için esas kıstas vücut ağırlığı olmalıdır. Holstein ve esmer ırk için 340 kg canlı ağırlık uygun görülmektedir. Doğru cevap A'dır.

BO= (Doğum yapan inek sayısı / Tohumlanan ineklerin toplam sayıs) x 100 Doğru cevap E'dir.

Rektal muayene; özellikle at ve ineklerde son bağırsaktan el ile girilerek yumurtalıklar, rahim, rahim boynu gibi organların elle hissedilerek yapılan muayenesidir. Doğru cevap B'dir.

İneklerde tohumlama sonrası tutmama veya dönmenin en önemli sebebini şüphesiz uterus yangıları (endometritisler) oluşturmaktadır. Doğru cevap D'dir.

BO=(75/100)*100=75 Doğru cevap E'dir.

İnfertilite; her tür için belirli olan fizyolojik üreme döngüsü sürecinde mümkün olan yavru sayısına ulaşılamamasıdır.

Sterilite; döl almanın tamamen aksaması ya da durmasına denmektedir.

Reprodüksiyon; Dölerme, diğer bir deyişle, erkek ve dişi canlıların çiftleştirilerek yavru doğurmaları ve üretilmeleri ile ilgilenen bilim dalıdır.

Theriogenoloji ise; Erkek ve dişilerde infertilite ve steriliteye neden olan genital organların hastalıklarının tanısını, tedavilerini ve bu hastalıklardan korunma yollarını inceleyen bilim dalıdır.

Dolayısıyla verilen tanım "fertilite" kavramına aittir.

Klonlama; biyoteknolojik yolla embriyo üretme metodudur.

Nimfomani; dişilerde sürekli çiftleşme isteği belirtileri ile seyreden hormonal bozukluklara bağlı bir hastalıktır.

Repeat breeder; dönme veya diğer bir deyişle, herhangi bir hastalığı belirlenemediği halde dişi damızlıkların en az üç defa tekrarlayan tohumlamalara karşın gebe kalmaması durumudur.

Ovaryumların kistik dejenerasyonu ise; dişi hayvanların yumurtalıklarında hormonal düzensizliklerle birlikte şekillenen ve en az 10 gün veya daha uzun süre orada değişmeden kalan içi sıvı dolu keselerdir.

Dolayısıyla soruda verilen tanım "kastrasyon" kavramına aittir.

Sürüden çıkarılan ineklerin %30-40’ı infertilite, puerperal hastalıklar  ya da abortlar sonucu sürüden ayrılmaktadır. Dolayısıyla soruda verilen 3 madde de nedenler arasında yer almaktadır.

Dölverimi düşüklüğünün sebepleri çok çeşitlidir. Bu sebepleri birkaç ana başlık altında toplayabiliriz:

• Kötü bakım şartları ve konfor eksikliği

• Besleme hataları

• Genetik duyarlılık

• İneğin yüksek verimi

• Perineal yapısal bozukluklar

• Östrusların belirlenmesi ve reprodüktif sürü yönetimi hataları

• Suni tohumlama sırasındaki hatalar

• Hijyenik eksiklikler ve enfeksiyon etkenleri

• Genital sistemin doğmasal, fonksiyonel ve enfeksiyöz kaynaklı hastalıkları

Dolayısıyla I.madde dışındaki diğer maddeler sebepler arasında yer almaktadır.

A seçeneğinde verilen formül, buzağılama oranının formülüdür.

C seçeneğinde verilen formül, dönmeyen ineklerin oranına aittir.

D seçeneğinde verilen formül, ilk tohumlama indeksinin formülüdür.

E seçeneğinde verilen formül ise, gebelik indeksine aittir.

Dolayısıyla doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Zorunlu süreç, ineğin genital organları ve yumurtalıklarının yeniden faaliyete geçerek yeni bir embriyoyu kabul edip taşıyabileceği ve uterusta makro ve mikro involüsyonunun tamamlandığı zaman sürecidir. Bu süreç ineklerde 45-55 gün kadar sürmektedir.

Farklı analiz sistemlerinin sonuçları birlikte değerlendirilerek karşılaştırıldığında, eğer bir sürüde aşağıdaki şartlar sağlanabiliyor ve sürü fertilite verileri:

DOGKA ≤ 90 gün

İTSGO ≥ % 50

Yıllık kesime sevk oranı: ≤ % 20

GI < 1,6

değerleri civarında olduğunda bu sürüde fertilite problemi olmadığı düşünülebilir.

Sürüde fertilite kontrollerinin sistemli ve düzenli şekilde uygulanmasının aşağıda sayılan etkilere sahip olduğu belirlenmiştir:

• Daha kısa doğum - ilk tohumlama aralığı (DİTA)

• Gebelik başına daha az sayıda tohumlama

• Daha kısa doğum - gebe kalma aralığı

• Daha kısa buzağılama aralığı nedeniyle daha yüksek yıllık süt verimi

• Giderlerin azalması

• Artan veteriner hekim masraflarına rağmen yıllık inek başına daha yüksek gelir

Gebelik kontrolleri mümkün olan en kısa sürede yapılmalıdır. Ancak, tohumlama sonrası 6. haftada gerçekleştirilmesi işletme karlılığı bakımından özel bir önem taşımaktadır. Dolayısıyla doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Dinlenme süresinin 42-60 gün uygulanması gebelik oranlarını düşürmekte, embriyonik ölüm oranlarının yükselmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle sadece aşağıdaki şartlar sağlandığında DS 42-60 gün olarak uygulanabilir:

• Sorunsuz normal doğum yapan

• Sonu normal süreler içerisinde ayrılan

• Lohusalık (puerperium) dönemi sorunsuz seyreden

• Cam gibi şeffaf östrus akıntısı yani çarası olan hayvanlarda daha kısa DS uygulanabilir.

Dolayısıyla II. ve III. maddede verilen bilgiler doğrudur.